Patent sözcüğünden ne anlamalıyız?

Kemal Yamankaradeniz

Bir çok kişi sadece isim (marka) veya dizayn (endüstriyel tasarım) korumasını kastederek ‘benim ürünüm patentli’ diyebiliyor veya patentli diye böyle bir ürünü üretmekten kaçınabiliyor. Peki patent kavramı gerçekte neyi ifade ediyor?

ülkemizde giderek önem kazanmaya başlayan ve dolayısıyla da bir çok bilinmeyeni de beraberinde getiren sınai haklar ve özellikle “patent” konusuna ait bir çok yanlış anlamaya sebebiyet verdiğini patent dünyasının içindeki kişiler olarak görüyoruz. Bu durumu oldukça doğal karşılamakla beraber yine de, patente ilişkin bazı kavramları belli ana başlıklar altında anlatmak suretiyle sizleri bilgilendirmeye çalışacağım.

Patent Nedir?

Bu kavram özellikle konuya yabancı olan kişilerce yanlış anlaşılabiliyor. Zira bir çok kişi sadece isim (marka) veya dizayn (endüstriyel tasarım) korumasını kastederek benim ürünüm patentli diyebiliyor veya patentli diye böyle bir ürünü üretmekten kaçınabiliyor. Aslında, marka sadece isme endüstriyel tasarım ise sadece belirli bir şekle alınan bir koruma olup buna karşın patent, mevcut herhangi bir teknik sahadaki bir sorunu çözmede kullanılan mantığa alınan şekil, boyut ve isimden tamamen bağımsız çok daha geniş kapsamlı bir korumadır.

Patentin Kişiye Verdiği Haklar

Türkiye’de koruma çeşidi olarak incelmeli patent (20 yıl), incelemesiz patent (7 yıl) ve faydalı model (10 yıl) olmak üzere üç başvuru tipi mevcuttur. Bunlardan, faydalı model koruması sadece buluş sahibinin sözüne güvenilerek verilen bir hak iken patent hakkı ancak buluşun uluslararası resmi otoritelerce incelenip onaylanmasından sonra buluş sahibine veriliyor. Dolayısıyla patent belgesi faydalı modele nazaran daha güvenilir ve güçlü bir koruma sağlıyor. Bu da çok önemli bir konuyu karşımıza çıkarıyor. Zira, her ne kadar iyi niyetle yapılmış olursa olsun, yeni olmama ihtimali bulunan bir buluşa alınan faydalı model belgesiyle üçüncü şahıslara yaptırım uygulanması, bu şahıslarca buluşun yeni olmadığının ispatlanması durumunda, mahkemelerce haksız kazanç talebi olarak değerlendirilebilmekte ve hukuki açıdan ciddi sorunlarla karşılaşma riskini doğurmaktadır. Bu nedenle bizim okuyucularımıza tavsiyemiz yeniliğinden emin olmadığınız bir buluşa ilişkin bir faydalı model belgeniz varsa, direk sizin haklarınıza bir saldırı olmadığı sürece yaptırım yoluna çok fazla gitmemeniz veya böyle bir şeye girişmeden önce mutlaka patent vekilinize danışmanız yönünde olacak.

Patent Başvuru Metni ve önemi

Bir büyük yanlış anlamada patentin bir kez başvurulduktan sonra buluşu tam anlamıyla koruduğunun düşünülmesidir. Ancak patentin kendisine has hukuk ve teknik birleşimi bir dili olması sebebiyle, patent başvuru metni hazırlanırken, buluşu bunu dikkate almadan anlatmak yeterli olmuyor ve uzman vekillerden yardım alınması gerekiyor. Zira, yaptığınız buluş gerçekten büyük bir yenilik bile olsa, patent süreci tamamen başvuru sırasında hazırlanan tarifname ve özellikle yapılan tüm yeniliklerin hak olarak verilmesinin talep edildiği istemler üzerinden yürüyor ve tarifname bir kere başvurulduktan sonra içersine herhangi ilave bir teknik unsur eklemek veya içersindeki kavramları değiştirmek mümkün olmuyor. Buna ilaveten, her şey tarifnamede eksiksiz olarak anlatılsa dahi, istemler ustaca hazırlanmamışsa buluşunuz büyük olasılıkla tam anlamıyla korunamayacak ve yapılan taklitlere karşı koymak mümkün olamayacak. Bu durumla yaptığımız bülten incelemeleri sırasında çok sık karşılaşıyor ve başvuru sahiplerinin bundan haberdar olmadığını düşünerek gerçekten büyük bir üzüntü duyuyoruz.

Patentin İhlaline Yönelik Yapılan İhtarlar

özellikle üretim yapan kişiler bazen ürettikleri ürünün bir patenti ihlal ettiğini belirten ve özellikle de yabancı firmalar tarafından gönderilen ihtarlarla karşılaşabiliyor. Bu durumda, ihtara konu olan patentin başvuru metnini inceleyen kişiler, bu metindeki hukuki incelikleri yorumlamayı doğal olarak bilemediklerinden dolayı paniğe kapılıp üretimlerini durduruyor veya lisans yoluna gidiyor. Bu noktada, patent metninde anlatılan her şeyin koruma altında olmadığını ve gerçekten bir patentte hangi unsurların korunduğunun konusunda uzman vekillere danışılarak kolaylıkla öğrenilebileceğini belirtmenin gerekli olduğunu düşünüyorum.

Yukarıda verdiğim bilgilerin siz okuyucularımıza yardımcı olacağını ümit eder, sınai haklar ve özellikle patent konusunda daha fazla pratiğe yönelik bilgilendirmelerimizin devam edeceğini belirterek yazımı burada noktalamak istiyorum.

Güzel günler dileklerimle…