Küresel ısınmayı sınırlamak istiyorsak, ya şimdi ya da asla…

-İklim değişimi, karşı karşıya olduğumuz en önemli küresel risk olarak şampiyonluğunu ispatladı. Bilim adamları, 2 derece daha sıcak bir dünyanın bile, daha şiddetli fırtınalar, daha yüksek denizler, hayvan ve bitki yok oluşları, eriyen buzullar ve sıcaktan, dumandan ve bulaşıcı hastalıklardan ölen daha fazla insanla derinden bozulan bir iklim sunacağına artık eminler. 1,5 derecelik bir artış, dünyanın hedeflediği en üst seviye olmalıdır.

– Küresel iş dünyası, sürdürülebilirlik konusunda ilerlemeye devam ediyor. Kurumsal karbondan arındırma hedefleri daha iddialı hale geliyor. Ancak, yolda engeller devam ediyor ve dünyanın her yerindeki işletmeler gerçek, etkili ve adil bir değişim sağlamak için bunları aşmak zorundalar. Gündemdeki içerik ve tartışma, her biri iklim krizinin etkilerini sınırlamak ve yeterli değişimi sağlamak için gerekli olan beş özel tema etrafında birleşti.

-İklim krizini ele almak için harekete geçildiğine dair şüphe olmasa da, iklim değişiminin en kötü etkilerinin sınırlandırılması için hızlandırılması gerekiyor. Hükümetler, iklim eylemini destekleyen politikaları hızlandırmaya hazır olmalı, iş dünyası ise daha cesur hedeflere bakmalıdır. Ayrıca kanıtlanmış teknolojilere ivedilikle odaklanmaya da ihtiyaç vardır.

-İklim krizi tek bir şirket tarafından değil, zorlukları çözmek, verimliliği artırmak ve bunu yapmanın önemli yanlarını yakalamak için birlikte çalışan operatörlerin bir araya gelmesiyle çözülecektir. Her bir kuruluş karbondan arındırma yolculuğunda ilerlerken, iş dünyası emsalleriyle işbirliği yapmaya ve onları desteklemeye hazırlıklı olmalı ve şirketler de herkesin aynı yöne gitmesini sağlamak için kendi personelini, kamuoyunu eğitmeli ve onlarla birlikte çalışmalıdır.

-İklim değişiminin etkilerinden en çok zarar görecek ülkelerin çoğu Afrikalı, ancak yine de Afrika’da çözümleri ele almak için finansmanı harekete geçirmek zor olmaya devam ediyor. Enerji ve Çevre Adaleti, Küresel Güney’de kritik bir rol oynamak üzere belirlenen enerjiye erişim ve arazi restorasyonu çabaları ile elele gidiyor. Aynı şekilde, karbondan arındırma projelerinin finansmanının mümkün olduğunca adil bir şekilde ilerlemesini sağlamak için sözleşmeler tamamen şeffaf olmalıdır.

Değerli okurlar,

Son birkaç yazıda, iklim değişimi üzerine değişik açılardan birbirinden farklı görüşleri, yaklaşımları gündemde tutmaya çalışıyorum. Son olarak COP27 beklentileri ile ilgili yazdıklarımda bir yandan gündemin tam ortasında olan konular ve kavramlara dokunurken, diğer yandan da satır aralarında dile getirilen ya da “ teknik ve bilimsel” gurubunda düşünülen kavramlara da yer vermeye çalışıyorum.

Aşağıda birinci bölümde, Reuters IMPACT Raporu 2022 bahsetmek istiyorum. Bir kısa manifesto niteliği taşıyacak ciddiyet ve netlikte dile getirilen raporda beş özel tema öne çıkıyor. Son bölümde de Kapsam 1, 2, 3 Karbon Emisyonları Terminolojisinden söz edeceğim.

İKLİM DEĞİŞİMİ, EN ÖNEMLİ KÜRESEL RİSK

İklim değişimi, karşı karşıya olduğumuz en önemli küresel risk olarak şampiyonluğunu ispatladı. Bilim adamları, 2 derece daha sıcak bir dünyanın bile, daha şiddetli fırtınalar, daha yüksek denizler, hayvan ve bitki yok oluşları, eriyen buzullar ve sıcaktan, dumandan ve bulaşıcı hastalıklardan ölen daha fazla insanla derinden bozulan bir iklim sunacağına artık eminler. 1,5 derecelik bir artış, dünyanın hedeflediği en üst seviye olmalıdır. 2022’de IPCC III. Çalışma Grubu Eş Başkanı Jim Skea’nın vurguladığı gibi: “Küresel ısınmayı 1,5°C  ile sınırlamak istiyorsak ya şimdi ya da asla; tüm sektörlerde acil ve derin emisyon azaltımları olmadan bu imkansız olacaktır”.

