Kredi derecelendirme kuruluşlarının misyonu

Global krizle önemi artan rating ve rating kuruluşları; finansal kuruluşlarda sermaye yeterliliği ve bazı limitlerin hesaplanması, risklerin yönetilmesinin yanında yatırım politikalarının belirlenmesinde de etkin rol oynuyor?

Rating ya da kredi derecelendirme ilk olarak ABD’de 20. Yüzyılın başında kullanılmaya başlandı ve 1980’li yıllara kadar öncelikle ABD kuruluşları tarafından yaygın biçimde ele alındı. Ancak son 30 yıl içinde başta Japonya olmak üzere birçok ülkede rating yasal düzenlemeler ya da piyasa ihtiyacı nedeniyle giderek yaygınlaştı. Son global krizde rating ve rating kuruluşlarının etkisi yadsınamaz biçimde öne çıkınca gerek düzenleyici otoriteler, gerekse de piyasa oyuncuları bu alana odaklanmaya başladılar. önümüzdeki dönemde başta AB olmak üzere gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkede rating, rating düzenlemeleri ve ratingle ilgili konular daha çok konuşulacak ve tartışılacak.

Son krizden sonra Avrupa Birliği(AB) kredi derecelendirme kuruluşlarıyla ilgili çok ciddi adımlar atmaya başladı. AB’nin gelişmelere zaman zaman geç tepki verdiği eleştirilerine rağmen Birlik birçok alanda olduğu gibi kredi derecelendirme konusunda da sağlam adımlarla şeffaf ve genel mutabakat sağlayarak düzenlemeler yapıyor. Bu düzenlemelerin hazırlık çalışmalar 2004 yılında başladı ve son iki yıldır da hızlanarak devam etti ve yetkili kuruluş olan ESMA (European Securities and Markets Authority)’nın Ekim 2010’da faaliyete geçti.

Şeffaflık AB düzenlemelerinin en önemli unsurlarından biri olarak ortaya çıkıyor. AB düzenlemelerinin anahtar rolü olan şeffaflık ilkesi ile birlikte, işbirliği, yüksek kalite standardı ve etkinlik EACRA ve üyeleri olan kredi derecelendirme kuruluşlarının temel değerleri olarak ön plana çıkıyor. AB’de kredi derecelendirme işlemini üç ana amaca hizmet ediyor;

1-Finansal kuruluşlarda sermaye yeterliliği ve bazı limitlerin hesaplanması,

2-Risklerin yönetilmesi,

3-Yatırım politikalarının belirlenmesi

AB’nin yeni oluşumu (ESMA) Kredi Derecelendirme kuruluşları ile ilgili düzenlemeleri yapıyor. Avrupa Parlamentosu 22 Eylül 2010 tarihinde eski adı CESR (Committee of European Securities Regulator) olan düzenleyici kurumun adını ESMA (European Securities and Markets Authority) olarak değiştirmiş ve kredi derecelendirme kuruluşlarının düzenlenmesi/izlenmesi görev/yetksini bu kuruma verdi. Nisan 2011 itibariyle AB organı olan ESMA tarafından ECAI (External Credit Assessment Institution) olarak yetkilendirilmiş 3 kredi derecelendirme kuruluşu bulunuyor.

JCR, (Japan Credit Rating Agency) 6 Ocak 2011 tarihinde ECAI olarak yetkili kuruluşlar listesine giren ilk global rating kuruluşu oldu.

Halen başta İspanya, Almanya, İtalya ve Fransa olmak üzere bir çok AB üyesi ülkede yetkili ulusal kurumlara müracaat etmiş ve yetki beklemekte olan 10 civarında kredi derecelendirme kuruluşu bulunuyor. üye ülke otoriteleri tarafından ECAI olarak yetkilendirilecek kredi derecelendirme kuruluşları daha sonra AB yetkili organı ESMA tarafından yetkili kuruluşlar listesine eklenebiliyor. Bu süreç AB’de halen 12-18 ay arasında bir zaman alıyor.

