Kripto paraların geleceği

Gürdoğan Yurtsever

*Kripto para değerlerinde çok yüksek oranlı dalgalanmalar görülüyor. Piyasa dinamikleri ile açıklanamayacak sert yükseliş ve düşüşler yaşanıyor. Elon Musk gibi popüler kişilerin bu konudaki açıklamaları dünya piyasalarını derinden sarsıyor. Bilinçsizce yapılan yatırımlar büyük kayıplarla neticeleniyor.

*Türkiye en yüksek kripto para kullanan ülkeler arasında yer alıyor. Kısa sürede yüksek kazanç beklentisi büyük risklere neden oluyor. Güven oluşturabilen nitelikli kripto paraların varlıklarını güçlendirerek sürdürmesi şaşırtıcı olmayacak. Bununla birlikte bir çok kripto para da bunu başaramayacak.

*Son dönemde ülkemizde bazı kripto para borsalarının çöküşü ve özellikle Thodex kurucusu Faruk Fatih Özer’in yüklü kripto varlıklarile yurtdışına kaçması, bu konudaki tartışmaları alevlendirdi.Yaşanan bu dolandırıcılık olayı daha önce ülkemizde yaşanan Çiftlikbank, Titan gibi saadet zinciri dolandırıcılıklarını hatırlattı

Kripto paralar ve varlıkların sayısı her geçen gün artıyor. Kripto varlıklarla ilgili spekülasyonlar da yine hızlanarak sürüyor. Bazıları kripto varlıkları bir dolandırıcılık yöntemi olarak değerlendiriyor ve şiddetle karşı çıkıyor, bazıları da bu teknolojik gelişimi anlamaya çalışıyor. Bazı ülkeler kripto paralar ile işlem yapılmasını yasaklıyor.

Kripto para değerlerinde çok yüksek oranlı dalgalanmalar görülüyor. Piyasa dinamikleri ile açıklanamayacak sert yükseliş ve düşüşler yaşanıyor. Elon Musk gibi popüler kişilerin bu konudaki açıklamaları dünya piyasalarını derinden sarsıyor. Bilinçsizce yapılan yatırımlar büyük kayıplarla neticeleniyor.

KRİPTO PARA BORSALARINDA NE OLUYOR?

Türkiye en yüksek kripto para kullanan ülkeler arasında yer alıyor. Kısa sürede yüksek kazanç beklentisi kişileri bu alanda yatırıma yönlendiriyor. Bu da büyük risklere neden oluyor. Yine son zamanlarda kripto varlıkların alım satımlarının yapılabildiği borsa denilen ortamların hızla çoğaldığı ve buralardaki işlem hacimlerinin de çok yükseldiği görülüyor.

Son dönemde ülkemizde bazı kripto para borsalarının çöküşü ve özellikle Thodex kurucusu Faruk Fatih Özer’in Nisan ayında 2,5 milyar USD tutarında olduğu ifade edilen kripto varlık ile yurtdışına kaçması, bu konudaki tartışmaları alevlendirdi. Bu olaydan kısa süre sonra başka kripto para borsaları da faaliyetlerini sonlandırdı.

Yaşanan bu dolandırıcılık olayı daha önce ülkemizde yaşanan Çiftlikbank, Titan gibi saadet zinciri dolandırıcılıklarını hatırlattı. Alımı yapılan kripto varlıkların kişilerin kendi cüzdanında saklanması yerine borsada tutulması gibi etkenlerin de zararın boyutlarının bu kadar büyük olmasına neden olduğu görülüyor.

DÜZENLEMELERİN GELİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR

Kripto para borsalarının sayısı ve işlem hacimlerinin hızla artmasına rağmen bu konuda yeterli mevzuat düzenlemelerinin bulunmamasının da olayın oluşmasına zemin hazırladığını ifade etmek yanlış olmayacak.

Bir düzenlemesi bulunmayan, bu nedenle finansal, teknik, yazılımsal vb. yükümlülükleri açık bir şekilde belli olmayan, dolandırıcılıkları önleyecek kontrol ve denetim mekanizmaları oluşturulmayan ortamlarda bu tür olumsuz olaylar ile karşılaşılması da beklenmesi gereken bir sonuç olarak karşımıza çıkıyor.

