SUKUKTA HEDEF 900 MİLYAR DOLAR

Yatırım, üretim, işletme, satış, hizmet, kira geliri olan/olacak arsa, tesis, fabrika, kuruluş, AVM, İş merkezi, mağaza, toplu konut, otel, hastane, tersane, maden yatakları ve benzeri varlıklar karşılığı hazırlanan Sukuk’un (kira sertifikaları) ihracı, İslam ülkelerinin yanında, İngiltere başta olmak üzere diğer bazı ülkelerde de başladı.

Peki Sukuk nedir? Arapça bir kelime olan ve Türkçe‘de “Finansal sertifika” anlamına gelen Sukuk, İslami kurallara göre kredi ve finansman piyasalarında kullanılan, özel amaçlı şirketler aracılığı ile ihraç edilen bono benzeri menkul kıymetlerin genel adı anlamına geliyor. Sukuk faiz ödemeyi veya faiz masrafı yüklemeyi yasaklayan İslam hukuku prensiplerine uyan menkul kıymetlerdir. İkincil piyasada işlem görüp, görmemelerine göre sınıflandırılan finansal varlıklardır. Sukuk genel olarak İslami prensiplere uygun (faizsiz) tahvil olarak da tanımlanıyor. Bir başka anlamda Sukuk bir varlığa sahip olmayı veya ondan yararlanma hakkını gösteriyor. Sukukta yer alan hak-iddia sadece nakit akışı hakkı değil aynı zamanda mülkiyet hakkıdır. Bu, sukuku geleneksel bonolardan farklılaştıran en önemli özelliklerdendir. Geleneksel bonolar faiz taşıyan menkul kıymetlerden oluşurken, Sukuk temel olarak varlık sepetinde sahiplik hakkından oluşan yatırım sertifikalarıdır.

SUKUK SİSTEMİ NASIL İŞLİYOR?
Sukuk sistemini anlamak için öncelikle VDMK sistemini bilmek gerekiyor. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet

(VDMK) olarak da isimlendirilen bu modelde geleneksel mevduat – kredi ilişkisi değişiyor. özetle VDMK modelinde süreç şu şekilde işliyor:

1. Basit bir VDMK ihracı kaynak firma ile başlar. Kaynak firma alacak portföyüne sahip olan taraftır.

2. Kaynak firma daha sonra bu portföyü özel amaçlı kuruma (SPV) satar veya transfer eder. SPV ise portföyü menkul kıymete dönüştürür ve yatırım bankaları da bu kıymetlerin yatırımcılara satılmasına aracılık eder.

3. İşlem sırasında sigorta şirketleri ve derecelendirme kuruluşları da devreye girerler.
Netice itibariyle elle tutulur, gerçek ticari ilişkilerden doğan alacakların (KFD, Kar-Zarar Ortaklığı, BFD) veya finansal kiralama sözleşmesinden doğan alacakların bir banka, ya da aracı kurum tarafından varlığa dayalı olarak menkul kıymetleştirilmesi işlemi Sukuk ihracı anlamına geliyor. özetle Sukuk (Kira Sertifikası), bir şirketin kullanıyor olduğu varlıklarına karşılık ihraç ettiği bir borçlanma enstrümanıdır. Bu enstrümanı şirketler kullanabildiği gibi devlet hazineleri de kullanabiliyor.

GLOBAL PİYASALARDA SUKUK ENSTRüMANININ YERİ

İslami Finansal Kuruluşlar Muhasebe ve Denetim Kurumu (AAOIFI) Sukuku, “dayanak teşkil eden bir varlık sepetinde yer alan varlıklar üzerindeki ortak mülkiyeti temsil eden eşit değerdeki sertifikalar” olarak tanımlıyor. Sukuk ihracının amacı, toplanan fonlar ile sahip olunan paya göre yeni bir projeye başlamak, mevcut bir projeyi geliştirmek veya toplanan fonları ticari bir faaliyetin finansmanı için kullanmaktır. Sukuk sisteminde yatırımcının veya Sukuk sahibinin elde edeceği getiri; bir ticari faaliyetten, belirli bir varlığın mülkiyetinden ya da bir iş ortaklığından elde edilecek gelir üzerindeki hak sahipliğinden kaynaklanıyor. Geleneksel bonolar ise ihraç edenin anapara ve faizi bono alıcısına ödemesini yükümlülük haline getiren borç senetleridir. Sukuk yatırımcılarına faiz ödemesi yapılmıyor; varlıkların paylaşılmasına veya kiralanmasına dayalı gerçek ekonomik işlemlerin getirisi dağıtılıyor. Sukuk ihracının gerekçeleri ihraççılar açısından bakıldığında; finansman temini, yatırımcı tabanını genişletmek ve çeşitlendirmek olmakla beraber, yatırımcılar açısından; yeni bir varlık sınıfına yatırım imkânı, sermayeyi daha etkin ve verimli kullanma yolu olarak açıklanabilir. örgütlenmiş piyasalarda Sukuk kotasyonu hem likiditeyi arttırıyor, hem de yatırımcıların likidite yönetimlerini kolaylaştırıyor.

MALEZYA SUKUKTA BİRİNCİ SIRADA

2011 yılında dünya Sukuk ihracı önceki yıla göre yüzde 64,5 oranında artış kaydederek 84,5 milyar dolara yükseldi. Avrupa‘daki ülke borcu krizinin ve diğer gelişmiş ülkelerde yeni bir resesyon korkusunun dünya ekonomisinde belirsizliklere yol açması Sukuk ihracının hızlanmasının nedenleri arasında yer alıyor. Sukuk piyasasının canlanmasında piyasadaki likidite fazlasını eritmek isteyen merkezi hükümetlerin ve merkez bankalarının ihraçlarındaki artış da etkili oldu. Bununla birlikte, 2011 yılının rekor seviyelerdeki ihraç rakamının bile dünya tahvil arzının ancak yüzde birini temsil edeceği öngörülüyor. 2012 yılının ilk 6 aylık verilerine göre, dünya Sukuk ihracındaki yüzde 70‘in üzerindeki payı ile Malezya ilk sırada ve yüzde 13‘lük payı ile Suudi Arabistan ikinci sırada yer alıyor. (İlk Sukuk ihracı Malezya‘da 2000 yılında gerçekleşti. Sukuk, başlangıçta daha ziyade sabit getirili geleneksel bonolara alternatif olarak çıkarıldı. Ancak Sukuk piyasası geliştikçe geleneksel bonolarla olan farkları giderek artıyor.

SUKUK çEŞİTLERİ

1. Sahipliğe Dayalı Sukuk
2. Yönetim Sözleşmesine Dayalı Sukuk
3. Alım-Satıma Dayalı Sukuk
4. Ortaklığa Dayalı Sukuk
5. Eser Sözleşmesine Dayalı Sukuk