Orta Asya’nın enerji üssü oluyor

Atavatan Türkmenistan, 25. Bağımsızlık Yıldönümü’nü kutladı

ORTA ASYA’NIN YÜKSELEN YILDIZI

 *27 Ekim 1991 yılında bağımsızlığına kavuşan Türkmenistan, 25. Yıldönümünü muhteşem törenlerle kutladı.

 *Sanayide, ulaştırmada, turizmde, sağlık ve spor alanında yapılan dev yatırımlarla Türkmenistan, 25 yılda bölgenin en hızlı gelişen ülkelerinden biri oldu.

 *Ağaçlandırma kampanyası ile yemşeşil bir vadiye dönüşen Türkmenistan, başkent Aşkabat başta olmak üzere tüm şehirlerinde kentsel dönüşüm gerçekleştirdi.

 *Devasa parklar, uçak pistini andıran caddeler ve sanat şaheserini andıran binalarla Türkmenistan’ın çehresi tamamen değişti.

*Vizyoner lider, reformcu Devlet Başkanı Gurbanguly Berdimuhamedov yönetimindeki Türkmenistan, Orta Asya’nın yükselen yıldızı oldu.

 25 yıl, bir insan hayatı için oldukça uzun bir süre… Fakat ülke için bu süre, oldukça kısa bir zaman dilimine denk düşüyor. İşte Atavatan Türkmenistan, 25 yılda Orta Asya’nın en hızlı gelişen ülkelerinden biri olmayı başardı…

Nasıl mı?

İşte Türkmenistan’ın son 25 yıldaki, özellikle dirayetli devlet adamı, vizyoner lider, Devlet Başkanı Gurbanguly Berdimuhamedov yönetimindeki Türkmenistan’ın müthiş dönüşüm hikayesi… İşte Avatan Türkmenistan’ın 25 yıllık bağımsızlık yolculuğunda önemli kilemetre taşları…

27 EKİM 1991 … BAĞIMSIZLIK İLAN EDİLDİ

Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Türkmenistan, 27 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan etti… Türkiye, Türkmenistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu. O tarihten itibaren Türkmenistan, birbiri ardısıra ekonomide, ticarette ve siyasette bağımsızlığını pekiştirecek adımları attı…

O tarihten bu yana her yıl 27 Ekim, Türkmenistan’ın Bağımsızlık Bayramı olarak ülkenin dört bir tarafında muhteşem törenlerle kutlanıyor. Türkmenistan, 25. Bağımsızlık Yıldönümü’nü de Aşkabat başta olmak üzere tüm ülke çapında coşkulu törenlerle kutladı.

12 ARALIK 1995… DAİMİ TARAFSIZLIK STATÜSÜ

Türkmenistan, kalkınma yolculuğunda en önemli adımlardan birini 1995 yılında attı. Savaşlardan uzak kalmak, barış havzası olmak, zenginlik ve refah yolunda ilerlemek amacıyla “Daimi Tarafsızlık Statüsü” kazanmak için Birleşmiş Milletler’e başvurdu. BM Genel Kurulu, 12 Aralık 1995 tarihinde oybirliği ile Türkmenistan’ın başvurusunu kabul etti… Böylece Türkmenistan, Avusturya ve İsviçre’den sonra dünyanın üçüncü Tarafsızlık Statüsü’ne sahip ülkesi oldu. Bu statü, uluslararası yatırımcılar ve Türkmen halkı açısından Türkmenistan’ın dünyanın en güvenli ülkelerinden biri olmasını sağladı.

TÜRKMENİSTAN’IN EKONOMİK BÜYÜME POLİTİKASI

Türkmenistan’da bugün ekonomik büyüme politikası, orta ve uzun vadeli, milli ölçekte ve devlet programı çerçevesinde hayata geçiriliyor. Bunun için petrol ve doğalgaz çıkaran, petrolü tekrar işleyen, kimya ve petrokimya endüstrileri, demir-çelik sanayi tesisleri, gıda sanayisi işletmeleri ile donatılan çok sektörlü, çeşitli amaçlı bir ekonomik yapı oluşturuldu.

Devlet Başkanı Gurbanguly Berdimuhamedov’un direktifiyle 2012-2016 yıllarını kapsamak üzere, Türkmenistan’ı “sosyo-ekonomik geliştirmek” için start verildi. Nitekim Devlet Başkanı Gurbanguly Berdimuhamedov’un liderliğinde Türkmenistan, son yıllarda milli ekonomiyi çeşitlendiriyor ve yenilikçi projeleri hayata geçiriyor. Bu çalışmaların sonucunda petrol ve doğalgaz kompleksi, elektroenerji, ziraat, inşaat, ulaştırma ve iletişim sektörü, ciddi bir büyüme gösterdi. Öte yandan kimyasal ürünleri, tekstil sektörünü, inşaat malzemelerinin üretimini, telekomünikasyon ve diğer yüksek teknoloji sektörlerini geliştirmek için bir dizi çalışma yapılıyor.

