Metaverse’de arsa alalım mı?

-Metaverse kavramı engin bir veri deposu, birçok kişinin kendi avatarlarını çalıştırırken birbirleriyle ve dijital nesnelerle etkileşime girebildiği, sanal ortamlardan oluşan bir ağ olarak tanımlanıyor.  Sürükleyici sanal gerçeklik, çok oyunculu çevrimiçi rol yapma oyunu ve Web’in bir üst kombinasyonunu düşünebilirsiniz.

-Son günlerde sık konuşulan bir diğer kavram olan NFT’yi de bilmek ve içselleştirmek gerekiyor. Açılımı Non Fungible Token olan takas edilemeyen dijital varlıklar olarak kısaca açıklayabileceğimiz NFT’ye ilk sanatçıların sahip çıkması anlamlı oldu. Bugün pek çok sanatçı eserlerini NFT olarak satabiliyor. 

-Metaverse’den önce Blockchain üzerinde durmakta fayda var. Bugün kripto paralarla anılan Blockchain bütün iş alanlarında kendini gösterecek, vazgeçilmez kontratlar ağı olarak tanımlayabiliriz. Yeni nesil bir kooperatif, yeni nesil bir iş yapış biçimi ve yeni nesil bir iş ortamı olduğunu unutmayalım. 

Son günlerin popüler kelimesi Metaverse, anlaşılan o ki gelecek yollarımızda önemli bir kavramı olarak hayatımızda yer alacak.

Meselenin Metaverse’den arsa kapatmak olmadığını peşinen belirteyim.

Bugün nasıl internetsiz bir iş hayatı düşünemiyorum, yarın da metaverse olmadan bir iş hayatı belki de özel hayat düşünemeyeceğiz.

Metaverse, internetin 3.0 denilen üst versiyonu niteliğindedir. 1.0 olarak ilk çıktığında, web adresi alabiliyor ve bilgilerinizi orada yayınlayabiliyordunuz. 2.0 olduğu dönem ise etkileşimin olduğu, sosyal medyalar ile entegre bir teknoloji söz konusuydu.

Metaverse kelimesi, yazar Neal Stephenson tarafından ilk defa 1992 yılında bir bilim kurgu romanı olan Snow Crash’te geçiyor. Sanal bir yaşam alanı olan öte dünyayı anlatan bir içeriğe sahip.

Bundan böyle Metaverse kavramı engin bir veri deposu, birçok kişinin kendi sanal temsillerini (veya avatarlarını) çalıştırırken birbirleriyle ve dijital nesnelerle etkileşime girebildiği, her zaman açık olan sanal ortamlardan oluşan bir ağ olarak tanımlanıyor.  Sürükleyici sanal gerçeklik, çok oyunculu çevrimiçi rol yapma oyunu ve Web’in bir üst kombinasyonunu düşünebilirsiniz.

HIZLI GÜNDEMİMİZE GİRMESİNİN ASIL SEBEBİ İSE FACEBOOK’UN ATILIMI OLDU

Bu kadar hızlı gündemimize girmesinin asıl sebebi ise Facebook’un atılımı oldu.  Metaverse, teknoloji endüstrisindeki birçok insanın günümüz internetinin halefi olarak tasavvur ettiği bilimkurgudan bir kavramdan ibaretti. Hala da bu bir kavram, bir vizyon…

Yani Metaverse’de arsa alma, arazi kapatma internette web portalı almadan farklı bir özellik taşımıyor. Ancak başta Facebook gibi teknoloji şirketleri onu iş, oyun, ders çalışma ve alışveriş dahil olmak üzere birçok çevrimiçi etkinliğin ortamı haline getirmeyi hedeflediklerini açıkladı. Ve Facebook öyle bir pozisyon aldı ki Metaverse’e hükmetme çabasını vurgulamak için kendi grubu Meta olarak yeniden adlandırdı.

Bir de Matrix filminin yeni serisi çıkınca, dikkatler tamamen bu alana odaklandı.

