Kripto varlıklar ve yakınsama

Mahir Kubilay Dağlı

-Önümüzdeki dönemde finansal piyasalar ile kripto varlıklardan oluşan ekosistem arasındaki etkileşime ilişkin örnekler artarak devam edecek. Umarız her iki piyasa birbirinin olumlu yönlerini alarak yoluna devam eder ve tüm paydaşlar açısından olumlu bir tablo ortaya çıkar. 

-Kripto varlık bankacılığı büyürken mevcut mevduat, katılım ve yatırım bankaları kripto varlık dünyasına bir şekilde dahil olarak rol sahibi olacaklar. Kripto piyasasının 7/24 işlem görmesi, anlık takas, rahat erişim gibi unsurları takas süresinde olduğu gibi klasik finansal piyasalardaki işleyişi etkileyecek.

Finansal piyasalar ile kripto varlıklardan oluşan ekosistem arasındaki etkileşim gün geçtikçe artıyor. Bu vesile ile İngilizce “convergence” yani “yakınsama” kelimesi ile bu aralar daha sık karşılaşır olduk.

Özellikle dijitalleşme ve bu sayede hayatımıza giren yeni ürünler (kripto varlıklar, DeFi[1], NFT[2] gibi) klasik finans piyasalarının ve ürünlerinin alışılagelen işleyiş ve kurallarını değiştirmeye başladı. Kısaca kripto varlık dünyası ve klasik finans bazı özellik ve uygulamaları birbirinden alarak yakınsamaya başladı.

Yakınsama sürecinde düzenleyiciler önemli rol oynamaktadır. Ancak teknolojik gelişmeler söz konusu olduğunda, düzenleyici otoritelerin teknolojiyi anlaması, özümsemesi ve düzenleme yapması zaman aldığından, düzenleyicilerin genellikle geriden geldiğini de vurgulamakta fayda var.

Yakınsamaya güncel bir örnek; 9 Şubat 2022 tarihinde Amerikan Sermaye Piyasası Kurulu SEC (Securities and Exchange Commission) tarafından sermaye piyasası işlemlerinde takas süresinin 2 günden (T+2) bir güne (T+1) düşürülmesine yönelik önerisi verilebilir.

TAKAS SÜRESİNİN BİR GÜNDEN AYNI GÜN (T+0) İÇİNDE GERÇEKLEŞTİĞİNE DE ŞAHİT OLACAĞIZ

Peki neden yıllardır iki gün olan takas süresi bir güne düşüyor? Aslında bu değişim bir devrim niteliğinde. SEC açıklamasında gerekçe; risklerin minimum seviyeye düşürülebilmesi şeklinde belirtilse de bunun cevabı aslında kripto varlık piyasasında aynı gün içinde yapılan takas işlemlerine biraz olsun yakınsama yapmak, yani rekabette geri kalmamak. Önümüzdeki zaman diliminde takas süresinin bir günden aynı gün (T+0) içinde gerçekleştiğine de şahit olacağız.

Yine kripto varlık piyasasının 7/24 haftanın her günü her saat gerçekleşen işlemleri nedeni ile borsaların işlem saatlerini uzatmaya yönelik çalışmalar da aslında bu yakınsamanın birer yansıması. Bu arada Borsa İstanbul’un da pay piyasasında işlem saatlerini uzatmak için çalışma yaptığını vurgulayalım.

Peki bu durum karşımıza pozitif bir tablo mu, yoksa negatif bir tablo mu çıkarıyor?

Aslına bakılırsa yakınsama farklı uygulamaların iyi yönlerini alarak oluşturulursa oldukça pozitif bir durum. Örneğin klasik finans piyasalarının uzun yıllar boyunca elde ettiği tecrübelerle oluşturduğu lisanslama, müşteri kabul süreçleri (Know Your Customer-KYC), yatırımının korunması, kamuyu aydınlatma, saklama süreçleri gibi uygulamalar bazı ülkelerde kripto varlık düzenlemeleri kapsamına alındı bile.

ÜLKEMİZDE DE KRİPTO VARLIKLARA YÖNELİK DÜZENLEMEDE BU KAPSAMDA UYGULAMALAR OLMASI MUHTEMEL

Yakın zamanda ülkemizde de kripto varlıklara yönelik yapılacak düzenlemede bu kapsamda uygulamalar olması muhtemel. Diğer taraftan, kripto varlık piyasasının 7/24 işlem görmesi, anlık takas yapılması, formalitelerin az olması, rahat erişim gibi unsurları eninde sonunda takas süresinde olduğu gibi klasik finansal piyasalardaki işleyişi etkileyecek.

Son dönemde artan bir büyümeye ulaşan kripto varlık bankacılığına da değinmekte fayda var. Bu bankalar klasik bankalara benzer faaliyette bulunuyor.

Örneğin 2019 yılında İsviçre’de kurulan Sygnum, kripto varlıklar üzerinden mevduat getirisi elde etme, saklama, kripto alım satımı, kriptoya dayalı kredi verme gibi bankacılık faaliyetine benzer faaliyetler sunuyor. Kripto varlık bankacılığı büyürken muhtemelen önümüzdeki dönemde mevcut mevduat, katılım ve yatırım bankaları kripto varlık dünyasına bir şekilde dahil olarak rol sahibi olacaklar diye düşünüyorum.

Önümüzdeki dönemde finansal piyasalar ile kripto varlıklardan oluşan ekosistem arasındaki etkileşime ilişkin örnekler artarak devam edecek. Umarız her iki piyasa birbirinin olumlu yönlerini alarak yoluna devam eder ve tüm paydaşlar açısından olumlu bir tablo ortaya çıkar.

 Mahir Kubilay Dağlı

Eliptik Yatırım Menkul Değerler Müdürü

dagli@turcomoney.com

[1] Decentralised Finance, Merkeziyetsiz Finans olarak bilinen bu yapılar mevduat toplama, kredi verme, varlık yönetimi, alım satım işlemleri gibi hizmetleri klasik finansal piyasalara benzeyen bir yapıda akıllı sözleşmeler aracılığı ile sağlamaktadırlar.

[2] Non-Fungible Token, dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, blok zinciri adı verilen bir dijital defterde depolanan veri birimidir.