Herkes için tek bir net mesaj var: Büyük ve küçük tüm iş biçimleri, toplum ve çevre ile olan ilişkimizi dönüştürmede hayati role sahiptir. Yeni bir sürdürülebilir geleceğe öncülük etmek, işletmelerin operasyonlarının tamamını olmasa da bazı kısımlarını yeniden düşünmelerini gerektirir. Tüm paydaşlar arasında yeni kalıcı eylemlere, yeni işbirliği yollarına ve açık inovasyona ihtiyacımız var.

İŞLETMELER, ETKİLİ VE ADİL BİR DEĞİŞİM SAĞLAMAK ZORUNDA

Küresel iş dünyası, sürdürülebilirlik konusunda ilerlemeye devam ediyor. Kurumsal karbondan arındırma hedefleri daha iddialı hale geliyor. Ancak, yolda engeller devam ediyor ve dünyanın her yerindeki işletmeler gerçek, etkili ve adil bir değişim sağlamak için bunları aşmak zorundalar. Gündemdeki içerik ve tartışma, her biri iklim krizinin etkilerini sınırlamak ve yeterli değişimi sağlamak için gerekli olan beş özel tema etrafında birleşti.

İklim krizini ele almak için harekete geçildiğine dair şüphe olmasa da, iklim değişiminin en kötü etkilerinin sınırlandırılması için hızlandırılması gerekiyor. Hükümetler, iklim eylemini destekleyen politikaları hızlandırmaya hazır olmalı, iş dünyası ise daha cesur hedeflere bakmalıdır. Ayrıca kanıtlanmış teknolojilere ivedilikle odaklanmaya da ihtiyaç vardır.

İŞ DÜNYASI İŞBİRLİĞİ YAPMAYA HAZIRLIKLI OLMALI

İklim krizi tek bir şirket tarafından değil, zorlukları çözmek, verimliliği artırmak ve bunu yapmanın önemli yanlarını yakalamak için birlikte çalışan operatörlerin bir araya gelmesiyle çözülecektir. Her bir kuruluş karbondan arındırma yolculuğunda ilerlerken, iş dünyası emsalleriyle işbirliği yapmaya ve onları desteklemeye hazırlıklı olmalı ve şirketler de herkesin aynı yöne gitmesini sağlamak için kendi personelini, kamuoyunu eğitmeli ve onlarla birlikte çalışmalıdır.

İŞ LİDERLERİ, İSTİKRARLI POLİTİKA İÇİN SESLERİNİ YÜKSELTMELİLER

Politika ve düzenlemeler, iklim değişimini yönlendirmek için gerekli olacaktır. 2030 ve sonrası için belirlenen iklim hedeflerine ulaşmak için, düzenleyici tarafın sadece daha fazla aciliyet ihtiyacına uyum sağlaması değil, aynı zamanda yeterli istikrar sunması da gerekiyor. Hükümetler, belirledikleri politikanın yeterince hırslı ve sık değişime dayanıklı olmasını ve yatırımın en çok ihtiyaç duyulan yere ulaşmasını engellememesini sağlama sorumluluğuna sahip olacaktır. İş liderleri, gerektiğinde istikrarlı politika ortamları çağrısı yapmak için seslerini yükseltmeliler.

SÖZLEŞMELER TAMAMEN ŞEFFAF OLMALI

İklim değişiminin etkilerinden en çok zarar görecek ülkelerin çoğu Afrikalı, ancak yine de Afrika’da çözümleri ele almak için finansmanı harekete geçirmek zor olmaya devam ediyor. Enerji ve Çevre Adaleti, Küresel Güney’de kritik bir rol oynamak üzere belirlenen enerjiye erişim ve arazi restorasyonu çabaları ile elele gidiyor. Aynı şekilde, karbondan arındırma projelerinin finansmanının mümkün olduğunca adil bir şekilde ilerlemesini sağlamak için sözleşmeler tamamen şeffaf olmalıdır.

İŞLETMELER, GELİŞMEKTE OLAN TEKNOLOJİLERE AĞIRLIK VERMELİ

İklim eylemi daha büyümeli ve benzeri görülmemiş boyutlara ulaşmalıdır. Mevcut teknolojiler önemli ölçekte öne çıkarılmalı, yerleşik işletmeler de azaltılması zor endüstrileri karbondan arındırmak için gelişmekte olan teknolojilere ağırlık vermelidir. Ayrıca, iş dünyası Kapsam 3 Emisyonlarını toplu olarak ele almalıdır.

