MAKRO EKONOMİYE ENERJİ DOPİNGİ

Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 0,44 oranında azaldı ve yıllık enflasyon yüzde 8,17’ye geriledi. Ancak rakamlar, belirsizlik aralığının üzerinde çıktı. Bu dönemde enflasyondaki düşüş, enerji grubunda daha güçlü olmak üzere alt gruplar geneline yayıldı. Enflasyon ana eğilimindeki düşüş, hizmet grubunda belirginleşirken, temel mal grubunda daha sınırlı oldu. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimlerindeki iyileşme sürdü. öKTG-H ve öKTG-I endekslerinin yıllık artış oranları önceki aya kıyasla azalarak sırasıyla yüzde 9,55 ve yüzde 8,73 oldu. Alt gruplar incelendiğinde, Aralık ayında enerji ve gıda gruplarının yıllık tüketici enflasyonuna katkısı sırasıyla 0,60 ve 0,37 puan azaldı. Temel mal ve hizmet gruplarının katkısı da, daha sınırlı olmakla birlikte, sırasıyla 0,13 ve 0,06 puan geriledi.

PETROL FİYATLARI DüŞüŞTE ETKİLİ OLDU

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, fiyat hareketlerine dair açıklamasında “Aralık ayında enerji fiyatları yüzde 1,86 oranında azaldı. Bu gelişmede, uluslararası petrol fiyatlarındaki seyre bağlı olarak sırasıyla yüzde 5,61 ve 2,04 oranlarında gerileyen akaryakıt ve tüpgaz fiyatları belirleyici oldu. Böylelikle bu dönemde yıllık enerji enflasyonu 4,22 puan azalarak yüzde -1,54 ile endeks tarihinin en düşük seviyesine geriledi. önümüzdeki ayda petrol fiyatlarındaki düşüşe paralel olarak akaryakıt fiyatları kaynaklı olarak enerji enflasyonundaki düşüş devam edebilir” yorumuna yer verdi. Gerçekten de uluslararası enerji piyasalarında yaşanan ciddi fiyat düşüşlerinin kalıcı olması halinde TCMB’nın enflasyon konusunda eli güçlenecek. Ancak özellikle gıda ve alkolsüz içecekler alt grubunda yaşanan ve genel enflasyon oranından neredeyse 1,5 kat hızlı olan fiyat artışlarının sürmesi TCMB’nın para politikasında ihtiyatlı olmaya devam edebileceğine işaret ediyor.

İŞSİZLİK YüZDE 10’UN üZERİNDE

TüİK tarafından açıklanan verilere göre Ekim ayı itibariyle işsizlik oranı yüzde 10,4 (Eylül ayında yüzde 10,5) seviyesinde gerçekleşti. Bu dönemde işsiz sayısı 3 milyon 43 bin kişi iken, işsizlik oranı erkeklerde yüzde 9,1, kadınlarda ise yüzde 13,3 oldu. Aynı dönemde tarım dışı işsizlik oranı yüzde 12,5 olarak tahmin edildi. İşgücü 2014 yılı Ekim döneminde 29 milyon 181 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise yüzde 51,0 olarak gerçekleşti. İşgücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 71,5 kadınlarda ise yüzde 30,9 oldu.

Dünya ülkeleriyle karşılaştırma anlamında en uygun veri olarak açıklanan 15-64 yaş grubu tarım dışı işsizlik oranı ise yüzde 12,5 olarak gerçekleşti. Söz konusu oran Eylül ayında yüzde 12,8 düzeyindeydi. Türkiye ekonomisinin görece daha yavaş bir büyüme performansı son dönemde mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranında yaşanan yüksek seyrin devam etmesine neden oluyor. 2015 yılının ikinci yarısına kadar söz konusu eğilimin sürmesi şaşırtıcı olmayacak.

CARİ AçIKTA OLUMLU SEYİR

Cari işlemler açığı, bir önceki yılın Ocak-Kasım dönemine göre 17.949 milyon ABD doları azalarak 38.716 milyon ABD dolarına geriledi. Bu gerilemede ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının 15.171 milyon ABD doları azalarak, 56.673 milyon ABD dolarına düşmesi, net hizmet gelirlerinin 2.397 milyon ABD doları artarak 24.851 milyon ABD dolarına yükselmesi ve birincil gelir açığının 576 milyon ABD doları azalarak 7.923 milyon ABD dolarına gerilemesi etkili oldu. Cari açık verilerinin düzelmesi bağlamında öne çıkan temel eğilimlerden biri ekonomik büyüme hızında görülen yavaşlama oldu. Nitekim hem Hanehalkı harcamalarının durgun seyretmesi, hem de yatırım harcamalarında görülen azalma dış ticaret kanalıyla ödemeler bilançosuna olumlu yansıyor. Buna ilave olarak petrol fiyatlarında görülen düşüş önümüzdeki dönemde ithalat verilerine yansıyacak ve cari açığın azalması sürecine katkıda bulunacak.

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net varlıklar, bir önceki yılın Ocak-Kasım dönemine göre 3.790 milyon ABD doları artarak 6.657 milyon ABD doları tutarında gerçekleşti. Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net yükümlülükler, bir önceki yılın Ocak-Kasım dönemine göre 61 milyon ABD doları artarak 10.947 milyon ABD doları tutarında gerçekleşti.