AB, Avrupa’da sovereign (ülke) ratingleri için yeni bir oluşumu teşvik etme niyetinde. EACRA’nın Nisan ayında yapılan son yönetim kurulu toplantısında, AB Komisyonu’nun yönlendirmeleri ile Avrupa’da sadece ülke ratingi verebilecek bir kredi derecelendirme kuruluşunun kurulması konusu ele alındı. AB’nin kurulacak böyle bir kuruluşa mali destek vermesi ve tüm AB üyesi ülkelerin sovereign ratinglerinin kurulacak bu rating kuruluşu tarafından yapılması planlıyor. EACRA ve AB’nin ilgili kuruluşları, kurulacak yeni oluşumun şeffaflık, doğruluk, sorumluluk ve hesap verebilirlik ilkelerine uygun bir biçimde çalışmasını sağlayacak esasların ortaya konmasını amaçlıyorlar.

EACRA, Avrupa’da kredi derecelendirme kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirerek sektörün AB’deki algısını değiştirmeyi amaçlanıyor. Kar amacı gütmeyene ve meslek kuruluşu niteliğinde olan EACRA, AB’de kurulan kredi derecelendirme kuruluşları arasındaki işbirliğini artırarak yasal düzenlemelere birlikte uyum sağlamayı, karşılıklı olarak birbirlerine destek olmayı, düzenleyici kuruluşlarla ve bir bütün olarak finansal kuruluşlarla görüş alış verişinde bulunmayı amaçlıyor. Bu amaçla kuruluş kredi derecelendirme konusunu Avrupa’da teşvik etmeyi, yaygınlaştırmayı, kamuoyunu bu konuda bilinçlendirmeyi, rating anlayışını ve işlevini artırmayı hedefliyor. EACRA bu çerçevede, başta AB kurumları, üniversiteler, finansal kuruluşlar ve araştırma merkezleri ile birlikte çalışarak tüm Avrupa’nın fayda sağlayacağı finansal sektörün oluşmasına katkı sağlamayı planlıyor.

AB üyesi ülkeler ile aday ülkelerde Kredi Derecelendirme Kuruluşları tarafından verilen ratingler EACRA internet sayfasında yayınlanıyor. AB üyesi 27 üye ülke ile diğer Avrupa ülkelerinde faaliyet gösteren ve belirli standartlara sahip kredi derecelendirme kuruluşları tarafından yayınlanan kredi ya da kurumsal yönetim derecelendirme notları ve bunlara ilişkin açıklamalar EACRA’nın resmi internet sitesinde yayınlanarak AB genelinde geniş bir yatırımcı kitlesine hitap ediyor. EACRA bu sayede Avrupa’da kredi derecelendirme notuna sahip kuruluşları bir platformda toplamayı amaçlıyor. Türkiye’de de EACRA kurucu üyesi olan JCR Eurasia Rating tarafından verilen derecelendirme notları ve bunlara ilişkin açıklamalar EACRA internet sitesinde düzenli olarak yayınlanıyor.

Türkiye’de kredi derecelendirme kuruluşları ile yasal düzenlemeler AB mevzuatı paralelinde seyir izliyor. Türkiye’de kredi derecelendirme kuruluşları ile ilgili düzenlemeler SPK ve BDDK tarafından yapılıyor. Gerek SPK’nın gerekse de BDDK’nın kredi derecelendirmesi konusundaki mevcut tebliğleri, taslak tebliğ ile birlikte değerlendirildiğinde AB mevzuatına paralellik arzediyor. Hatta ülkemizde mevcut düzenlemelerin 2 yıldan beridir uygulandığı dikkate alındığında, uygulamada AB’nin önünde olduğumuzdan da bahsetmek mümkün.

Rafı KARAGöL

JCR Eurasia Rating Başkan Vekili

karagol@turcomoney.com