KAPSAM 1, 2 VE 3 KARBON EMİSYONLARI TERMİNOLOJİSİ NEDİR?

Karbon nötrlüğü, net sıfır karbondioksit emisyonu durumudur. Bu, karbon dioksit emisyonlarının ortadan kaldırılmasıyla dengelenmesi ya da toplumdan kaynaklanan emisyonların ortadan kaldırılmasıyla başarılabilir. Net sıfıra giden yolda, şirketlerin sera gazı emisyonlarını ölçmenin ve değerlendirmenin ana yollarından biri, bunlara üç farklı “kapsam” içinde bakmaktır.

Üç kapsam, bir şirketin kendi faaliyetlerinde ve daha geniş “değer zincirinde” (tedarikçileri ve müşterileri) yarattığı farklı türde emisyonları sınıflandırmanın bir yoludur. Neden ‘gruplar’ ya da  ‘türler’ yerine ‘kapsamlar’ olarak adlandırıldıkları açık olmamakla birlikte, isim, dünyanın en yaygın kullanılan sera gazı muhasebe standardı Sera Gazı Protokolü‘nden geliyor. Sera Gazı Protokolü’nde belirtildiği gibi: “Kapsam 1, Kapsam 2 ve Kapsam 3 emisyonlarını içeren tam bir (sera gazı) emisyon envanteri geliştirmek, şirketlerin tüm değer zinciri emisyonlarını anlamalarını ve çabalarını en büyük azaltma fırsatlarına odaklamalarını sağlar” .

Esasen, Kapsam 1 ve 2, bir şirketin sahip olduğu ya da kontrol ettiği emisyonlardır; Kapsam 3 emisyonları ise şirketin faaliyetlerinin bir sonucudur ancak sahip olunmayan ya da kontrol edilmeyen kaynaklardan meydana gelir.

Kapsam 1, bir kuruluşun doğrudan sahip olduğu ya da kontrol ettiklerinden kaynaklanan emisyonları kapsar – örneğin araç filomuzdaki yakıtın yakılmasından (elektrikle çalışmıyorlarsa).

Kapsam 2, bir şirketin satın aldığı ve kullandığı enerji üretilirken dolaylı olarak neden olduğu emisyonlardır. Örneğin, elektrikli filo araçlarımız için, kullandıkları elektriğin üretiminden kaynaklanan emisyonlar bu kategoriye girer.

Kapsam 3, şirketin kendisi tarafından üretilmeyen ve sahip olduğu veya kontrol ettiği varlıklardan kaynaklanan faaliyetlerin sonucu olmayan, değer zincirinde yukarı ve aşağı dolaylı olarak sorumlu oldukları emisyonları kapsar. Tedarikçilerden ürün satın almamız, kullanmamız ve elden çıkarmamız buna bir örnektir. Kapsam 3 emisyonları, kapsam 1 ve 2 sınırları içinde olmayan tüm kaynakları içerir.

ŞİRKETLER, TEDARİKÇİLERİ VE MÜŞTERİLERİYLE ENTEGRE OLMALI

Maliyet ve pratiklik gibi tek başına emisyonların ötesinde birçok husus vardır. Bir dereceye kadar filomuzun düşük ya da sıfır emisyonlu olmasını seçebiliriz, binalarımızın nasıl ısıtıldığını belirleyebiliriz ve bir üretici isek bunu azaltmanın yollarına bakabiliriz. Ancak bir meşrubat üreticisi, plastik şişelerini nasıl atacağımızı kontrol edemez, bir cihaz üreticisi, çamaşır makinelerimizde en fazla mı yoksa en az çevre dostu ayarları mı kullanacağımıza karar veremez. Kapsam 1 ve 2 için emisyonları ölçmek göreceli daha kolaydır. Örneğin, enerji kullanımı için şirketler, doğrudan gaz ve elektrik satın alımlarını ilgili sera gazları için bir değere dönüştürmek için gereken verileri sağlayabilir. Ancak, birçok kuruluş için Kapsam 3 emisyonları, toplam emisyonların açık ara en yüksek oranını oluşturmaktadır. Ne yazık ki bunlar genellikle azaltılması en zor olanlardır. Bir şirketin bunları azaltmak için alabileceği önlem, emisyonlarını azaltmak için çözümler üzerinde mevcut tedarikçiler ve müşterileriyle entegre çalışmaktır.

Kamil Kazım Sarı

Fütürist Akademi Başkanı

sari@turcomoney.com

Kaynakça:

Reuters IMPACT 2022 Report, IPCC Report 2022 , Greenhouse Gas Protocol