Orta gelir tuzağı

Dr. Fatih Anıl

Türkiye gibi gelişen ülkeler açısından üzerinde konuşulan konuların başında ‘orta gelir tuzağı’ denen kavram geliyor. En basit tanımıyla orta gelir tuzağı, orta gelir grubu dediğimiz 10 bin dolar kişi başı gelir civarında gelire sahip ülkelerin birkaç yıl süresince orada takılıp, bir üst gelir baremine diğer bir değişle 15–20 bin dolar mertebesi ve üzerine çıkamamaları olarak açıklanabilir. Burada orta gelir kavramı ABD’de kişi başına düşen gelirin yüzde 20’sine karşılık gelen gelir dilimi olarak öngörülüyor. Söz konusu ülke kişi başı geliri 50 bin olarak varsayılırsa 10 bin orta gelir olarak kabul edilebilir.

Orta gelir tuzağına düşmekten anlaşılan ekonominin 10 bin dolarlık gelir diliminde takılıp patinaj çekmesi ve bir turlu hız kazanamamasıdır. Orta gelir tuzağına çakılıp kalmanın başlıca nedenleri, düşük tasarruf ve yatırım düzeyi, üretimde verimlilik ve katma değer oluşturamama, teknoloji ve katma değer üretememe, nitelikli iş gücü yetersizliği, derinliği olmayan sermaye piyasaları, yabancı sermaye çekememe ve en önemlisi ileri teknoloji ve küresel marka çıkaramama gibi temel nedenler gösterilebilir.

Orta gelir bareminden üst katmanlara sıçrayıp gelişmiş ülke seviyesine geçebilmek için yatırımları arttıracak tasarrufların oluşması, sanayide verimlilik, katma değer ve ileri teknoloji ürünleri üretebilmek ve bunları tüm dünyaya satabilecek konuma gelmek, yabancı yatırımları çekebilecek cazip koşulları oluşturmak, özellikle her seviyede eğitime önem vererek nitelikli iş gücünü arttırarak tüm alanlarda küresel ürün ve hizmet üretip satabilen bir ekosistem altyapısı hazırlanmalıdır. üzerinde durulması gereken önemli konuların başında G.Kore örneğinde olduğu gibi (Samsung, Hyundai, Kia, LG) katma değeri yüksek küresel markalar oluşturabilmeliyiz. Diğer bir değişle montaj ve ithal ikameci sanayi politikalarından katma değeri yüksek ileri teknoloji ürünleri üretip ihraç edebilen bir sanayi yapısına geçiş yapıp dış ticaret fazlası veren bir ekonomi oluşturmalıyız.

Tüm sanayi dönüşümünü sağlamaya gayret ederken, enerjide dışa bağımlılığı azaltacak güneş, rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını geliştirmeliyiz. Görüldüğü gibi orta gelir tuzağından çıkabilmek makro anlamda plan ve program çerçevesinde ekonomi ve genel olarak sanayide bir takım reform ve yenilikleri birlikte gerçekleştirmeyi gerekiyor. Son yıllarda orta gelir tuzağında takılıp kalan ülkelere örnek Arjantin, Brezilya, G.Afrika, Malezya gibi ülkeler gösterilirken, söz konusu tuzaktan çıkabilmeyi başarabilen ülkeler olarak da başta G.Kore olmak üzere, Tayvan, Singapur gibi ülkeler gösterilebilir.

Eko Sentez

Dr. Fatih Anıl

ORKA Holding İcra Kurulu üyesi

anil@turcomoney.com