Sorumuz “Yeni Anayasa Ne Zaman” olmalı!

Prof.Dr Tuncay Güloğlu

Ülkemizin anayasa macerası 1876 Osmanlı Kanun-i Esasi ile başlamıştır. Cumhuriyet döneminde ise oldukça sivil nitelikler taşıyan 1924 Anayasası ile devam etmiş ancak 1924 Anayasasını 1961 ve 1982 askeri darbe sonrası anayasaları takip etmiştir. İşte Türkiye’nin günümüz anayasa sorunu buradan başlamaktadır.

12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra darbeciler tarafından hazırlattırılan hatta hazırlayan Danışma Meclisine adeta maddeleri dikte ettirilen anayasa herhangi bir karşı kampanyaya izin verilmeden hatta anayasa aleyhine yayın yasağı da uygulanarak göstermelik bir referandumla yürürlüğe girmiştir. Bu konunun bilinen tarihi. Ancak asıl dramatik kısım herkesin askeri darbe ürünü olduğu konusunda görüş birliği içinde olduğu bu anayasanın 30 yılı aşkın bir süre içinde hala değiştirilememiş olmasıdır.

Sağ, sol, milliyetçi veya muhafazakar hangi parti iktidara geldiyse 1982 Anayasasından şikayetçi olmuş değiştiricez demiş ancak ülkeyi bu anayasayla yönetmiş ve gitmiştir. Bütün partiler ve siyasi düşünceler anayasadan şikayetçi iken hala mevcut anayasanın yenilenememesi meselenin trajikomik yanıdır.

Şimdi gelinen noktada ise artık ülkemizin mevcut anayasa ile yol almasının zorlukları daha açık görülmektedir. 100 civarında maddesi çeşitli şekillerde tadilata uğramış olan 1982 Anayasası bütünlüğünü kaybetmiştir. Yapılan değişiklikler farklı zamanlarda yapıldığı için anayasa adeta yamalı bohçaya dönmüş durumdadır.  Aslında başka bir darbe anayasası olan 1961 Anayasasına reaksiyon olarak ortaya çıkan mevcut anayasa darbe döneminin ruhunu da korumaktadır. Kısıtlayıcı ve detaycı özelliği ile mevcut anayasa teknik açıdan da kötü bir anayasadır.

21. yüzyılın ilk 15 yılını tamamladığımız şu günlerde ülkemizde siyasi partilerin yapması gereken en önemli iş bir araya gelerek 12 Eylül anayasasını bir an önce değiştirmek ve sivil bir anayasa hazırlamaktır. Hazırlanacak anayasa temel insan haklarını garanti altına alan detaylardan arındırılmış, kısa, özet ve farklı yorumlara kapalı bir anayasa olmalıdır. Böyle bir anayasa hem ülkemizde darbe dönemlerinin kapandığını gösterecek hem de Türkiye demokrasisinin gelişmişlik seviyesini ortaya koyacaktır. O halde sorulması gereken soru “Yeni Anayasaya Gerekli Mi” sorusu değil “Yeni Anayasa Ne Zaman” sorusu olmalıdır.