Kredı kartı kullanımı ve alınan önlemler

Osman Akyüz

Kredi kartı manyetik paradır. Bizi, üzerimizde nakit para taşımak zorunluluğundan kurtaran, nakit paranın çalınma ya da kaybolma riskini ortadan kaldıran, sunduğu taksit ve kampanyalarda ekonomik avantaj sağlayan bir ödeme aracıdır. Bize herhangi bir mal ve hizmeti, kartımız limiti dahilinde, hemen satın alma imkanı sağlar. O ay içinde kartla yaptığımız harcamaların bedelini 40 güne varan vadelerde ödeme kolaylığı sunar.

Kredi kartı, nakit paranın yerine ülkede ve dünyanın herhangi bir yerinde mal ve hizmet alımına yönelik elektronik para olarak kullanılan ödeme aracıdır. Borçlanma ve kredilendirme aracı değildir. Bizim ülkemizde, özellikle alt gelir grubundakiler için kredi kartı borçlanma aracı olarak kullanılmaya başlandı. Taksitli kart uygulaması yaygınlaştı. Kredi kartı ile nakit borçlanma ve taksit uygulaması ile kalan borcun faiz karşılığı vadelendirilmesi gibi uygulamalar, olaya kredi fonksiyonu kazandırmış oldu. Yani pratikte, kredi kartına, ödeme aracı fonksiyonu yanında kredilendirme fonksiyonu da eklenmiş oldu.

Bu gün gelinen noktada; kredi kartı uygulaması hem ülkemizde hem de dünyada yaygın bir ödeme aracı ve bireysel kredi kullandırım vasıtası haline geldi. Kredi Kartları Merkezi kayıtlarına göre; 2011yılında kredi kartları aracılığı ile yapılan harcama tutarı; 290 milyar lira iken, bu tutar 2012 yılında, 361 milyar liraya 2013 Eylül sonu itibariylada,314 milyar liraya ulaşmış bulunmaktadır. Diğer yandan, Ekim 2013 sonu itibariyle; kredi kartı borcu 91.9 milyar lira olup, bunun 54.1 milyarı taksitli, 37.8 milyarı da taksitsiz kredi kartı borçlarından oluşmaktadır.

ülkemizde kullanılan kredi kartı sayısı Eylül 3013 sonu itibariyle 56.6 milyona, POS sayısı da 2.3 milyona ulaşmış durumdadır. Artık internet üzerinden yapılan alış verişler de çığ gibi büyümektedir. Her türlü giyim eşyası, elektronik eşya, kitap, mobilya, rezervasyon ve benzeri satış internet üzerinden yapılmakta, ödemelerde büyük oranda kredi kartıyla yapılmaktadır.

Kredi kartı uygulamasında en önemli sorunlardan biri, vade geldiğinde borcun ödenmemesidir. Kriz dönemlerinde, kredi kartı borçlarının ödenememe oranı toplam borcun yüzde yedi ve sekizler seviyesine kadar çıkmaktadır. Normal dönemler de bu oran yüzde beş buçuk civarındadır. Diğer banka kredilerinde, normal zamanda ödememe oranı sadece yüzde üç civarındadır.

özellikle kriz dönemlerinde, zamanında ödenememe ciddi huzursuzluklara, çalkantılara sebep olmakta ve sosyal barışı zedelemektedir. ödeme gücü zayıf olan kart sahipleri, temerrüt halindeki temerrüt faizi uygulaması nedeniyle borcu ödeyemez hale gelmektedir.

Zaman zaman ülkemizde kredi kartı mağduriyeti gündeme gelmekte ve bankacılık sistemimiz ciddi eleştiriler almaktadır. Haklı haksız kredi kartı şikayet ve mağduriyeti, ülke gündemini işgal etmekte, hükümetler de sorunun çözümü için idari ve yasal düzenlemeler yapmaktadır.

Konuya ilişkin son tedbir ve düzenlemelere baktığımızda;

– Kredi kartı limit tahsislerinin ve artırımlarının, kart sahibinin gelirinin tespiti ve teyidine dayalı olarak yapılması,

– Kredi kartlarında ilk yıl için kişinin gelirinin iki katı, ikinci ve devam eden yıllar için gelirin dört katı ile sınırlı olarak limit tahsis edilmesi,

– Mevcut kart sahiplerinin limit artırım taleplerinde yukarıda belirlenen limitin üzerinde artışa izin verilmemesi,

– Gelir düzeyi tespit edilemeyenler için kredi kartı limitinin bin lira ile sınırlandırılması,

– Asgari ödeme tutarının artırılması,

– Bir takvim yılı içinde asgari ödeme tutarının, toplam üç kez ödenmemesi halinde, dönem borcunun tamamı ödeninceye kadar nakit kullanımına kapatılması ve limit artırımı yapılmaması,

– Yine bir yıl içinde, asgari ödeme tutarının üst üste üç kez ödenmemesi halinde, dönem borcunun tamamı ödeninceye kadar kullanıma kapatılması ve limit artırımı yapılmaması,

– Bankaların sermaye yeterliliğinde, kredi kartı kaynaklı kredilerin risk ağırlığının artırılması,

– Kredi kartlarında ürün bazında taksit sayısına sınır getirilmesi gibi önlemlerle sorunun çözümüne çalışılmaktadır.

öte yandan kredi kartı kullanımında, halkın eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi, öncelikle bu kartların temel fonksiyonunun ödeme aracı olduğunun vurgulanması, kişinin ödeme gücünün mutlaka dikkate alınması, zorunlu olmadıkça faizi yüksek olduğu için kredilendirilmemesi gerektiğinin göz önünde bulundurulması hususlarında halkın aydınlatılmasın da son derece yarar vardır.

Kredi kartını kullanalım, ama gücümüz kadar kullanalım. Gücümüzü aşarsa para yetiştirmemiz mümkün olmaz. Unutmayalım, kredi kartı havadan gelen para değildir. Nakit yerine kullanacağımız ödeme aracıdır. Nakit çekersek veya kredilendirirsek yüksek faize katlanmak zorunda olduğumuzu bilmemiz lazımdır.

Kredi kartını doğru kullanabilirsek; öncelikle bizim için, kırk güne kadar vadeli mal ve hizmeti satın alma imkanına kavuşma, kayıp ve çalıntıya karşı sigorta sağlama ve temiz bir kredi sicili oluşturma; imkanı elde etmiş, aynı zamanda, ülkemiz için kayıtlı ekonomiyi geliştirmeyi, turizm sektörünün olumlu etkilenmesini, ülke tasarruflarının ve üretiminin artışını sağlamış oluruz.

Genel Bakış

Osman Akyüz

Türkiye Katılım Bankaları Birliği Genel Sekreteri