Para transferinde zaman kısıtlaması kalkıyor

Gürdoğan Yurtsever

*18 Aralık’ta pilot olarak uygulamaya başlanılan Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) sistemi ile TCMB tarafından ülkemiz ödeme sistemlerinin altyapısını yenilikçi finansal teknolojiler ve iş yapış yöntemlerini destekleyecek şekilde geliştirmeye yönelik çalışmalarında önemli bir adım atılmış oldu.

*FAST sistemi ile ödemeler geçmişle kıyaslandığında çok daha hızlı, esnek ve kolay bir şekilde günün her anında yapılabilecek. Sistemin yapısı ve özelliği nedeniyle tüketici memnuniyeti artacak. Nakit ödemeler hızla azalıyor, daha az nakit kullanılıyor. Bu sayede tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de nakitsiz topluma doğru geçiş hızlanıyor.

Teknolojik gelişmeler finansal hizmetleri hızla dönüştürmeye devam ediyor. Bu gelişimden en fazla etkilenen alanların başında da ödeme hizmetleri geliyor. Yeni teknolojiler ve çözümler ile ödeme hizmetleri çeşitleniyor, hızlanıyor, daha düşük maliyetle gerçekleştirilebiliyor.

Ödemelerin zaman kaybı olmadan anlık veya gerçek zamanlı gerçekleştirilmesi yeni bir rekabet alanı olarak ön plana çıkıyor. Bu kapsamda her geçen gün yeni uygulamalar ile karşılaşılıyor.

Bu konudaki son ve önemli gelişmelerden birisi de TCMB tarafından 18 Aralık’ta pilot olarak uygulamaya başlanılan Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) sistemi oldu. Ülkemizde ödeme sistemleri konusunda temel otorite olan TCMB tarafından bu alanda çeşitli düzenlemeler yapılmış ve sistemler kurulmuştu.

Bu kapsamda bankalar ve müşterilerin TL ödemelerinin gerçekleştirilmesi/transferi ve mutabakatı için Elektronik Fon Transfer (EFT) Sistemi ve Perakende Ödeme Sistemi (PÖS) ile devlet iç borçlanma senetlerinin aktarım ve mutabakatını sağlayan Elektronik Menkul Kıymet Transfer (EMKT) Sistemi TCMB tarafından işletiliyor.

FONLARIN ANLIK VE SÜREKLİ TRANSFERİ (FAST) SİSTEMİ UYGULAMAYA GEÇTİ

TCMB ödeme sistemleri yalnızca mesai saatlerinde çalışıyor, mesai saatleri dışında ve resmi tatillerde transfer işlemi yapmak mümkün olamıyordu. Ayrıca bu ödeme sistemlerinde bankalar arasında yapılan ödemelerin 1 saniyeden daha kısa sürede, müşteriler arası perakende ödemelerin ise ortalama 30 saniye içerisinde işlenmesine ve alıcı banka hesaplarına aktarılmasına rağmen gönderici ve alıcı bankaların kendi iç akışları nedeniyle transfer edilen tutarların alıcının hesabına geçmesi zaman alabiliyordu.

Bu da ödeme sistemlerinin günümüzde ulaştığı aşama açısından yeterli gelmiyordu. Bu nedenle TCMB tarafından 7/24 çalışan bir ödeme sistemi üzerinde çalışılıyordu.

Bu çalışmalar tamamlanarak Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) adındaki sistem 18 Aralık’ta pilot olarak uygulamaya alındı. Sistem önemli yenilikleri de beraberinde getiriyor. Bu yeni sistem ile kişiler farklı bankalardaki hesapları arasındaki para transferlerini, saniyeler içerisinde 7 gün 24 saat, günün herhangi bir zamanında gerçekleştirebilecek.

Uygulama kademeli bir şekilde vatandaşların kullanımına açılacak. İlk etapta entegrasyon sağlayan 21 banka ile başladı. Daha sonra katılımcı banka sayısı artacak. Bunun yanı sıra banka dışı finansal kuruluşların da bu sistemi kullanması mümkün olabilecek.

KOLAY ADRESLEME SİSTEMİ İLE IBAN OLMADAN PARA GÖNDERİLEBİLECEK

FAST Sistemi ile birlikte, ödemelerin telefon numarası, kimlik numarası veya e-posta adresi gibi bilgiler kullanılarak daha kolay bir şekilde başlatılmasını sağlayan Kolay Adresleme Sistemi de kullanıma sunuldu.

Bu sistem sayesinde müşterilerin T.C. Kimlik Numarası (TCKN), Vergi Kimlik Numarası (VKN), Yabancı Kimlik Numarası (YKN), pasaport numarası, cep telefonu numarası, e-posta bilgileri ile hesap numaraları yani IBAN numaraları eşleştirilebilecek. Bu şekilde işlemlerde bilgi girişi azalacak, ödemeler daha hızlı ve kolay bir şekilde yapılabilecek. Bunun yanı sıra sistem üzerinden karekod ile ödeme yapılması da mümkün olacak. Sistem ulusal karekod standartı olan TR Karekod’u destekleyecek.

Sistemdeki para transfer işlemi yaklaşık 2-3 saniyede tamamlanacak. 25 saniye içinde tamamlanmayan işlemler iptal edilecek. Mevcut EFT sisteminde alıcı ve gönderene bildirim yapılması zorunlu olmamasına rağmen, FAST sisteminde her iki tarafa da bildirim yapılması zorunlu olacak.

Bunun yanı sıra ilk aşamada bu sistemde düşük tutarlı transfer işlemleri yapılabilecek. İlk etapta üst limit olarak 1.000 TL belirlendi. Gerek dolandırıcılık risklerinin yönetimi, gerekse de mesai saatleri dışındaki banka likiditesinin yönetimi için bu limit içindeki işlemlere izin verilecek. Zaman içerisinde bu tutarların artması mümkün olacak.

NAKİTSİZ TOPLUMA DOĞRU GEÇİŞ HIZLANIYOR

Son yıllarda anlık ödeme yapmaya imkan sağlayan sistemlerin çeşitli ülkelerde uygulanmaya başladığını ve giderek yaygınlaştığını belirtmek gerekiyor. FAST sistemi ile TCMB tarafından ülkemiz ödeme sistemlerinin altyapısını yenilikçi finansal teknolojiler ve iş yapış yöntemlerini destekleyecek şekilde geliştirmeye yönelik çalışmalarında önemli bir adım atılmış oldu.

FAST sistemi ile ödemeler geçmişle kıyaslandığında çok daha hızlı, esnek ve kolay bir şekilde günün her anında yapılabilecek. Sistemin yapısı ve özelliği nedeniyle tüketici memnuniyeti artacak.

Bu şekilde yenilikçi finansal teknolojiler sayesinde gelişen hizmetler her geçen gün hayatımızın vazgeçilmezleri haline geliyor. Ekonomide dijitalleşme giderek hızlanıyor. Nakit ödemeler hızla azalıyor, daha az nakit kullanılıyor. Bu sayede tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de nakitsiz topluma doğru geçiş hızlanıyor.

Yeni teknolojiler ve yeni uygulamalar ile bu sürecin daha da hızlanması olası görünüyor. Bu nedenle ödeme hizmetlerinde yaşanan bu değişimin yakalayacak, hatta öncü uygulamalar ile yön verecek çalışmalar ve yatırımlara devam edilmesi büyük önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

yurtsever@turcomoney.com