DÜNYANIN 4. BÜYÜK DOĞALGAZ REZERVİNE SAHİP

Türkmenistan,  petrol ve doğalgaz kaynakları açısından zengin bir ülke. Türkmenistan, bugün doğalgaz rezervi bakımından dünyada 4. sırada yer alıyor.  Coğrafik yerleşim özellikleri de dikkate alındığında Türkmenistan, bu alanda stratejik ülkelerden biri. Türkmenistan bu noktadan hareketle, uluslararası işbirliğini çeşitlendirmeye gidiyor, özellikle, enerji sektöründe, Türkmen hidrokarbon kaynaklarını uluslararası pazarlara güvenli bir şekilde ulaştırmayı amaçlıyor. Türkmenistan, bunun için çok yönlü yatırım yapıyor, araç-boru hattını inşa ediyor, altyapı yatırımlarını gerçekleştiriyor. Nitekim Türkmen doğalgazını, uluslararası pazarlara ulaştırmak için 2009 yılında  Türkmenistan- Çin ve Türkmenistan-İran yönünde doğalgaz hatları faaliyete geçirildi.  Bu noktada öne çıkan dev projelerden biri de TAPİ projesi. Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan yönünde yapılan doğalgaz hattının yapımı devam ediyor. Türkmenistan’ın bu alandaki hedeflerinden biri de, doğalgazı Avrupa ülkelerine ulaştırmak. Bunun için de çalışmalar, tüm hızıyla devam ediyor.

Türkmenistan, bir yandan doğalgazını dünya pazarlarına ulaştırmaya çalışırken bir yandan da enerji sektörünü çeşitlendirmek için altyapı yatırımlarını hayata geçirmeye, hidrokarbon hammaddesine dayanan, sanayini tekrar işleyen yeni sektörlerini oluşturmaya çalışıyor.

Türkmenistan, dev projeler ve yatırımlarla dünyanın en büyük enerji devletleri arasına giriyor. Hidrokarbon kaynakları açısından çok büyük rezerve sahip olan Türkmenistan’da, ‘Galkınış’ doğalgaz yatağı büyük enerji devleti ünvanını aldı. Çok büyük doğalgaz rezervlerine sahip olan ‘Galkınış’ yatağı, petrol ve doğalgaz yatakları bakımından önemli bir nokta. . Uluslararası bilirkişilerin değerlendirmelerine göre, Türkmenistan’ın 71 milyar ton koşullu yakıttan (ya da petrol ekivalentinde) fazla olan petrol ve doğalgaz kaynaklarının hacmi yakın gelecekte Çin’in, Rusya’nın, İran’ın ve Avrupa’nın taleplerini karşılamaya yeterli. Sadece ‘Galkınış’ ve ‘Yaşlar’ doğalgaz yataklarında 26.2 trilyon metreküp doğagaz rezervi mevcut.

Orta Asya’da ‘mavi yakıt’ rezervine sahip olan Türkmenistan, önümüzdeki yıllarda bu potansiyelini artırabilecek.  Türkmenistan, yakıt-enerji sektörünü, uluslararası enerji sistemine hızlı bir şekilde entegre etmeye çalışıyor. Petrol ve doğalgaz sektörü, 2012-2016 yılları arasında geliştirme programı çerçevesinde büyük projelerle hayata geçiriliyor. Nitekim, uzunluğu 773 kilometre ve yıllık 30 milyar metreküğ doğalgaz iletme potansiyeline sahip olan Doğu-Batı doğalgaz transport sisteminin inşaatı tamamlandı.

Türkmenistan’ın ana stratejik politikalırından biri de yakıt-enerji kaynaklarını uluslararası pazarlara ulaştırmak. “Galkınış’ yatağında çok büyük doğalgaz rezervi bulunuyor. Yıllık gücü 33 milyar metreküp olan doğalgazın tekrar işlenmesi hedefleniyor. ‘Galkınış’ yatağının son aşamasında,  inşaat tamamlanacak ve yıllık 93 milyar metreküp doğalgaz çıkarılacak.

