-Kur Korumalı Mevduat, dolar kurunun 13-14 TL bandı içinde tutulmasına yardımcı olarak para politikasının önemli bir aracı oldu. Aynı zamanda, vergisel sonuçları itibariyle verimli bir maliye politikası aracına da dönüşmüş gibi görünüyor. Yapılan son değişiklikle yurt içinde yerleşik tüzel kişiler de kapsama dahil edildi.
-Gerçek ve tüzel kişilerin Kur Korumalı Mevduat hesaplarına getirilen kapsamlı vergi avantajları için yasal düzenlemeler 29.01.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu yasanın 2. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununa Geçici 14. Madde eklenerek KKM hesaplarına vergi istisnası tanındı.
-Mevcut dövizlerini 17.2.2022 tarihine kadar KKM’ye çeviren firmalar için iki farklı avantaj bulunuyor: 1. Elde ettikleri kambiyo kazançları ve faiz gelirleri üzerinden kurumlar vergisi ödemezler. Kur farkı zararına uğramışlarsa kurumlar vergisi matrahından indirebilirler. 2. 2021 yılı için kurumlar vergisi matrahlarını geriye dönük olarak azaltma fırsatına sahip olurlar.
-17 Şubat’a kadar dönüşüm yapmayan firmalara bir fırsat daha tanındı. Bu mükellefler, döviz hesaplarını herhangi bir tarihte KKM hesabına çevirmeleri halinde, dönüşümden önceki son geçici vergi kur değerlemesi ile KKM hesabına dönüşüm tarihi arasındaki kur farkı ve KKM hesabına işlenen faiz kazancı vergisi istisnasından yararlanacaklar.
Merkez Bankası’nın 20 Aralık 2021 günü saat 15:30’da açıkladığı ABD Doları döviz satış kuru 17,5046 TL idi. Bir sonraki gün ise aynı saatte kur 13,0461 olarak duyurulmuştu. Döviz kurundaki bu hızlı gerilemeye yol açan iki önemli olgunun birisi kamu bankaları kanalıyla döviz piyasasına yapılan önemli büyüklükteki bir müdahale idi. Diğeri ise kamuoyu gündemine hızlı bir giriş yapan Kur Korumalı Mevduat (KKM) idi.
21 Aralık günü ilk defa duyduğumuz ama o günden beri dilimizden ve gündemimizden düşmeyen bu üç sözcük dolar kurunun bugüne dek 13-14 TL bandı içinde tutulmasına yardımcı olarak para politikasının önemli bir aracı oldu. Aynı zamanda, vergisel sonuçları itibariyle verimli bir maliye politikası aracına da dönüşmüş gibi görünüyor.
YURT İÇİNDE YERLEŞİK TÜZEL KİŞİLER DE KAPSAMA DAHİL EDİLDİ
Merkez Bankası’nın Korumalı Mevduat (KKM) hesabının çalışma şekline ilişkin 2021/14 sayılı Tebliği 21.12.2021 tarihinde Resmî Gazete ‘de yayımlandı. İlk sürümünde sadece yurt içinde yerleşik gerçek kişilerin KKM hesabı açabilmesine izin verilmişti. 11.01.2022 tarihinde yapılan değişiklikle yurt içinde yerleşik tüzel kişiler de kapsama dahil edildi.
Merkez Bankası tebliğinde yapılan belirlemeye göre;
ABD Doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilir.
Banka tarafından,
Türk Lirası mevduat veya katılma hesabı açılır.
Bahsi geçen Merkez Bankası tebliğine dayanarak kamu bankaları ve özel bankalar KKM uygulamasını derhal başlattılar. Bununla birlikte, söz konusu hesaplara getirileceği açıklanan kapsamlı vergi avantajları için yasal düzenlemeler çok yakın zamanda hayata geçirilebildi.
KAPSAMLI VERGİ AVANTAJLARI 29.01.2022 TARİHLİ RESMÎ GAZETE ’DE YAYINLANARAK YÜRÜRLÜĞE GİRDİ
Bu hesaplara tanınan vergi avantajlarına ilişkin 7352 sayılı Kanun 20.01.2022 tarihinde TBMM’de kabul edilmiş, 29.01.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu yasanın 2. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununa Geçici 14. Madde eklenerek KKM hesaplarına vergi istisnası tanındı.
Ayrıca, uygulanacak vergi istisnalarına ilişkin açıklamaların yer aldığı 19 Seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği Taslağı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde aynı tarihte kamuoyunun görüş ve önerilerine açıldı.
Bu yazının konusu KKM hesaplarının işleyiş şekli ve finansal risk veya getirilerini incelemek değildir. Bu konuda çok sayıda değerli yazı ve haber mevcuttur.
