Karıncalar uzun yaşamanıza izin verir mi?

Şaban Çağıran

Acaba fil, hortumu ile 300 kiloyu nasıl kaldırabiliyor? Pire kendi uzunluğunun 300 katına kadar nasıl zıplayabiliyor? Kırlangıçlar, hiç yorulmadan 200 gün boyunca nasıl uçabiliyor? Bunları hiç düşündünüz mü?

Hayvanlar alemini hep merak etmişimdir. Ufacıkları ile kocamanları nasıl bir arada yaşayabiliyorlar? Güçsüz olanların türleri nasıl yok olmuyor? Acaba onların da kendilerine göre yazılı olmayan kuralları mı var? Öyle ise bu kurallara uymayanların durumu nedir? (!) Güçlüler güçsüzleri yok ediyor ama canlı türleri bir şekilde devam ediyor ya da yok olup, yeni türler mi ortaya çıkıyor..vs.vs.?

Hayvanların KPI’larının (1) bulunduğunu zannetmiyorum. Başarı, sadece ayakta kalabilmek, olabildiğince uzun yaşayabilmektir. Var olma mücadelesi, fili hortumuyla 300 kiloyu kaldırabilir, çitaları 2 saniye içinde 70 km hıza ulaşabilir, kartalı avına dalış yaptığında saatteki hızını 322 km’ye çıkartabilir, pireyi kendi uzunluğunun 300 katına kadar zıplayabilir, kırlangıçları hiç yorulmadan 200 gün boyunca uçabilir, mürekkep balığı ve bazı ahtapot türlerini kamuflaj ustası yapabilir, pitonları kızılötesi görüşe sahip kılabilir, mantis karideslerinin kollarını saniyede 22 metre/mermi hızında savurabilir, bok böceğini kendi ağırlığının 1000 katı ağırlığı sürükleyebilir, karıncayı ağırlığının 50 katı kadar yükü taşıyabilir, penguen ise 134 gün boyunca aç kalabilir hale getirmiştir. Yani evrim süreci boyunca, canlılar bulundukları ortama uygun hale geliyorlar ya da yok oluyorlar.(2)

Bu örnekleri çoğaltmak mümkün ama dikkat edilirse, her bir canlının temel özelliği, onun hayatta kalmasını sağlayan gücü haline gelmiştir ve farklı farklıdır. Hız, kuvvet, zıplama kabiliyeti, dayanıklılık, hareketlilik, süreklilik vs. bunların her biri onlar için ayrı güçtür. Dikkat edilirse, her bir türde, diğerinin asla taklit edemeyeceği bir özelliği var ve bu özelliği onu diğerlerinden farklı kılıyor, bu fark da onun hayatta kalmasını ya da uzun yaşayabilmesini sağlıyor. Biri diğerini asla taklit edemiyor. Örneğin, filin çita gibi hız yapma şansı olmadığı gibi, çitanın da kendi ağırlığının 50 katını taşıma şansı bulunmuyor.

İNSANIN EN BÜYÜK GÜCÜ, AKLI…

İnsanın en büyük özelliği/gücü ise aklı. Her bir insanı ayrı ayrı ele aldığımızda çok çok farklı özelliklere sahip olduğunu görürüz. Bu özellikler; güç, zeka, görsellik, kurnazlık, çalışkanlık, pozitif tutum, sabır, uyum, kuvvetli iletişim, espri kabiliyeti, atletik yapı, vizyon sahibi olma vs. Bu özelliklerden bir tanesine sahip olmak, kimileri için çok önemli ve hayatta kalmayı kolaylaştırabiliyorn. Çevremizdekilere bakıldığında bunun çok örnekleri görülebilir. Bir kişi, sadece çok çalışkan ya da belki de sadece çok güvenilir olduğu için işinde belli bir yere gelebilir, sırf bu nedenle hayatını kazanabilir. Bir başkası sadece hızlı, bir diğeri atletik ya da belki sırf güzel olduğu için ayakta kalabilir. Önemli olan her bir gücü etkili/yoğunlaştırılmış/odaklanılmış olarak kullanabilmektir. Bu özelliklerin birden fazlasına sahip olmak ise dünya çapında yıldızlaşmaya neden olabilir. Örneğin, Messi, hem hız ve hem de üstün futbol zekâsına sahip olduğu için dünya çapında bir yıldızdır. Ya da çok başarılı iş adamları, sadece akıl ya da parasıyla değil, birden fazla yeteneklerini (girişimci ruh, etkili iletişim, cesaret, geleceği görme vs.) yoğunlaştırılmış olarak kullandıkları için başarılı olurlar.

