Özcan: “Air Astana pandemiye rağmen filosunu genişletiyor”

2003 yılından bu yana Türkiye’ye düzenli uçuşlar gerçekleştiren Air Astana, filosundaki 35 uçak ve 5 binin üzerindeki personeli ile Orta Asya’nın önde gelen havayolu şirketleri arasında yer alıyor. 21 Mart 2021 tarihinden itibaren Air Astana’nın düşük maliyetli servis veren alt markası FlyArystan, İstanbul’dan hem Kazakistan’ın hem de Türk dünyasının manevi ve kültürel başkenti olan Türkistan uçuşlarına başladı.

Bu sayede gücünü daha da artıran şirket, yurt dışı turları yapan tur operatörü acenteler ve seyahat alanında etkileşimi yüksek dijital ve sosyal medya uzmanları ile beraber çalışmalar yaparak potansiyelini daha da artırmayı hedefliyor. Air Astana’nın kuruluşundan itibaren üst yönetim tarafından izlenen dengeli ve karlılık odaklı büyüme stratejisi sayesinde şirketin bu günlere geldiğini belirten Air Astana Ülke Müdürü Nadya Özcan, bu yönetim stratejisinin değerini pandemi dönemi boyunca daha iyi anladıklarını kaydederek Turcomoney Dergisi Orta Asya/Kafkasya Edisyonu Yayın Yönetmeni Serhat Baş’ın sorularını yanıtladı.

* Sayın Nadya Hanım, bize kendinizi tanıtır mısınız? Kaç yıldır havacılık sektöründe çalışıyorsunuz? Air Astana dışında hangi firmalarda yöneticilik yaptınız? Kaç yıldır Air Astana’dasınız?

1964 İstanbul doğumluyum. Ortaokul ve liseyi sırasıyla Sainte Pulcherie ve Saint Benoit’da okudum. Doğma büyüme Yeşilköylü olduğumdan havacılıkla tanışıklığım bir şekilde hep vardı. Profesyonel anlamda baslangıç ise bundan 36 yıl önce Boğaziçi Üniversitesi’nde öğrenciyken part-time olarak SAS Havayolları’ndaki görevimle başladı. Havacılık kariyerimde, Air Astana’dan öncesine El Al Havayolları, Cathay Pacific, SAS İskandinav Havayolları’nda istasyon müdürü olarak görev yaptığım yılları sayabilirim. Öyle ki benim için en önemli olan husus, Türkiye’de ilk kadın istasyon müdürü olarak bu görevleri icra etmiş olmamdı.

11 yıl istasyon müdürlüğü, son iki yıl da ülke müdürlüğü olmak üzere toplamda 13 yıldır Air Astana Havayolları’nda çalışma hayatıma devam etmekteyim. Sektörün farklı birimlerinde görev yapmış olmamdan ötürü kendimi farklı alanlarda geliştirme fırsatı bulduğum için şanslı addediyorum. Dile kolay bu 36 yıllık kariyer dönemi acı tatlı bir sürü anılar, deneyimlerle dolu, saymakla bitmeyen…

* Air Astana’nın Türkiye – Kazakistan arasındaki seferleri kaç yıldır aralıksız devam ediyor? İstanbul – Astana şehirleri arasındaki uçuşlarınızdan başka iki ülke arasında hangi noktalar arası uçuşlarınız bulunuyor?

Air Astana Havayolları 2001 yılında kuruldu ve ilk uçuşunu 15 Mayıs 2002 tarihinde Almatı-Astana (şimdiki Nur-Sultan şehri) arasında gerçekleştirdi. Türkiye uçuşlarımız da 28 Ekim 2003 tarihinde başladı. O tarihten beri de –pandemi dönemindeki kısa süreli kesinti dışında- aralıksız olarak uçuşlarımız devam ediyor; bu da bilfiil 18 yıllık kesintisiz bir sürece tekabül etmekte. Şu anda kısıtlamalardan dolayı İstanbul çıkışlı olarak haftada üç gün Almatı ve haftada bir gün Nur-Sultan olarak uçuşumuz mevcut. Bunun dışında Antalya çıkışlı olarak da haftada iki gün Almatı ve haftada bir gün Nur-Sultan uçuşlarımız devam ediyor. 21 Mart 2021 tarihinden itibaren düşük maliyetli servis veren alt markamız FlyArystan, İstanbul’dan hem Kazakistan’ın hem de Türk dünyasının manevi ve kültürel başkenti olan Türkistan uçuşlarına başladı.

* Air Astana’nın filosu ve ekibi hakkında bilgi alabilir miyim? Kaç yolcu ve kaç kargo uçağınız bulunuyor? Uçuş mürettebatı, yer hizmetleri ve teknik olarak toplam personel sayınız nedir?