Aralık 2015 tarihinde Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPI) doğalgaz hattının inşaatına başlandı. Türkmenistan’da oluşturulan TAPI uluslararası doğalgaz transport sisteminin temel görevlerinin biri de doğalgazı dünya pazarlarına ihraç etmeyi çeşitlendirmek. TAPI doğalgaz doğalgaz hattının inşaatı enerji güvenliğinin ve istikrarlı büyümeyi yükseltmenin önemli faktörü olmakla, Güney-Doğu Asya ülkelerine enerji taşıyıcıları uzun vadeli gönderilmesini sağlayacak ve bölgenin bundan sonra da geliştirilmesinin, sosyal esenliğinin güvencesi olacak.

Günümüzde Türkmenistan ham petrolü, doğalgazı, genel olarak hidrokarbon kaynaklarını tekrar işleme konusunda bir hayli başarılı. Bu çalışmaların nihai amacı ise ikili ve çoklu işbirliği aracılığı ile ülkeyi sanayini gelişmiş ülkeye dönüştürmek, uluslararası yatırımları çekmek. Gayanlı’da inşa edilmekte olan yıllık gücü 5 milyar doğalgaz olan büyük doğalgaz-kimya kompleksinde gelecek yıl 386 bin ton polietilen ve 81 bin ton polipropilen üretilmesi  hedefleniyor. Dünyada benzeri bulunmayan bir diğer yapı da Ovadandepede inşa edilen doğalgazdan yüksek kaliteli benzin üreten fabrika. En son teknolojiler ile donatılan bu fabrika her yıl 1 milyar 785 milyon metreküp doğalgazı tekrar işleyecek ve yıllık A-92 (Euro-5) yüksek kaliteli benzin üretecek. Bu dev tesisin 2018 yılında faaliyete geçirilmesi hedefleniyor.

 “DOĞU-BATI” DOĞALGAZ BORU HATTI

23 Aralık 2015’te Türkmenistan’ın büyük gaz rezervlerini bir tek gaz boru hattına birleştiren “Doğu-Batı” gaz boru hattı törenle kullanıma açıldı. Yeni gaz hattı Mary vilayetindeki “Şatlyk” gaz kompres istasyonundan Hazar kenarı bölgesindeki “Belek” gaz kompres istasyonuna kadar çekildi. Bu büyük yatırım projesinin gerçekleştirilmesi, Türkmenistan ekonomisini çeşitlendirmeye, sanayiinin gelişmesine, ihracatın artmasına yardımcı olacak. Bu gaz boru hattının uzunluğu yaklaşık 800 kilometre. Boru hattında yılda 30 milyar metreküp doğalgaz gönderilmesi planlanıyor.

Öte yandan «Batı-Doğu» gaz boru hattı, bölge ülkeleri ve uluslararası pazar açısındanda çok önemli. Çünkü bu proje enerji sektöründe uluslararası işbirliğini geliştirmeye yeni bir ivme kazandıracak. Bu çerçevede geçtiğimiz yıllarda Türkmenistan’dan Çin’e uzayan ulusaşırı gaz boru hattı inşa edildi, İran’a giden ikinci gaz boru hattının projesi de başarılı bir şekilde hayata geçirildi. Geçen Aralık ayında ise «Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan» gaz boru hattının inşasına başlandı.

«Doğu-Batı» gaz boru hattı için değerlendirmede bulunan Devlet Başkanı Gurbanguly Berdimuhamedov, bu boru hattının enerji sektöründe uluslararası işbirliğini artıracağını belirtiyor. Stratejik açıdan önemli olan Hazar bölgesinde Türkmen enerji maddelerini uluslararası pazarlarına en az dört yön, yani Kuzey (Hazar kenarı yönü), Batı (Türkiye-Avrupa yönü), Güney (İran yönü) ve Doğu (Güney-Doğu yöndeki devletler) yönlerine göndermek için güçlü bir altyapı oluşturuyor.

Bu doğalgaz boru hattının inşasına 2010 yılının Mayıs ayında başlandı. Kaynağını Mary vilayetinden alıyor. Bu bölgedeDöwletabat, Malay, Yaşlar gibi büyük gaz yatakları, ve rezervleri bakımından dünyada önemli bir yer tutan “Galkynyş” yatağı bulunuyor.

Söyleşinin devamını okumak için;

D&R’ın internet sitesinden

http://www.dr.com.tr/Dergi/Turcomoney/Kolektif/Ekonomi-Haber/Ekonomi-is-Dunyasi/urunno=0000000370911

Dijimecmua’dan (http://www.dijimecmua.com/turco-money/) okuyabilir, satın alabilir, abone olabilirsiniz.