VIRTUAL EARTH DE DÜNYAYI ÜÇ BOYUTLU ÖNÜMÜZE KOYUYORDU

Aslında, Microsoft bu alanın öncüsü diyebilirim. Öyle ki 2007 yılında tanıttığı Virtual Earth projesi daha fazla örtüşüyor. Vakıa, Virtual Earth de dünyayı üç boyutlu önümüze koyuyor ve günlük yaşamımıza sanal bir açılım kazandırmaya çalışıyordu.

Üç boyutlu dünya haritaları ile, dilediğiniz anda, dünyanın dilediğiniz yere gidebiliyor ve interaktif pozisyon alabiliyorsunuz. O program ne oldu bilemem… Sanal gerçeklik, karma gerçeklik gibi yeni teknolojilerle daha kapsamlı bir şeylerin ortaya çıkması mümkündü, öyle de oldu.

Microsoft ve Google bu alana girmek için farklı adımlar attığını biliyoruz. Malum Google’un sanal gerçeklik gözlüğünü çok konuşmuştuk. Yeni adımlar gelecektir. Microsoft’un geçen ay 69 milyar dolara satın aldığı Activision Blizzard oyun şirketini satın almasının en büyük sebeplerinden birinin de Metaverse dünyasında daha aktif olarak yer almak olduğunu söyleyebiliriz. Daha önce de 7.5 milyar dolara başka bir oyun üreticisi şirketi aldığını biliyoruz.

METAVERSE PLATFORMLARININ GELİŞTİRİLMESİNDE OYUN PROGRAMLARININ ÖNEMLİ KATKISI OLACAK 

Metaverse platformlarının geliştirilmesinde oyun programlarının önemli katkısı olacağı düşünülüyor. Malum Pokemon Go oyunu 2016 yılında ortaya çıktığında bir haftada 10 milyon indirime ulaşarak rekor kırmıştı. Bu oyunun özelliği ile siz kendi konumunuzda, çevrenizde ve önemli merkez ve tesislerde anlık aktiviteler oluşturuyorsunuz.

Geçenlerde metroda yanımda oturan bir gencin elinde oyunun ara yüzüne bakma fırsatı buldum. Beş yılda hem haritalama hem de içeriklerin çok geliştirilmiş olduğunu gördüm. Pokemon Go’nun Metaverse için en güçlü platformlardan biri haline geldiğini söyleyebilirim.

Instagram’da yaptığımız paylaşımlarla Meta Grubuna yani Mark Zuckerberg’e yeterince verdiğimizi düşünüyorum. Onlar da yakında metaverse platformlarını açıklarlar.

Madem ortam hızla yeni nesil internete doğru gidiyor, biz ne yapmalıyız?

GENİŞ İNTERNET AĞINA SAHİP OLUNMASI GEREKİYOR, EN AZINDAN 5G İNTERNET HIZINI ULAŞILMALI

Öncelikle bunun hala bir vizyon olduğunu söylemek istiyorum. İnteraktif bir şekilde metaverse ortamında sağlıklı paylaşım yapabilmek için geniş internet ağına sahip olunması gerekiyor. En azından 5G internet hızını ulaşılması gerekiyor.

Malum “Kişisel Veriler” her zaman önemini koruyor ve bundan böyle çok daha önemli hale gelecek. Bütün dünyada kişisel verileri koruma kanunları yürürlüğe girdi.

Son günlerde sık konuşulan bir diğer kavram olan NFT’yi de bilmek ve içselleştirmek gerekiyor. Açılımı Non Fungible Token olan takas edilemeyen dijital varlıklar olarak kısaca açıklayabileceğimiz NFT’ye ilk sanatçıların sahip çıkması anlamlı oldu. Bugün pek çok sanatçı eserlerini NFT olarak satabiliyor.