Gerçekten de daha önce ülkemizde kripto paralara yönelik yalnızca BDDK tarafından yayımlanan bir kamuoyu bilgilendirme duyurusu bulunuyordu. Bu bildiride Bitcoin ve benzeri kripto paraların gözetim ve denetiminin mümkün olmadığı, piyasa değerinin aşırı oynak olabildiği, dijital cüzdanların çalınma, kaybolma veya usulsüz kullanma risklerinin bulunduğu, bu nedenle zararlara neden olabileceği konusunda tüketiciler uyarılmıştı.

TCMB ve MASAK kripto para düzenlemeleri ne anlama geliyor?

Nitekim kripto para borsalarına ilişkin yaşanan olumsuzluklar üzerine 16 Nisan’da TCMB tarafından ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına dair bir yönetmelik yayımladı.

Yönetmelik 30 Nisan’da yürürlüğe girdi. Yönetmelikte kripto varlık; dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıklar olarak tanımlandı.

Bu şekilde mevzuatımızda ilk defa kripto varlıkların tanımı yapılmış oldu. Yönetmelikte kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacağı hüküm altına alındı. Yine kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak.

KRİPTO VARLIK HİZMET SAĞLAYICILARI MÜŞTERİLERİNİN KİMLİKLERİNİ TESPİT EDECEK

Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremeyecek, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamayacak.

Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemeyecek.

Bundan hemen sonra 1 Mayıs’ta yapılan bir mevzuat değişikliği ile suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine dair tedbirler hakkında yönetmelik kapsamında kripto varlık hizmet sağlayıcılar yükümlü grupları arasına dahil edildi. Bu nedenle kripto varlık hizmet sağlayıcıları hesap açtığı ve işlem yaptığı müşterilerinin kimlik ve adreslerini tespit etmek, şüpheli işlemleri MASAK’a bildirmek ile yükümlü tutuldu.

Bunların yanı sıra ülkemizde kripto paralar ve varlıklar için ekonomik, hukuksal ve teknolojik açılardan çeşitli çalışmaların yapıldığı ifade ediliyor. Bu konuda çeşitli kurumlar nezdinde çalışma grupları oluşturuldu. Yine çeşitli ülkelerde görülen kripto paralar ile işlemlerden vergi alınmasına yönelik çeşitli mevzuat düzenlemesi hazırlıklarının da olduğu anlaşılıyor.

MERKEZİYETSİZ FİNANS GELİŞİYOR

Kripto para fiyatları üzerindeki büyük spekülasyonlar, piyasa fiyatlarındaki aşırı dalgalanmalar, kripto para borsalarında yaşanan dolandırıcılıklar, kripto paraların çalınması, kaybedilmesi, kripto varlıkların para aklamada kullanılması gibi çeşitli olumsuzluklar yaşanmaya devam etse de artık kripto paralar bir çok işletme tarafından bir ödeme aracı olarak kabul ediliyor.

Kripto paralar geleneksel finansal meydan okumaya devam ediyor. Çeşitli ülkeler bu gelişimi durdurmaya ve yasaklamaya çalışsa da kripto paralar arkasında bulunan ve herhangi bir otoriteye bağlı olmayan, dağıtık bir veritabanı niteliğindeki ve değer transfer edilmesini mümkün kılan blok zinciri (blockchain) teknolojisi ile merkeziyetsiz finans sisteminin kapıları her geçen gün daha da fazla aralanıyor.

NİTELİKLİ KRİPTO PARALAR VARLIKLARINI SÜRDÜRECEK

Güven oluşturabilen nitelikli kripto paralar ve varlıkların merkeziyetsiz finans uygulamalarının daha da gelişeceği gelecekte varlıklarını güçlendirerek sürdürmesi şaşırtıcı olmayacak.

Bununla birlikte bir çok kripto para da bunu başaramayacak. Gerek bu nedenle gerekse de kripto paralardaki aşırı oynaklık ve dolandırıcılık risklerini de dikkate alarak bu alandaki adımların ve yatırımların dikkatli bir şekilde atılması, bilinçsiz yatırımlardan kaçınılması gerekiyor.

Ayrıca bu konudaki mevzuat düzenlemelerinin henüz yeterli olmadığını ve geliştirilmesi gerektiğini ifade etmek yanlış olmayacak. Bu nedenle kripto para ve varlıklardaki riskler konusunda özellikle küçük yatırımcıları koruyan, bunun yanı sıra bu alandaki inovasyonu destekleyen ve dünyadaki gelişmeler ile uyumlu mevzuat düzenlemelerinin geliştirilmesi de önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

yurtsever@turcomoney.com