Bu yazıda, özellikle sınırlı bir süre için (17 Şubat 2022’ye kadar) kullanılabilecek olan ve kurumlar vergisi matrahını geriye doğru azaltma imkânı veren kur farkı istisnası üzerinde durmak ve KKM hesaplarıyla ilgili olarak getirilen vergi avantajlarının döviz varlıkları olan işletmelere sunduğu önemli bir vergi planlama aracına dikkat çekmek istiyorum.
VERGİ İSTİSNASINDAN YARARLANABİLECEK OLAN VARLIKLAR
Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 14. maddesine göre,
Dolayısıyla, söz konusu yabancı paralarını ve altın hesaplarını dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden, öngörülen süre ve şekilde Türk lirasına çeviren kurumlar vergisi mükellefleri bu istisnadan yararlanabileceklerdir.
Ben aşağıdaki açıklamalarda döviz hesaplarını ön planda tuttum. Kur farkı, kambiyo karı/zararı, dönüşüm kuru, vade sonu kuru gibi ifadeleri döviz hesaplarını dikkate alarak kullandım. Altın ve altın hesaplarının mala dayalı hesaplar mı olduğu ya da kambiyo türünde hesaplar mı olduğu konusu halen vergisel değerlemeler açısından tartışmalıdır. Bu nedenle yorum yaparak bu yazının konusunu genişletmek istemedim. Bu konuya tebliğ ve özelgeler yoluyla idarece ışık tutulacağına inanıyorum.
VERGİ İSTİSNASINDAN YARARLANAMAYACAK OLAN VARLIKLAR
Kurumlar Vergisi tebliğ taslağında, 31.12.2021 tarihi itibarıyla şirket aktifinde mevcut olmakla birlikte, 1211 sayılı Kanunun ilgili hükmü̈ kapsamında Türk lirasına dönüşümü yapılamayacak olan alacaklar ve verilen avanslar gibi hesaplarda izlenen yabancı paraların bu kapsamda istisnaya konu edilemeyeceği belirtilti.
Bununla birlikte, 31.12.2021 bilançosundaki kasa hesabında mevcut olan yabancı paralarla ilgili bir açıklama taslak tebliğde yer almıyor. Aynı şekilde, şirketin yurt dışındaki bankalarda döviz mevcudu bulunması halinde bunun istisna kapsamda olup olmadığı konusu da belirsizdir. Tebliğ çıkarken bu konuların da açıklığa kavuşturulması uygulamada kolaylık sağlayacaktır.
Vergi avantajlarından yararlanabilmek için bankalardaki döviz mevduatlarının vadeli mevduat hesaplarına (KKM) çevrilmesi gerekmektedir.
Türkiye’de yerleşik gerçek ve tüzel kişiler, ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini cinsinden döviz tevdiat hesaplarını Merkez Bankası’nın açıkladığı “dönüşüm kuru” üzerinden Türk lirasına çevirerek avantajlardan yararlanabilecekler.
Yerleşik gerçek kişiler 20.12.2021 tarihinde bankada bulunan dövizlerini kullanarak, yerli tüzel kişiler ise 31.12.2021 tarihinde bankada bulunan dövizlerini kullanarak Türk lirası KKM hesabı açabilirler.
KKM’lerde hangi döviz kurları kullanılacak?
Tebliğ’de “dönüşüm kuru” ve “vade sonu kuru” tanımları yapılmış ve bu oranların Merkez Bankası tarafından günlük olarak açıklanacağı ifade edildi.
KKM’DE ASGARİ KALIŞ SÜRESİYLE İLGİLİ DETAYLARA DİKKAT
Merkez Bankası tebliğinde KKM’nin gerçek kişiler tarafından 3 ay, 6 ay veya 1 yıl süreyle açılabileceği belirtilmektedir. Tüzel kişiler için bu seçenekler 6 ay ve 1 yıldır.
7352 sayılı kanunda KKM’nin kurumlar vergisi avantajlarından yararlanılabilmesi için paranın en az 3 ay KKM’de tutulması gerektiğine dair bir hüküm bulunuyor.
Mevcut mevzuata göre kurumlar vergisi mükellefleri 3 aylık KKM açamazlar. Ancak Merkez Bankası’nın Tebliğ’de değişiklik yaparak şirketlere bu imkânı vermesi halinde 3 aylık mevduatlar da kurumlar vergisi avantajından yararlanabilir.
SİSTEM NASIL ÇALIŞIR?
TL’ye çevrilen ve KKM’ye aktarılan paralar, Merkez Bankası tarafından “dönüşüm kuru” üzerinden satın alınır ve mevduatı TL olarak tutan bankaya verilir. Banka, bu mevduat için sunulan TL faizi vade sonunda mudinin hesabına aktarır.
