OECD Raporu: Kamuya güven duyulmuyor

Adnan Yıldırım

– OECD’nin Ekim-Kasım 2023’te gerçekleştirdiği “OECD Ülkelerinde Kamu Kurumlarına  Güven Araştırması”nın sonuç raporu, 4 Temmuz 2024 tarihinde OECD’nin “Kamu Yönetimi Komitesi”nde onaylanıp yayınlandı. Araştırma, 38 OECD ülkesinden 8’i (Avusturya, Macaristan, İsrail, Japonya, Letonya, Polonya, Türkiye ve ABD) hariç katılım sağlayan 30 ülkede gerçekleştirildi.

-Araştırmaya göre bu ülkelerdeki halkların merkezi hükümete ve yerel yönetimlere güveni azaldı. 30 ülkede, merkezi hükümete hiç ya da yüksek oranda güven duymayanların oranı %44 seviyesinde. Güven oranları en yüksekten başlayarak şöyle ölçülmüş: Polis teşkilatı %63, yargı %54, kamu hizmetleri %45, yerel yönetimler %45, parlamentolar %37, medya %39, siyasi partiler %24.

İlki 2022 yılında yayınlanan “2021 – OECD Ülkelerinde Kamu Kurumlarına Güven Araştırması”nın ikincisi, Ekim-Kasım 2023 aylarında yapıldı. Sonuç raporu 4 Temmuz 2024 tarihinde OECD’nin “Kamu Yönetimi Komitesi”nde onaylanıp yayınlandı. Araştırma(*), 38 OECD ülkesinden 8’i (Avusturya, Macaristan, İsrail, Japonya, Letonya, Polonya, Türkiye ve ABD) hariç katılım sağlayan 30 ülkede gerçekleştirildi.

Sonuçlar aşağıdaki başlıklar altında yayınlandı.

• Genel değerlendirme, yeni trendler, kalıplaşmış oluşumlar ve değişim gerektiren alanlar.
• Sosyo-ekonomik koşullar, siyasi yapıya güven.
• Kamunun günlük yaşamı etkileyen uygulamalarına duyulan güven.
• Kamunun karmaşık politikalarına duyulan güven.
• Kamunun yayınladığı bilgilere, edindiği bilgilerin korunduğuna duyulan güven.

Araştırma sonuçlarını değerlendirmeden önce bu çalışmanın yapıldığı 2023 yılı son çeyreğinde küresel atmosferde yer alan önemli konular da aşağıdaki gibi özetlenebilir.

• Küresel tansiyonu artıran jeolojik konular öne çıktı.
• Hemen hemen her ülke ekonomisi, başta enflasyon, dış ticaret ve lojistik konuları olmak üzere bölgesel ve küresel gelişmelerden etkilendi.
• Çevreci yatırımlar ve dijital dönüşüm süreci söz konusu.
• Ülkelerde politik değişim ve çeşitlilik arttı.

 ARAŞTIRMA SONUÇLARI, NEYİ GÖSTERİYOR?

2023’ün son çeyreğinde yapılan araştırmaya göre kamu kurumlarına duyulan güven; Avusturalya, Belçika, Kanada, Kolombiya, Fransa, Litvanya ve İsveç’te biraz da olsa arttı.  Ülkelerin genelinde 2021’e göre 2 puan düşüş gösterdi. Düşme, araştırmaya katılan kadınlarda 5 puanla daha fazla gerçekleşti… Hükümetlere olan güven, kadınlarda ve 50 yaş altı her iki cinsiyet grubunda da belirgin olarak düşük olduğu görülüyor. 30 ülkede, merkezi hükümete hiç ya da yüksek oranda güven duymayanların oranı %44 ile, yüksek ya da yeterli güven duyan %39’luk oranın üzerinde olup kurumlar itibarıyla güven oranları en yüksekten başlayarak şöyle ölçülmüş;

• Polis teşkilatı %63
• Yargı %54
• Kamu hizmetleri %45
• Yerel yönetimler %45
• Parlamentolar %37
• Medya %39
• Siyasi partiler %24
• Kamu istatistikleri 1/3

Araştırmanın, kamuya güven oranlarının düşüklüğü dışında diğer önemli sonucu da; sosyo-ekonomik sorunlar ile demografik yapılardaki değişimlerin halkın endişelerini artırdığı, finansman ve gelir dağılımı beklentilerinin de bozulduğu şeklindedir.

