Rotasyon neden gerekli

Şaban Çağıran

Banka Müfettişi olarak görev yaptığım dönemde, özellikle de Anadolu’daki şubelerde bazı kişilerin aynı şubede ve de aynı görevde yıllarca görev yaptığına pek çok kez şahit olmuştum. Bu durumu hep düşünmüşümdür, iyi bir şey midir, yoksa değil mi diye? İyi, çünkü işler alışıldığı şekilde, sorunsuz olarak yürür. Hedefler üç aşağı – beş yukarı tutturuldu ve bunun üstüne bir de kârlılık var ise zaten sorun yoktur. O yıllarda şube müdürleri ve hatta insan kaynakları bölümü de bununla, yani başarılı kişinin yıllarca aynı yerde görev yapmasıyla övünür, gerisine karışmazdı. Nasıl olsa takım tam olarak kurulu ve her şey tıkır tıkır gidiyor! Biz de müfettiş olarak, klasik bir şekilde, “Şubede rotasyon uygulamasına gidilmesi” şeklinde genel bir tavsiyede bulunur geçerdik ama çoğu zaman kimse bunu dikkate bile almazdı. çünkü her şey yolundayken kurulu düzen bozulmasın diye bu tip yöntemlere kimse kolay kolay başvurmazdı.

Sonraki yıllarda, süreç – kalite ve organizasyonel yapılanma çalışmalarında bulunurken bu konuya da el atmış ve uzun süreler boyunca aynı yerde görev yapan bir kısım personeli rotasyona tabi tutarak, yerlerini değiştirmiş ve inanılmaz olaylarla karşılaşmıştık. Aklımda kalan bir örnek olarak, bir şube müdür yardımcısını yer değiştirdiğimizde, bugünün parasıyla 1 milyon TL civarında bir suiistimal ile karşılaştığımızı, diğer birkaç şubemizde daha rotasyon yapmamış olmanın yarattığı önemli kayıp – kaçaklar oluştuğunu net olarak görmüştük. Bir başka şubede ise bilgisayarlaşmanın olmadığı bir ortamda şube müdür yardımcısının şube içinde şube, banka içinde banka oluşturarak milyonlarca TL toplandığını tespit etmiş ve derhal iş akdini sona erdirmiştik.

Zira rotasyon, özelikle büyük işletmelerde, organizasyonel otokontrol için olduğu kadar,

• çalışanların ayrı bölümlerde (işlerde) çok yönlü yetişmesine olanak sağlayan,

• Süreçlere farklı kişilerin bakış açıları ile yaklaşmaları nedeniyle verimliliği artıran ve

• çalışanın işe duyduğu heyecan ile iletişim ve motivasyonu olumlu etkileyen çok ama çok önemli bir metottur.

“DOĞRU ZAMANDA, DOĞRU KİŞİYİ, DOĞRU İŞTE çALIŞTIRMAK”

Zaten aksi durumu yani bir kişinin bir işe başlayıp 25 sene aynı bölümde görev yaptığını düşünmek bile kulağa hoş gelmiyor. Böyle bir personelin ne kendisine ne de görev yaptığı kuruma yararı olur. Bilgi ve beceriyi çeşitlendirmek, çok yönlü yetişmek gerek, aksi halde böyle bir personel yönetici sıfatı elde edemeyeceği gibi, zaman içinde gerçekten verimsizleşecektir.

Rotasyon uygulamasının iletişim ve motivasyon üzerinde de olumlu etkisi bulunuyor. Aynı işi uzun yıllar boyunca yapmanın getirdiği rutin iş süreci kişide motivasyon düşüşüne ve çevresiyle olan ilişkilerinde sıkıntı yaşamasına neden olacaktır. Klasik anlayışla, “doğru zamanda, doğru kişiyi, doğru işte çalıştırmak” kulağa hoş geliyor. Ama bunu sağlamak o kadar kolay da değil. çünkü her şeyden önce bunun için stratejik bir insan kaynakları politikasına sahip olmak gerekiyor. Devamında, gerek organizasyon yapısını, gerekse çalışanları buna adapte etmek ve kararlılıkla uygulamak gerekiyor. Doğru kişiyi seçmek de çoğu zaman o kadar kolay değildir. çünkü bir personeli görevlendirmek de kendi içinde önemli risk taşıyor. Zira bazen, kişiler kendisinden bekleneni veremiyor, yönetimi hayal kırıklığına uğratabiliyor, “gelen, gideni aratır” durumu oluşabiliyor.

ROTASYON çALIŞANIN çOK YöNLü YETİŞMESİNİ SAĞLAMALI

Capital Dergisi’nin yaptığı bir araştırmaya göre, toplam 3,5 milyon çalışanı olan 70 küresel şirket arasında gerçekleştirilen araştırmada, şirketlerin yüzde 80’inde internal mobility (şirket içi hareketlilik) politikalarının resmi olarak uygulandığı belirlendi. Yapılan diğer araştırmalarda, uzun süredir aynı görevde çalışan personelin rotasyona pek sıcak bakmadığı, özellikle 1-3 yıl deneyime sahip personelin rotasyon uygulamasına daha sıcak baktığını gösteriyor. Bu durum, çalışanların uzun süre aynı görevi yaptıkça, rutini değiştirme cesaretinin kırıldığını ve risk almak istemediğini gösteriyor.

Rotasyonun olumsuz yönleri olduğunu da belirtmekte yarar var. İşini iyi yapmakta olan bir personel var iken, başka bir bölüm veya işte görevlendirilmesi ve orada alışma/adaptasyon sürecinde hatalar yapmasına katlanılması iş yeri için hem bir maliyet, hem de başarısızlık riski taşıyor. Ancak, rotasyon süreci tamamlanınca artık o personel ikinci bir işte de uzmanlaşmış olacak, aynı işi yapmaktan zaman zaman duyduğu sıkıntıyı artık duymayacaktır. Elbette şirket de personelinin bu durumundan kârlı çıkacaktır.

Bazı işletmelerde, rotasyon genel olarak çalışanın çok yönlü yetiştirilmesi amacından ziyade, personel ihtiyacına dayandırılmasıdır. Oysa rotasyonun çift yönlü olması gerekir. Hem ihtiyaç olması, hem de çalışanın çok yönlü yetişmesine olanak sağlaması gerekiyor.

özetle; rotasyon, yapılan işte monotonluğu giderilmesi, çalışanın çok yönlü yetişmesinin sağlanması, iletişimi güçlendirilmesi, motivasyonun ve sonuçta verimliliğin artırılması bakımından son derece önemlidir. Ancak etkin uygulama ve iyi sonuçlar elde edilmesi, şirket politikası olmasını zorunlu kılmaktadır.

Vizyon

Şaban çağıran

Denizbank A.Ş.

Genel Müdürlük / Grup Müdürü

cagiran@turcomoney.com