TACİKASTAN`A DAİR KISA KISA

ülkede gazeteler genellikle haftalık olarak basılıyor. İngilizce yayın yapan Tajik Times isimli haftalık bir gazete de var. Devlet televizyonunun dışında dört kadar özel TV yayın yapıyor.

Tacikistan’da kişi başına düşen milli gelir oldukça düşük, 2.000 dolar civarında seyrediyor. Polisler 100 dolar, öğretmenler 100-150 dolar, üniversitedeki öğretim üyeleri 150 dolar maaş alıyor.

Tacikistan topraklarında yaşayan Taciklerden daha fazlası yurtdışında yaşıyor. Sadece Afganistan’ın yüzde otuzu Tacik, özbekistan’da da ciddi sayıda Tacik var.

Tacikçe “rahmet” demek teşekkür etmek anlamına geliyor.

Tacik yemekleri, alışkın olduğumuz damak tadından daha farklı. Kebapları çok yağlı ve sulu. çorbaları yağlı ve ağır. Yağlı yemekleri çok seviyorlar.

Duşanbe’nin biraz dışında yer alan ve coşkun akan Verzab nehrinin yanında çok güzel çay ocakları var. Verzab dağından doğan nehir Badahşan’dan gelen küçük nehirlerle de birleşip özbekistan’a dökülüyor.

Farsçadan kaynaklı muazzam bir edebiyat birikimine sahip Tacikistan. Bu toprakların yetiştirdiği büyük edebiyatçıları var. Geleneksel İslam kültürünün bozulmadan yüzyıllardır yaşandığı bir yer burası.

TüRKİYE DUŞANBE BüYüKELçİSİ : MEHMET MUNİS DİRİK

TACİKİSTAN, EN öNEMLİ DIŞ TİCARET ORTAĞIMIZ

Türkiye, 9 Eylül 1991 tarihinde özgürlüğüne kavuşan Tacikistan’ın bağımsızlığını 16 Aralık 1991 tarihinde tanıdı. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 29 Ocak 1992 tarihinde tesis edildi ve Büyükelçilikler 22 Mart 1992 tarihinde faaliyete başladılar. Ankara’daki Tacikistan Büyükelçiliği de 6 Ekim 1995 tarihinde açıldı.

Başta Mevlana Celaleddin-i Rumi olmak üzere büyük düşünürler ve değerli evrensel şahsiyetlerden güç alan bir kültürün mirasını paylaştığımız Tacikistan ile özel bir yakınlığımız bulunuyor. İki ülke arasındaki güçlü ve köklü tarihi ve kültürel bağlar ile karşılıklı samimi hisler ilişkilerimizin temelini oluşturuyor. Bu nedenle, 9 Eylül 1991 tarihinden bu yana süratle gelişerek olgunlaşan ve dostluk, kardeşlik ve işbirliği yaklaşımının hâkim olduğu ikili ilişkilerimiz memnuniyet verici bir seyir izliyor.

Başta Mevlana Celaleddin-i Rumi olmak üzere büyük düşünürler ve değerli evrensel şahsiyetlerden güç alan bir kültürün mirasını paylaştığımız Tacikistan ile özel bir yakınlığımız bulunuyor. İki ülke arasındaki güçlü ve köklü tarihi ve kültürel bağlar ile karşılıklı samimi hisler ilişkilerimizin temelini oluşturuyor. Bu nedenle, 9 Eylül 1991 tarihinden bu yana süratle gelişerek olgunlaşan ve dostluk, kardeşlik ve işbirliği yaklaşımının hâkim olduğu ikili ilişkilerimiz memnuniyet verici bir seyir izliyor.

