Organize sanayi bölgeleri ile ilgili vergi düzenlemeleri…

Adnan Yıldırım

– Yurt içinde ve yurtdışında değişik adlar ve modellerde çalışan serbest bölgeler, özel ekonomi bölgeleri, endüstri bölgeleri, organize sanayi bölgeleri vb. üretim ve dış ticaret amaçlı bölgeler, ülkelerin ekonomisi için büyük önem taşır. Organize sanayi bölgeleri Türkiye ekonomisine önemli bir katkı sağlıyor. Bu yazımızda 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu ile muhtelif vergi kanunlarında yer alan düzenlemeleri ele alacağız.

– Organize Sanayi Bölgelerinin kuruluş ve işleyişini düzenleyen 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nun “Muafiyet ve Destekler” başlıklı 21’inci maddesi önemli düzenlemeleri içeriyor. Bu maddeye göre OSB’de faaliyet gösteren şirketler, kanunun uygulanması ile ilgili  işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaf. İşletmeler, bunun dıyında başka avantajlara da sahip.

Kamu ve özel sektörde 43 yıllık çalışma hayatımda; yurt içinde ve yurtdışında değişik adlar ve modellerde çalışan serbest bölgeler, özel ekonomi bölgeleri, endüstri bölgeleri, organize sanayi bölgeleri vb üretim ve dış ticaret amaçlı bölgeler hep özel ilgi alanım oldu. Fırsat buldukça bu modeller ve iyi örneklerle ilgili bilgilendirme ve öneri amaçlı yazılar kaleme alıyor, değerlendirmeler yapıyorum. Bu yazımızda da organize sanayi bölgelerinin kuruluş ve işleyişi ile görevli OSB tüzel kişilerinin faaliyetleri ve işlemleri yanında OSB’de faaliyet gösteren firmaları ilgilendiren; 12.04.2000 tarih ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu ile muhtelif vergi kanunlarında yer alan düzenlemeleri, madde metinleriyle özetlemeye çalışacağız.

OSB KANUNU’NDAKİ DÜZENLEME

Organize Sanayi Bölgelerinin kuruluş ve işleyişini düzenleyen 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nun “Muafiyet ve Destekler” başlıklı 21’inci maddesi önemli düzenlemeleri içeriyor. Bu maddede, OSB tüzel kişiliğinin, vergisel muafiyetleriyle ilgili genel çerçeve belirlendi.

Madde 21 –OSB tüzel kişiliği, bu Kanun’un uygulanması ile ilgili işlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

OSB katılımcılarının enerji giderlerine dair düzenlemeler, serbest piyasa koşulları ile oluşmuş fiyatlara müdahale edilmeksizin, Cumhurbaşkanı tarafından yapılır. Atık su arıtma tesisi işleten bölgelerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz.

VERGİ KANUNLARINDAKİ DÜZENLEMELER

Vergisel muafiyetlere ilişkin OSB Kanunu’ndaki çerçeve muafiyet düzenlemesine ek olarak vergi mevzuatının sistematiği gereği, vergi kanunlarının kendi içinde yer alması koşuluna bağladığı spesifik muafiyet ve istisna düzenlemeleri bulunuyor. OSB tüzel kişilerinin işlem ve faaliyetlerine yönelik olarak; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu ile 498 sayılı Harçlar Kanunlarında yer alan düzenlemeler özetle aşağıya alındı.

KURUMLAR VERGİSİNDEN MUAFİYET

5520 sayılı Kanun’un “Muafiyetler” başlıklı aşağıdaki Madde:4/(1)-n’de belirtilen faaliyetleri yapan OSB’deki iktisadi işletmeler, kurumlar vergisinden muaf tutuldu. Belirtilen faaliyetler dışındaki faaliyetler için kurulan ya da oluşan iktisadi işletmeler ise kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirmek durumunda.

“n) Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin alt yapılarını hazırlamak ve buralarda faaliyette bulunanların; arsa, elektrik, gaz, buhar ve su gibi ortak ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kamu kurumları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce birlikte oluşturulan ve kazancının tamamını bu yerlerin ortak ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanan iktisadî işletmeler.”

KATMA DEĞER VERGİSİ’NDE İSTİSNALAR…

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 13-j ve 17/4-k maddelerinde aşağıdaki istisna hükümleri yer alıyor. Özetle OSB’lerde yapılan altyapı tesislerinin inşası için yapılan mal teslimleri ile verilen hizmetler yanında arsa ve işyeri teslimleri de katma değer vergisinden istisna tutuldu.

“j) Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin su, kanalizasyon, arıtma, doğalgaz, elektrik, haberleşme, yenilenebilir ve diğer enerji tesisleri ile yol yapımına ve küçük sanayi sitelerindeki işyerlerinin inşasına ilişkin, bunlara veya bunlar tarafından oluşturulan iktisadi işletmelere yapılan mal teslimleri ile hizmet ifaları”

“k) Organize sanayi bölgeleri ile küçük sanayi sitelerinin kurulması amacıyla oluşturulan iktisadi işletmelerin arsa ve işyeri teslimleri”

Emlak Vergisinde Bina İstisnası, 1319 Sayılı Kanun Madde:4/m;

Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ait binalar (Vakıf senedindeki cihete tahsis edilmek şartiyle) ile organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri ve sanayi sitelerinde yer alan binalar.

Damga Vergisi İstisnaları, 488 Sayılı Kanuna ekli (2) sayılı Tablo IV/53;

“Organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri ve sanayi sitelerinde bulunan arsaların tahsisine ilişkin olarak düzenlenen sözleşmeler ve taahütnameler.”

492 Sayılı Harçlar Kanunundaki İstisnalar, Madde:59/n:

Madde:59/n Organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, endüstri bölgeleri, teknoloji geliştirme bölgeleri ve sanayi sitelerinde yer alan gayrimenkullerin ifraz veya taksim veya birleştirme işlemleri, söz konusu bölgelerde bulunan arsaların tahsisi nedeniyle şerhi gerektiren işlemleri ile bu arsa ve üzerine inşa edilen binaların tahsis edilene devir ve tescili işlemleri ve cins değişikliği işlemleri

2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanununda Harç İstisnaları, Madde:80/f

Organize Sanayi Bölgeleri ile Sanayi ve Küçük Sanat Sitelerinde yapılan Yapı ve Tesisler Bina İnşaat Harcı ve Yapı Kullanma İzni Harcından müstesnadır.

Özetle, ilk OSB’nin kurulduğu 1961’den itibaren geçen 63 yılda; OSB Kanununda genel çerçevede, vergi kanunlarının ise kendi sistematiğine uygun olarak yer verilen spesifik vergisel muafiyet ve istisnaların kapsamı giderek genişletildi. Gelinen aşamada; 94’ü proje, kamulaştırma ve inşaat aşamasında olmak üzere toplam 360 OSB’ye ulaşılmış olup OSB’ler içinde 91 meslek lisesi ile 19 meslek yüksek okulunda mesleki eğitim veriliyor. Önümüzdeki dönemde; sanayi üretiminde ve ekonominin büyüme performansında vazgeçilmez yerler olarak değerlendirdiğimiz OSB’lerin sayısının ve içindeki mesleki eğitim kurumlarının artırılması yanında KOBİ’lerimizin büyütülmesi misyonuyla, OSB’lerin ve OSB’lerdeki işletmelerin küresel ekonomiye entegrasyonunun artırılmasına da yoğunlaşmak gerekir.

Adnan YILDIRIM 

Ekonomi Bakan Yardımcısı (2014-2015)

Türk Eximbank Genel Müdürü (2016-2019)