KOBİ’ler ne yapmalı?

Şaban Çağıran

*KOBİ’ler için müthiş bir dönüşümün arifesinde olarak, olası yeniliklerin peşinde olmak ve direksiyonu başka alanlara çevirmek gerekecek. Zira artık yenidünya düzeninin henüz bilinmedik kuralları geçerli olacak. Bu durumda, her zamanki gibi, sadece güçlü olanlar değil, değişen koşullara uyum sağlayanlar uzun yaşayabilecekler.

*Sürekli ek kredi ve vade uzatımlarıyla KOBİ’lerin ömrünü uzatmak problemi sadece öteleyecek. Oysa yapısal tedbirlerle sürdürülebilir bir denge sağlanmalı. Bu da ekonominin barometresi olan KOBİ’lerin yaşadığı ekosistemin iyileştirilmesinden geçiyor. Bunun için; bürokrasisi az, hukuk sistemi ile yatırımcılara güven veren, gerçek anlamda demokratik, açık, net, şeffaf bir iklim yaratmak gerekiyor.

“KOBİ”, mal ve hizmet üreten küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin kısaltılmış adıdır. Ülkemizde KOBİ niteliğindeki işletme sayısı 3.5 milyon olup, toplam işletme sayısının yüzde 99’una tekabül ediyor. (1) Ülkemizde bir yıl içinde üretilen katma değerin yüzde 55, yatırımların yüzde 58, ihracatın yüzde 56, ithalatın yüzde 36 ve istihdamın yüzde 78’ini KOBİ’ler oluşturuyor. (2)

KOBİ’ler bu sayı ve hacimleri ile ülkemiz ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. Adeta ekonominin temel taşlarını oluşturuyor. Zira mal ve hizmet üretmenin yanında, büyük firmalara tedarik hizmeti vermekle de önemli bir fonksiyona sahipler.

Hal böyle olunca devletin yanında, hemen hemen bütün bankalar da KOBİ’lere özel çözümler üretmeye, alternatif finansman olanakları yaratarak onları yaşatmaya ve geliştirmeye büyük önem veriyorlar. Bunun nedeni, sayısal üstünlükleri ve istihdama yaptığı katkılara paralel olarak, sıkıntıya düşmeleri halinde ekonomide yaratacağı domino etkisidir.

EN UFAK SARSINTIDA ONLARIN ETKİLENME DÜZEYİ DAHA FAZLA OLUYOR

KOBİ’ler genellikle, yetersiz işletme sermayesi ve öz kaynaklarıyla büyük işler yaparak ayakta kalmaya çalışan, çoğunlukla aylık giderlerini aylık gelirleriyle karşılayabilen işletmelerdir.

TCMB 2017 verilerine göre imalat sektöründe faaliyet gösteren firmaların aktif içinde borçlarının payı, orta ölçekli firmalarda yüzde 68, küçük ölçekli firmalarda ise yüzde 75’tir. Borç ve öz kaynak yapılarına ek olarak yönetsel zafiyetleri de dikkate alındığında kırılgan bir yapıya sahip oldukları kolaylıkla anlaşılabilir. Bu nedenle ekonomide ortaya çıkan en ufak sarsıntıda onların etkilenme düzeyi daha fazla oluyor.

Dünya ekonomisini adeta düzleştiren virüs, KOBİ’ler dahil tüm işletmelerin önümüzdeki dönem strateji ve planlarını alt üst etti. Şehriban Kıraç’ın haberine göre (3), 780 işletme nezdinde yapılan araştırmaya göre; virüs sonrası dönemde, büyük işletmelerin yüzde 11’i, küçük işletmelerin yüzde 36’sı faaliyetlerini durdurma kararı aldı. KOBİ’lerin yüzde 50’si cirolarının yarı yarıya azaldığını belirtirken, krizden hiç etkilenmedim diyenlerin oranının sadece yüzde 3 olduğu anlaşıldı.

YÖNETSEL KABİLİYETLERİN KALİTESİ ÖNE ÇIKACAK

Ülkemizde virüs sonrası dönemde, ekonomide beklenen küçülmeye paralel olarak; tüketim ve talepteki düşüş, yeni müşteriler bulunmasındaki zorluklar, nakit akışında vade uyumsuzlukları, vadesinde tahsil edilemeyen alacaklar, kredi limit sorunları, kredi puanındaki yetersizlikler nedeniyle yeni kredilerden yararlanamama durumları, teminat yetersizlikleri KOBİ’ler içinde önemli sorunlar olmaya devam edecek.

Buna öz kaynak ve işletme sermayesi yetersizliği ile maliyetleri sabitken, gelirlerinin düşmesinin yarattığı sıkıntılar da eklendiğinde yönetsel kabiliyetlerin kalitesi öne çıkacak.