Bir işletmenin ömrünü uzatabilecek en önemli şey de aynı şekilde, kendisinde olan ancak diğerlerinde asla olmayan, kolay kolay da olamayacak özellikler yaratabilme yeteneğine haiz olmaktır. Aksi halde, taklit edilebilir uygulama ve özellikler şirketi sıradanlaştırır ve zaman içinde yok olmasına neden olur. Her işletmenin gücü de farklıdır. Bunlar, hız, rekabetçi maliyet-fiyat, kalite, müşteri odaklılık, verimlilik, güvenilirlik, esneklik, ulaşılabilirlik, yaygınlık, müşterinin aradığı her şeyi kolaylıkla bulabileceği market anlayışı, inovatif ürünler üretebilme özelliği, satış sonrası servis hizmeti vs. olabilir. Bunlardan her hangi birinde çok iyi olmak işletmeyi ayakta tutabilir, hatta kendi sektöründe sıralamaya sokabilir. Ancak birden fazlasına sahip olmak, işletmeyi yıldızlaştırır.

STARUCKS, IKEA VE TOYOTA’NIN BAŞARI SIRLARI…

Dünya çapında şirketlere bakacak olursak, Starbucks; müşterilerinin zaman geçireceği ve bulunduğu süre zarfında mutlu olacağı ortamı (konfor, internet, müzik vs.) yaratarak ve müşteriye saygıyı ön planda tutarak, IKEA; müşterinin evde monte edebileceği mobilyalar tasarlayarak hem maliyetini düşürüp, hem de düşük fiyatla satış yaparak müşteri memnuniyetini üst düzeye çıkararak Wall-Mart; herhangi bir müşterinin rakibe gitmesini engelleyecek kadar (yaklaşık 150 bin adet civarı) ürün bulundurma stratejisiyle milyonları kendisine bağlayarak, Toyota; sıfır bekleme süresi, sıfır bürokrasi, üretimde sıfır kayıp zaman, müşteriye-çalışana saygı felsefesiyle rakiplerine önemli bir üstünlük sağlayarak, General Motors; işi basitleştirip bürokrasiyle savaşarak, değişimden korkmayarak, çalışanların akıllarından daha fazla yararlanarak, iletişim ve yeniden iletişim felsefesiyle büyüyerek, dünya çapında birer şirket oldular.(3) Dikkat edilirse, her bir özellik, öncelikle bir ilk olma özelliğini taşır, sonra da diğer şirketlerin istese bile kolay kolay ulaşamayacakları, ancak taklit edebilecekleri niteliktedir.

KENDİMİZE BU SORUYU SORALIM

O halde kendimize şu soruyu soralım.  Benim, başkalarınca taklit edilemeyecek kadar üstün – ayırt edici özelliğim var mıdır, varsa nedir? İşletmeyi rakiplere oranla üstün kılan, yani işletmenin rakiplerde olmayan ayırt edici özelliği/stratejik farklılığı var mıdır, varsa nedir? Eğer var ise bunu geliştirmek ve müşterilere algı olarak yansıyıp yansımadığından emin olmak, yok ise kırk kez düşünmek gerekir. Zira ömür kısa olup, bu özelliklere sahip karıncalar-filler-kartallar uzun yaşamanıza izin vermez.

(1)Key Performance İndicatör  (2)Onedio.com (3)Efsane Markalar-Aydın Belet

Şaban ÇAĞIRAN

Denizbank / Grup Müdürü

cagiran@turcomoney.com