Air Astana filosu Boeing 767, Airbus A320, Airbus A320neo, Airbus A321, Airbus A321neo, A321neo LR, ve Embraer E190-E2 uçaklarından oluşmaktadır. Air Astana filosunda hali hazırda 35 uçakla hizmet vermektedir ve filo büyüklüğünü 2021 yılı sonuna kadar 43 uçağa çıkarmayı planlamaktayız. Filomuzdaki uçakların ortalama yaşı ise üç. Filomuzda kargo uçağımız bulunmamakta ancak pandemi döneminde birçok diğer havayolunun yaptığı gibi biz de geniş gövdeli uçaklarımızdan iki tanesinin koltuklarını sökerek kargo taşımaya başladık ve şu anda da bu uçaklar kargo taşımacılığında kullanılmakta. Toplam personel sayımız 5 binin üzerinde.

* Kazakistan turizm sektörünün gelişimi ve potansiyeli hakkında neler söyleyebilirsiniz? Air Astana’nın bu konuda ülkenin devlet organları ve sivil toplum örgütleri ile yaptığı işbirlikleri ve çalışmalar var mı?

Kazakistan ve çevre ülkeler önemli bir turizm potansiyeline sahip. 31 Mart 2021 tarihinde gerçekleştirilen Türk Konseyi Zirvesi sonrasında “Türk Dünyası’nın manevi başkenti” olarak ilan edilen Türkistan şehri, Türk ve İslam dünyası için tarihi öneme sahip bir şehirdir.  Bunun dışında hem Kazakistan’ın diğer bölgelerinde hem de civar ülkelerde keşfedilmeyi bekleyen birçok doğal ve tarihi güzellikler bulunmaktadır. Bu amaçla bu varolan potansiyelin farkındalığını artırmak için gerek biz, gerek Kazakistan turizm otoriteleri olsun elimizden geleni yapıyoruz. Air Astana olarak ileriye dönük planlamalarımızda yurt dışı turları yapan tur operatörü acenteler ve seyahat alanında etkileşimi yüksek dijital ve sosyal medya uzmanları ile beraber çalışmalarımız olacak. FlyArystan’ın ülkemize uçuşlara başlaması da bu konuda attığımız adımlarında bir tanesi.

* Pandemi nedeniyle ülkelerde kapanmalar yaşandı ve bu zorlu süreç ne yazık ki hala devam ediyor. Uluslararası uçuşlar bazı dönemlerde tamamen durduruldu. Air Astana bu durumdan nasıl etkilendi?

Pandemi turizm ve havacılık endüstrilerini derinden etkiledi ve etkilemeye devam ediyor.  Biz de bu süreçten olumsuz etkilendik ve etkilenmeye devam ediyoruz. Şirketimizin kuruluşundan itibaren üst yönetimimizin dengeli ve karlılık odaklı büyüme stratejisi sayesinde şirketimiz bu günlere geldi. Bu yönetim stratejisinin değerini pandemi dönemi boyunca daha iyi anladık. Nispeten küçük bir uçak filosuna sahip olmamız sayesinde uçaklarımızın önemli kısmını uçuşlara devam ettiğimiz iç hat noktalarında, kurtarma uçuşlarında ve kargo uçağına dönüştürerek kullandık ve sadece çok az bir kısmını yerde yatırdık. Kısıtlamaların biraz gevşediği dönemlerde ise daha çok turizm bölgelerine yaptığımız uçuşlara odaklandık ve tur şirketleri ile ortak çalışarak onların talepleri doğrultusunda daha önce uçmadığımız Male (Maldivler), Şarm El-Şeyh (Mısır) ve Mattala (Sri Lanka) gibi noktalara uçuşlara başladık.

* 2020 yılında hedeflerinizi ne ölçüde gerçekleştirebildiniz? Bir önceki yıla göre taşınan yolcu, ciro ve karlılık açısından durumu değerlendirebilir misiniz?

2019 yılında 2020 yılı için hedeflerimizi belirlerlerken böyle bir durumla karşı karşıya kalacağımızı tahmin etmemiz mümkün değildi. Dolayısıyla 2020 yılında hedeflerimizi gerçekleştirmekten ziyade yılı en az zararla atlatabilmenin mücadelesini verdik. Air Astana, 2020’de 94 milyon dolarlık bir zarar açıkladı. Güzel olan 2021’in Ocak ve Şubat aylarında toplam mali performansımız 2017’den bu yana en yüksek seviyede.

Koronavirüs salgını nedeniyle tamamen veya kısmen kapanmaların sonucu olarak 2020 yılında yüzde 47 kapasite ve  yüzde 55 gelirdeki azalma nedeniyle, havayolu tarihinde ikinci kez zarar açıkladı. Bir önceki yıla göre taşınan yolcu sayısı ise yüzde 28 düşüşle 3.7 milyon dolar oldu.

* Türkiye – Kazakistan arasında Air Astana ile seyahat eden yolcuları iş insanı ve turist olarak ikiye ayırmak gerekirse oransal dağılımı nasıl olur?

Türkiye – Kazakistan arasında oluşan trafik için yüzde 50 olarak iş insanı, yüzde 50 turist oranında eşit diyebiliriz. İstanbul ve Kazakistan arasındaki trafik ağırlıklı olarak iş insanlarından oluşurken, özellikle yaz aylarında Kazakistan ile Antalya, Bodrum ve Dalaman arasındaki trafik çoğunlukla turistik olarak gerçekleşmektedir.