Bunu şöyle açıklayabiliriz. Siz bir tablo satın alıyorsunuz, bu tablonun kime ait olduğunu imzasına bakarak karar verebilirsiniz. Ya imzası yoksa?.. Bu durumda bir sanat eksperi veya kendi rızasıyla bir sertifika ile bunu ispat edebilirsiniz. İşte dijital alemdeki eserleriniz, ürettikleriniz veya sahip olduğunuz her şeye de dijital sertifika alabilirsiniz. Instagram’da paylaştığınız bir fotoğraf, Twitter’da yazdığınız özlü söz veya bir web portalındaki yazı için de bunu yapabilirsiniz.

Madem benim çektiğim bir fotoğrafın, bir yorumun, bir tasarımın ekonomik değeri var; ben niye bunlardan istifade etmiyorum.

MÜLKİYET VE FİKİR HAKLARINDAKİ TELİF SORUNLARINI ÇÖZMEDEN SAĞLIKLI BİR EKONOMİK ORTAM OLUŞMAZ

Unutmayın ki mülkiyet ve fikir haklarındaki telif sorunlarını çözmeden bunun üzerine sağlıklı bir ekonomik ortam bina edemezsiniz. NFT bu yönüyle yeni bir mülkiyet kavramı bir yatırım değeri olarak ortaya konuluyor.

Metaverse’den önce Blockchain üzerinde durmakta fayda var. Bugün kripto paralarla anılan Blockchain bütün iş alanlarında kendini gösterecek, vazgeçilmez kontratlar ağı olarak tanımlayabiliriz. Yeni nesil bir kooperatif, yeni nesil bir iş yapış biçimi ve yeni nesil bir iş ortamı olduğunu unutmayalım.

Bir diğer yönüyle de, Blockchain denince şu tespiti hatırlarım: İnsan esir olmak istemediği gibi işçi de olmak istemiyor. İşte insanlığa işçilikten patronluğa geçiş yolunun Blockchain olduğunu söyleyebiliriz.

İSTEDİĞİMİZ MEKANDA, İSTEDİĞİMİZ ÜRETİM SONUÇLARIYLA BİR ARADA OLABİLECEĞİZ VE ÜRÜNLERİMİZİ ALIP SATACAĞIZ

Peki, Metaverse ortamında bizim mermerler, maden ocakları, fuarlar, uygulama alanları, dış ticaretimiz ne olacak… Bütün paydaşlar, istediğimiz an, istediğimiz mekanda, istediğimiz üretim ve uygulama sonuçlarıyla bir arada olabileceğiz ve ürünlerimizi alıp satacağız. Fantezi gibi gelse de bu bütün üretim alanları için böyle olacak.

Bu sanal olarak okey masasında dört kişinin buluşup oyun oynamasından farklı bir durum olacak. Öyle ki siz kendi gerçek kimliğiniz yanı sıra avatarınızla ortamlarda olabileceksiniz ama duygular üzerine de ciddi yatırımlar yapılıyor. Görme, işitme, duyma, tatma ve dokunma üzerinde ilginç teknolojik gelişmeler yaşanıyor. Malum, görme engelli birine yüklenen sensörler ile Everest dağına tırmanma yaşandı. Aynı şekilde koku sensörleri alanında da yeni buluşlar bekleniyor.

Benim gibi farklı lezzetleri tatma zevki ve iştahı yerinde olan biri için çılgın bir gelişme… Rüyada yaşadıklarınıza benzer bir durum…

Beş duyumuz ile sanal bir ortamda olmanın hayalini de sizin ufkunuza bırakıyorum.

Bütün bunların yanı sıra; bu tür çalışmaların asıl amacının toplumu topyekün kontrol etme projesi olduğu da söyleniyor. Yönetici elitler, her türlü durumda eldeki imkanları bu amaçla kontrol etme isteği arzusu taşıyor olabilirler. Blockchain, NFT, sanal gerçeklik, küresel adımlar vs birlikte ele aldığımızda, kontrol yetkisinin Ademi Merkeziyetçi (Decentralisation) bir durumda olacağını düşünüyorum.

Sonuçta, öte aleme giden bu gemiye limandan kalkmadan binmek için bir şansımız daha var…

Zuhal Mansfield

TMG Doğaltaş Sanayi Madencilik Yönetim Kurulu Başkanı

mansfield@turcomoney.com