MERKEZİ HÜKÜMETLER VE YEREL YÖNETİMLER NELER YAPMALI?

Araştırma raporunda belirtilen sonuçların geneline bakıldığında; halkın ödediği vergilerle hizmet gören ve önceliği halkın refahını artırmak ve güvenini kazanmak olması gereken kamuya ve kurumlarına duyulan güven seviyesi, olması gerekenden düşük. Yapılması gereken, mevcut durumun iyileştirilmesi için çaba gösterilmesidir. Konuyla ilgili birinci derecede sorumluluk, merkezi hükümetlere ait olmakla birlikte yerel yönetimler de verdikleri hizmetlerden memnuniyet seviyesini artırmak, halkın gelecek beklentisini iyileştirmek durumundadırlar.

Raporda; halkın memnuniyetinin ve kamu kurumlarına güvenin artırılması amacıyla neler yapılabileceği 5 maddede sıralanmış. Önerilerin özeti aşağıdaki gibidir:

• Merkezi ve yerel kamu kurumları, kendilerine ve uygulamalarına güveni artırmak için halkla yakınlaşmalı, iletişimlerini artırmalıdırlar.
• Kurumların, mevcut ve olası sorunları ve krizleri çözme kapasitesi artırılmalıdır.
• Sağlıklı veri ekosistemi oluşturulmalı, gerçeklere dayalı doğru iletişim kurulmalıdır.
• Alınan kararların ve günübirlik uygulamaların, yolsuzluk gibi olumsuzluklara karşı ya da faydalı olduğuna ilişkin halktaki algının iyileştirilmesi gerekir.
• Merkezi ve yerel kamu hizmetleri, halkın ihtiyacına ve beklentilerine uygun iyileştirilmelidir.

RAPORLA İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER

OECD tarafından, toplam nüfusu yaklaşık 800 milyon olan 30 ülkede ikincisi yapılan ve sonuç raporu Temmuz ayının ilk haftasında açıklanan kamu kurumlarına güven araştırmasının sonuçları, demokratik sistemle yönetilen ülkelerde halkın özellikle merkezi hükümet ve yerel birimler ile siyasi yapılardan memnuniyet seviyesinin yüksek olmadığını gösteriyor.

Güvensizlik, siyasi partiler ve siyasi partilerin etki alanlarında artıyor. Mevcut durumun daha da kötüleşmesi, bu ülkelerde yaşayan halkların demokrasiye olan inancına tehdit olarak değerlendirilmelidir.

Özellikle kadınların ve gençlerin güven ve beklentilerindeki olumsuzluk, durumun vahametini artırıyor.

Süreci tersine çevirebilmek için, demokrasiye olan inancı artırabilecek doğru kararlar alınmalı, değişen ihtiyaçlara uygun faydalı uygulamalar devreye alınmalıdır.

Dünya nüfusunun, gelişmiş ya da gelişmekte olan OECD ülkelerinde durum böyleyken, araştırma dışında kalan ve 7 milyarı aşan insanın yaşadığı diğer ülkelerdeki durumun daha iyi olduğunu düşünmek pek gerçekçi olmaz.

Kamu yönetimini oluşturan merkezi hükümet ve yerel birimleri ile yerel yönetimlerden halkın memnuniyeti, tek başına birkaç yılda bir sınırlı katılım ve çeşitli saiklerle oluşan seçim sonuçları ile ölçülemez.

Kamunun her birimi ve çalışanı; halkının güvenini kazanmak, kamu hizmetlerinin kalitesini artırmakla yükümlüdür.

(*) OECD Survey on Drivers of Trust in Public Institutions-2024 Results

Adnan Yıldırım

Ekonomi Bakan Yardımcısı (2014-2015)

Türk Eximbank Genel Müdürü (2016-2019)