Mudinin kazandığı toplam tutarın (anapara+faiz) “vade sonu kur” dikkate alınarak hesaplanan döviz karşılığından düşük olması durumunda aradaki fark Merkez Bankası tarafından karşılanır. Toplam tutarın (anapara+faiz) döviz karşılığına eşit veya daha fazla olması durumunda mudiye ayrıca ödeme yapılmaz.
KKM’NIN KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİNE AVANTAJLARI NELERDİR?
31.12.2021 tarihinde bankadaki mevcut dövizlerini 17.2.2022 tarihine kadar KKM’ye çeviren firmalar için iki farklı avantaj bulunuyor:
Normal şartlarda, bilanço esasına tabi mükellefler Vergi Usul Kanunu’nun 280. maddesine göre, döviz varlıklarını, alacaklarını ve borçlarını bilanço tarihinde geçerli olan döviz kurları üzerinden değerlendirmek ve bu şekilde ortaya çıkan kur farklarını vergi matrahının tespitinde gelir veya gider olarak dikkate almak zorundadırlar.
Halihazırda mükellefler bu değerlemeyi en son 30.09.2021 tarihinde yapmış ve sonucu 3. dönem geçici vergi beyannamelerine yansıtmış durumdadırlar. 30.09.2021’de 1 ABD dolarının değeri 8.8433TL idi.
İşletmeler, içinde bulunduğumuz Ocak-Şubat aylarında 4. dönem geçici vergi değerlemelerini yapmaktadırlar. 1 ABD doları, 31 Aralık 2021 itibarıyla 12.9775TL’ye tekabül etmektedir. İşletmeler yıl sonundaki döviz varlıklarını (örneğin bankada bulunan ABD doları cinsinden döviz tevdiat hesaplarını) bu kur üzerinden değerleyecek ve bu varlıkların elde tutulması nedeniyle oluşacak kur farklarını kambiyo karı olarak kurumlar vergisi matrahına ekleyeceklerdir. Geçici kurumlar vergisi beyannamelerinin verilmesi için son tarih 17.2.2022’dir.
İşte bu noktada 7352 sayılı Kanun, dövizlerini bu tarihten önce KKM hesaplarına çeviren şirketlere önemli bir avantaj sunuyor. Bu dönüşümü 17.2.2022 tarihinden önce yapan şirketler 1.10.2021-31.12.2021 tarihleri arasında hesaplamış oldukları kur farkı nedeniyle vergi ödemeyecekler.
Bu şirketler KKM’ye çevirdikleri dövizle ilgili kambiyo gelirlerini 2021 kurumlar vergisi matrahından istisna tutarı olarak indirerek vergi matrahı dışında tutacaklardır. Bu istisna, sadece nihai kurumlar vergisi beyanın sırasında değil, istenirse 4. geçici kurumlar vergisi matrahı hesaplanırken de dikkate alınabilir.
Aşağıda yer alan örnekte görüldüğü gibi 1 milyon dolar tutarındaki dövizin KKM hesabına aktarılması durumunda değerleme farkından dolayı oluşacak kur farkı istisnasının yarattığı kurumlar vergisi avantajı 1 milyon TL’den fazla olmaktadır.
MEVCUT YABANCI PARALAR KISMEN KKM HESABINA DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR Mİ? İSTİSNA HESABI NASIL YAPILIR?
Taslak halindeki 19 No.lu Kurumlar Vergisi tebliğinde bu konuya açıklık getirilmiştir. Buna göre, mükellefler tarafından, 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarının sadece bir kısmının bu düzenleme kapsamında Türk lirası mevduat veya katılma hesabına dönüştürülmesi halinde, dönem sonu (31.12.2021) itibarıyla kur farkı değerlemesinden doğan kambiyo karının istisna uygulanacak kısmı, Türk lirasına dönüştürülen yabancı paraların mükellefin 31/12/2021 tarihli bilançosunda yer alan yabancı para hesabına oranı dikkate alınmak suretiyle tespit edilecektir.
31.12.2021 tarihinde mevcut yabancı paradan çekiş yapılması halinde istisna edilebilecek tutar:
KKM hesabına dönüştürülerek istisnaya konu edilebilecek yabancı para tutarı, mükelleflerin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan tutarı aşamayacaktır. Bu tarihten sonra döviz tevdiat hesabından çekiş yapılması halinde KKM hesabı açılabilecek tutar çekişten sonra kalan miktar ile sınırlı olacaktır.