* Kazakistan’ın geçmişte turizmde en parlak yılları hangileri oldu? Önümüzdeki dönemle ilgili bir projeksiyon sunabilir misiniz? Kazakistan’ı ziyaret eden turist sayısı 2021 yılında ve onu izleyen yıllarda tahmini olarak hangi rakamlara ulaşır? 

Kazakistan son yıllarda turizme önemli derecede yatırımlar yapmıştır. Özellikle Başkent Nur-Sultan’da yapılan Astana 2017 Expo Fuarı sayesinde 2017 ve sonraki senelerde turizmde çok ilerleme kaydedildi diyebiliriz. Bunun neticesinde daha önceki senelerde 5-6 milyon olan turist rakamları 2018 ve 2019 yıllarında 9 milyon’a yaklaşmıştır. İçinde bulunduğumuz pandemi nedeniyle kısıtlı olan uçuş trafik rakamları ile 2021 yılı turist sayısının bu rakamlardan çok uzak olacağını biliyoruz. Ama gerek bu zamana kadar edinilen tecrübeler gerekse uygulanacak planlı stratejiler sayesinde pandemi sonrasında kısa sürede toparlanıp tekrar 8-10 milyon turist trafiğine sahip olacağına inanıyoruz.

* Air Astana’nın pandemi sürecinde devam eden seferlerde uyguladığı kurallar ve belirlediği standartlar nelerdir?

Öncelikli olarak ülke otoritelerinin karşılıklı olarak aldığı uçuş kısıtlamaları, uçuş iptalleri ve uçuş öncesi istenen PCR testi gibi konularda iş ortaklarımızı ve yolcularımızı bilgilendirdik. Bunun dışında havayolu olarak havalimanında check-in kontuarlarımızdan başlamak üzere tedbirlerimizi aldık. Havalimanında check-in bankosuna gelen yolcularımızın en kısa sürede ve sıra oluşturmadan işlemlerini yapabilmeleri için kontuar sayılarımızı artırdık. Aynı şekilde uçağa biniş öncesi aldığımız tedbirler ile yolcuların uçağa biniş sırasında körük bölgesinde ve uçak kapısındaki yığılmaları en aza indirdik. Uçak içerisinde de yer hizmetleri şirketimizle yaptığımız özel anlaşma ile özel Covid-19 hijyen servisi alarak her uçuş öncesi detaylı temizlik yapılmasını sağlıyoruz. Uçak içerisinde hem business hem de ekonomi sınıfında yolcularımıza seyahatleri boyunca kullanmaları için hijyen paketleri dağıtıyoruz. Kabin ekiplerimiz yemek ve içecek servisleri dışında tüm yolcularımıza maskelerinin doğru kullanımı hususunda düzenli olarak kontroller yapıp uyarılarda bulunuyorlar. Dünyada aşılanan insan sayısı ile IATA tarafından açıklanan ve “Aşı Pasaportu” olarak bilinen TravelPass uygulamasının önümüzdeki dönemde sektörümüz için en önemli konu olacağını düşünüyorum.

* Kazakistan’dan Türkiye’ye seyahat ederek üçüncü ülkelere giden yolcu sayısı hakkında rakamlar paylaşabilir misiniz? İstanbul’daki yeni havalimanının bu trafiğe sağlayacağı katkı hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Kazakistan’dan gelip Türkiye’yi transit nokta olarak kullanıp daha sonra da üçüncü ülkelere seyahat eden yolcular hakkında elimizde tam olarak rakamlar yok ama bu trafiğin gerek biz gerek diğer havayolları sayesinde önemli ölçüde arttığını gözlemliyoruz. Yeni havalimanının yüksek kapasitesi ve transit trafiğe getirdiği yeni dinamikler sayesinde bu rakamların çok daha artacağına eminiz.

* Air Astana’nın 2021 yılıyla ilgili hedefleri nelerdir? Planlarınızı pandeminin devam edeceğini bilerek yaptığınızı tahmin ediyorum. Bu durum sizi daha kontrollü olmaya zorlayarak hedeflerinizi daraltmanıza neden olacak mı?

2021 yılında da 2020 yılının ikinci yarısından odaklandığımız şekilde turistik yolcu pazarına ağırlık veriyoruz. Artık pandemi koşullarına uyumlu bir şekilde, ilgili devlet otoriteleriyle temas halinde uçuş planlamalarımızı yapıyoruz. Birçok noktada şirket olarak yaptığımız planın üzerinde ülke otoritelerinin kararlarına bağımlı olduğumuz için operasyonlarımızı bu kararlara göre belirliyor ya da revize ediyoruz. Dolayısıyla geçen seneden beri operasyonlarımızı bu şekilde sürdürüyoruz ve açıkçası ülkemizde ve Kazakistan’da artan vaka sayıları sonucunda önümüzdeki ay bile planlarımızda bize bağlı olmayan ne gibi değişiklikler yapacağımızı şimdiden kestirmemiz mümkün değil ne yazık ki.