Portföy yatırımları kalemindeki net yükümlülük oluşumuyla ilgili olarak, yurtdışında yerleşik kişiler hisse senedi piyasasında Ocak-Kasım döneminde 2.540 milyon ABD doları tutarında net alım gerçekleştirdi. Kasım ayında kaydedilen 524 milyon ABD doları tutarındaki net alım işleminin 339 milyon ABD doları bankacılık sektörü dışındaki hisselerde gerçekleşti.

Devlet iç borçlanma senetleriyle ilgili olarak yurtdışı yerleşikler, Kasım ayındaki 945 milyon ABD doları tutarında net alımla birlikte on bir aylık dönemde 84 milyon ABD doları tutarında net alım gerçekleştirdi.

Uluslararası sermaye piyasalarında Kasım ayında gerçekleştirilen 1 milyar ABD doları tutarındaki tahvil ihracıyla birlikte Genel Hükümet, on bir aylık dönemde yurtdışı piyasalardan 4.202 milyon ABD doları tutarında net kullanım gerçekleşti.

Yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçları yoluyla, Kasım ayında bankalar 223 milyon ABD doları net geri ödeme ve diğer sektörler 510 milyon ABD doları net borçlanma gerçekleştirmiştir. Böylece, on bir aylık dönemde söz konusu sektörler sırasıyla 10.176 milyon ABD doları ve 3.178 milyon ABD doları net borçlanma oluştu.

Diğer yatırımlar altında, on bir aylık dönemde bankaların yurtdışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 951 milyon ABD doları, diğer sektörlerin yurtdışındaki mevduatı da 1.260 milyon ABD doları azaldı. Rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler 5.168 milyon ABD doları tutarında arttı.

BüTçEDE YILSONU VERİLER OLUMLU

Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre; Merkezi yönetim bütçesi 2013 yılı Ocak-Aralık döneminde 18 milyar 543 milyon TL açık vermiş iken bu yılın aynı döneminde 22 milyar 666 milyon TL açık verdi. Söz konusu değişimin en önemli nedeni ilgili dönemde giderlerde görülen yüzde 9,8 düzeyindeki artışa karşılık bütçe gelirlerinin yüzde 9,3 artması olmuştur. 2014 yılı Ocak-Aralık döneminde faiz dışı fazla ise 27 milyar 242 milyon TL (Ocak-Kasım döneminde 37 milyar 121 milyon TL) olarak gerçekleşti.

2014 yılının verileriyle birlikte maliye politikasındaki başarının sürdüğü gözlemleniyor. Nitekim 2014 yılı için öngörülen 33,3 milyar TL açığa rağmen yılsonu verileri 22,7 milyar TL açık gerçekleşti. Benzer biçimde faiz dışı fazla da 18,7 milyar TL yerine 27,2 milyar TL düzeyinde. özellikle vergi gelirlerinin hedefin üzerine çıkması, faiz giderlerinin ise planlanandan az gerçekleşmesi mevcut başarıya katkıda bulundu.

ULUSLARARASI YATIRIM POZİSYONU GELİŞMELERİ

TCMB tarafından yayımlanan 2014 Kasım ayı Uluslararası Yatırım Pozisyonu verilerine göre, Türkiye’nin yurtdışı varlıkları, 2013 yılına göre % 3,9 oranında artarak 234,9 milyar ABD doları, yükümlülükleri ise % 8,6 oranında artışla 672,9 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Türkiye’nin yurtdışı varlıkları ile yurtdışına olan yükümlülüklerinin farkı olarak tanımlanan net UYP, 2013 yılında –393,5 milyar ABD doları iken 2014 yılı Kasım sonunda –438,1 milyar ABD doları seviyesinde oluştu. Yükümlülükler alt kalemleri incelendiğinde, Kasım 2014 itibarıyla, doğrudan yatırımlar (sermaye ve diğer sermaye) piyasa değeri ile döviz kurlarındaki değişimlerin de etkisiyle 2013 yılsonuna göre % 15,6 oranında artışla 172,9 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşti.

Kasım 2014 itibarıyla, portföy yatırımları 2013 yıl sonuna göre 29,1 milyar ABD doları artış gösterdi. Yurtdışı yerleşiklerin hisse senedi stoku 2013 yılsonuna göre % 25,0 oranında artışla 65,4 milyar ABD doları olurken, borç senetleri alt kalemleri olan yurtdışı yerleşiklerin mülkiyetindeki DİBS stoku % 3,9 oranında artışla 54,1 milyar ABD doları, Hazine’nin tahvil stoku (yurtiçi yerleşiklerce alınan tahvil stoku düşüldükten sonra) ise % 1,8 artışla 38,5 milyar ABD doları seviyesinde oluştu.

Aynı dönemde, diğer yatırımlar 2013 yılına göre 928 milyon ABD doları artış gösterdi. Kasım 2014 itibarıyla, diğer yatırımlar altında yer alan yurtdışında yerleşik Türk vatandaşlarının Merkez Bankası’ndaki kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları 2013 yılsonuna göre % 49,7 oranında azalışla 2,6 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde, yurtdışı yerleşiklerin yurtiçi yerleşik bankalardaki Yabancı Para mevduatı, 2013 yıl sonuna göre % 2,9 oranında azalışla 35,8 milyar ABD doları olurken, TL mevduatı da % 21,0 oranında artışla 13,4 milyar ABD doları oldu. Bankaların toplam kredi stoku % 9,3 oranında artışla 94,7 milyar ABD doları olurken, diğer sektörlerin toplam kredi stoku ise % 2,4 oranında azalarak 93,8 milyar ABD doları düzeyinde oluştu.