DEĞİŞEN KOŞULLARA UYUM SAĞLAYANLAR UZUN YAŞAYABİLECEKLER

Görünen o ki önümüzdeki dönemde, geçmişte yapılan hiçbir iş ve iş süreci eskisi gibi olmayacak. KOBİ’ler için müthiş bir dönüşümün arifesinde olarak, olası yeniliklerin peşinde olmak ve direksiyonu başka alanlara çevirmek gerekecek.

Zira artık yenidünya düzeninin henüz bilinmedik kuralları geçerli olacak. Bu durumda, her zamanki gibi, sadece güçlü olanlar değil, değişen koşullara uyum sağlayanlar uzun yaşayabilecekler.

EK KREDİ VE VADE UZATIMLARI PROBLEMİ SADECE ÖTELEYECEK

Gerek devlet, gerekse bankalar tarafından KOBİ’lere sağlanan kredi vade uzatımı, düşük faizli ve uzun vadeli ek kredi gibi desteklerin ekonominin sıhhati bakımından son derece önemli ve gerekli olduğu açıktır.

Çünkü böylesi bir travma daha önce hiç yaşanmamıştır. Ancak sürekli ek kredi ve vade uzatımları yoluyla KOBİ’lerin ömrünü uzatmanın problemi gerçekte çözmeyeceği, sadece öteleyeceği de açıktır.

Oysa yapısal tedbirlerle sürdürülebilir bir denge sağlanmalı. Bu da adeta ekonominin barometresi olan KOBİ’lerin yaşadığı ekosistemin iyileştirilmesinden geçiyor. Bunun için yapılması gerekenler yazımız konusu olmasa da kısaca; bürokrasisi az, hukuk sistemi ile yatırımcılara güven veren, gerçek anlamda demokratik, açık, net, şeffaf bir iklim yaratmak.

Özetleyecek olursak, KOBİ’lerimizin dikkat etmeleri gereken hususları iki başlıkta özetlenebilir.

1. Her Dönemde Yapılması Gerekenler;

• İnovatif ve rekabet üstünlüğüne sahip ürün ve hizmetler geliştirilmesi,
• Verimliliğe odaklanılması,
• Sözde değil gerçekte müşteri odaklı olunması, (ürün hizmet-kalitesi, hız, maliyet vs.)
• Yeterli öz kaynağa sahip olunması ve-veya ucuz/uzun vadeli kredi temin edilmesine çalışılması,
• Optimal stok yönetimine uyulması,
• Risk yönetiminin göz ardı edilmemesi (Faiz, döviz, piyasa, tahsilat, sektör, rakip vb. riskler)
• Kısa dönemli finansal çözümler yerine, uzun vadeli yapısal tedbirlerin alınması,
• Sadece ülkemizde 50 milyonu aşkın internet kullanıcısı olduğu göz önüne alınarak e-ticaret konusunda adımlar atılması,
• Dijitalleşmeye önem verilmesi ve yeni teknolojilerden yararlanılması,
• Ürün tanıtımı ve aktif pazarlama metotları uygulanarak
• Arge’ye kaynak ayrılması,
• Çalışan memnuniyetine önem verilmesi,
• Şirketlerin birden zor duruma düşmediği, zaman içinde ve tedricen zor duruma düştüğü göz önüne alınarak, koruyucu-önleyici yaklaşımlar geliştirilmesi.

2. Pandemi sonrası dikkat edilmesi gereken konular;

• Büyüme kadar sağlıklı küçülmenin de iyi yönetiliyor olması,
• Geleneksel metotlara ilave olarak, değişen iktisadi koşullara uygun dinamik-bilimsel yaklaşımlar geliştirilmesi,
• Kriz döneminin tehdit olduğu kadar fırsat da olduğu gerçeğinden hareketle, güçlü olunan alanlara yoğunlaşılması,
• Teşvik ve finansal desteklerin yanlış yerlerde değil, işletmenin gerçek ihtiyaç duyduğu alanlarda kullanılması,
• Kalıcı iyileştirmelere zaman ve kaynak ayrılması,
• Virüs sonrası oluşacak çalışma ve iş akış metotlarına odaklanılması,
• Gelir düşüşlerine paralel, maliyet odaklı bir yaklaşıma yönelinmesi,
• Eldeki müşterilerin kaybedilmemesine dikkat edilmesi,
• Şoklara dayanıklılık konusunda daha fazla ders çalışılması.

Kaynak:

• Turkoned – Orhan Turan
• kırklareligazetesi.com – Müsiad/Abdurahman Kaan
• com-turkonfed

Şaban Çağıran

Bankacı

cagiran@turcomoney.com