Taslak halindeki tebliğde yer alan örneğe göre, (L) A.Ş.’nin 31.12.2021 tarihli bilançosunda 800.000 ABD doları yer alsa da bu tutarın 300.000 ABD dolarlık kısmı satın alınan malların bedelini ödemek için 6.1.2022 tarihinde kullanılmış̧ olursa, mükellef tarafından KKM hesabına dönüştürülerek istisnaya konu edilebilecek kısım (800.000 ABD doları-300.000 ABD doları=) 500.000 ABD dolarını aşamayacaktır.
KKM HESABINDAN VADESİNDEN ÖNCE PARA ÇEKİLEBİLİR Mİ? BU DURUMDA VERGİ İSTİSNASI GEÇERLİ Mİ?
Para çekilebilir. Ancak, Merkez Bankası Tebliği’ne göre vadesinden önce para çekilmesi durumunda Merkez Bankası’ndan kur farkına ilişkin herhangi bir ödeme alınamaz.
Öte yandan, 7352 sayılı kanun uyarınca, muafiyetten yararlanan kurumlar vergisi mükelleflerinin, çekilen tutara bakılmaksızın KKM hesaplarından vadesinden önce para çekmeleri halinde, muafiyet nedeniyle tahakkuk etmedikleri vergiler, gecikme faizi ve vergi ziyaı cezası ile birlikte tahsil edilir.
DÖNÜŞÜM 17 ŞUBAT 2022’YE KADAR YAPILMAZSA NE OLUR?
7352 sayılı kanunda 17.02.2022 tarihine kadar dönüşüm yapmayan firmalara bir fırsat daha tanındı. Bu mükellefler, 31.12.2021 tarihi itibarıyla 2022 yılı içerisinde bankadaki döviz hesaplarını herhangi bir tarihte KKM hesabına çevirmeleri halinde, dönüşümden önceki son geçici vergi kur değerlemesi ile KKM hesabına dönüşüm tarihi arasındaki kur farkı ve KKM hesabına işlenen faiz kazancı vergisi istisnasından yararlanacaklar. Örneğin 31.12.2021 tarihli bilançoda yer alan döviz tevdiat hesabının 10.6.2022 tarihinde KKM hesabına çevrilmesi halinde, 31.3.2022 ile 10.6.2022 arasındaki kur farkları ve bu hesabın faiz kazançları kurumlar vergisinden istisna edilecektir.
Bu dönemde kambiyo zararı meydana gelirse, bu zarar kurumlar vergisi matrahından indirilebilir.
17 ŞUBAT 2022 TARİHİ UZATILABİLİR Mİ?
7352 sayılı kanuna göre, 2021 yılı için kurumlar vergisi matrahlarını geriye dönük olarak azaltma fırsatını kullanmak isteyen mükelleflerin 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını, dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar Türk lirasına çevirmeleri ve KKM hesabına aktarmaları gerekmektedir.
Halihazırda, 2021’in dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme süresi 17.02.2022’dir. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, beyannamelerin verilme ve ödeme sürelerinin son gününü, kanunî süresinden itibaren bir ayı geçmeyecek şekilde yeniden belirlemeye yetkilidir. İdarenin bu süreyi uzatması durumunda 17 Şubat tarihi de ötelenmiş olacaktır.
ÖZEL HESAP DÖNEMİNE TABİ KURUMLARIN DURUMU
Kurumlar Vergisi tebliğ taslağında yapılan açıklamaya göre, kendilerine özel hesap dönemi tayin edilmiş̧ olan kurumlar vergisi mükellefleri de hangi özel hesap dönemine tabi olduklarına bakılmaksızın 31/12/2021 tarihi itibarıyla çıkaracakları bilançolarını dikkate almak suretiyle bu bilançoda yer alan yabancı paralar ve altın hesapları ile 1/1/2022 tarihinden itibaren (bu tarih dahil) açılacak işlenmiş̧ ve hurda altın hesabı bakiyeleri dolayısıyla bu istisnadan yararlanabileceklerdir.
Bilanço usulüne göre defter tutan mükelleflerin durumu
Vergi Usul Kanun 280. Maddesine göre döviz mevcutlarının değerleme zorunluluğu, sadece kurumlar vergisi mükelleflerini değil, bilanço usulüne göre defter tutan diğer mükellefleri de kapsamaktadır. 7352 sayılı kanuna göre, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir vergisi mükellefleri de aynı şartlarla bu istisnadan yararlanabileceklerdir.
Ahmet Cangöz
Ortak | Grant Thornton Türkiye
cangoz@turcomoney.com
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
İsim *
Email *
Bir dahaki sefere yorum yaptığımda kullanılmak üzere adımı, e-posta adresimi ve web site adresimi bu tarayıcıya kaydet.
Δ
Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.