Bu vesileyle, Türkiye ve Tacikistan arasındaki ilişkilerin ve işbirliğinin daha da güçlendirilmesi konusunda her iki tarafta da güçlü bir siyasi irade bulunduğunu, bu işbirliğinin aynı zamanda bölgemizde istikrar, barış, kalkınma ve dayanışmanın güçlendirilmesine de katkı sağladığını belirtmek isterim. Siyasi ilişkilerin yanı sıra, ekonomik ve ticari alanlarda da yararlı ve verimli işbirliği içinde olmamız memnuniyet vericidir.

Tacikistan ile ikili ticaret hacmimiz Türkiye’nin Tacikistan’dan ithal ettiği alüminyum ve pamuk miktarına bağlı olarak değişiyor. 2014 yılında dünya piyasalarındaki fiyat hareketlerine ve ülke içi üretim miktarına bağlı olarak Tacikistan’ın alüminyum ve pamuk ihracatındaki düşüşle birlikte Türkiye’nin Tacikistan’dan ithalatı da azalma gösterdi.

450 MİLYON DOLARLIK İHALEYİ TüRK FİRMALARI ALDI

Bu gelişmeye paralel olarak 2014 Tacikistan-Türkiye ikili dış ticaret hacmi 277,5 milyon dolar ihracatımız, 161 milyon dolar da ithalatımız olmak üzere toplam 438,5 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Ancak Türkiye 2014 yılında da, Tacikistan’ın en fazla ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında 2’inci sırada yer alarak Rusya Federasyonu, çin ve Kazakistan’ın ardından Tacikistan’ın 4’ncü dış ticaret ortağı konumunu sürdürdü.

Geçtiğimiz yıl Tacikistan’dan satın aldığı yaklaşık 131 milyon dolar değerindeki alüminyum, Türkiye’nin bu ülkeden yaptığı ithalatın %81,4’ünü, aynı dönemde ithal ettiğimiz 18,8 milyon dolarlık pamuk ise %11,7’sini oluşturdu. Türkiye’den Tacikistan’a ihraç edilen ürünlerin başında ise, tekstil elyafı ve mamulleri, kâğıt esaslı ürünler, plastikten mamuller ve tekstil ürünleri geliyor.

öte yandan, Türk firmalarınca Tacikistan’da gerçekleştirilen doğrudan sermaye yatırımları da 100 milyon doları aşıyor. Ayrıca Türk müteahhitlik firmaları Tacikistan’da bugüne kadar yaklaşık 435 milyon dolar değerinde 30’un üzerinde, çoğunluğu yabancı finans kuruluşları tarafından finanse edilen ve uluslararası standartlarda ihale edilen proje üstlendi ve gerçekleştirdi.

Bu vesileyle Tacikistan’ın olağanüstü doğal güzelliği ve imkânları ile son derece çekici bir turizm ülkesi olma potansiyeline sahip olduğunu da söyleyebilirim. Bu çerçevede, konaklama imkânlarının çoğaltılmasına yönelik yatırımların artırılması, yabancı yatırımcıların bu alana çekilmesi için uygun teşvik tedbirlerinin geliştirilmesi ve ayrıca İstanbul-Duşanbe hattındaki uçak sefer sayısının artırılması, kanaatimce, Tacikistan’a Türkiye’den ve diğer ülkelerden daha fazla turist gelmesini sağlayabilecektir.

TACİKİSTAN TURİZM, GENçLİK VE SPOR KOMİTESİ BAŞKANI ABDULLOZODA AHTAM RUSTAM:

TURİZM YATIRMCILARINI VE TURİSTLERİ TACİKİSTAN‘A BEKLİYORUZ

Bizim Türk kardeşlerimiz ile derin bağlarımız var. Hz. Mevlana bizim için çok büyük bir müttefiktir. Tüm eserler Farsça-Tacikçe yazıldığından bizim için büyük bir önem taşıyor. Bu ortak mirastan bizi daha da birbirimize sıkı bir şekilde bağlıyor. Hazreti Mevlana aynı zamanda iki ülke arasında bir köprüdür. Hatta Celaleddin Rumi diye bir ilçemiz vardır. Mevlana Celaleddin Rumi Tacikistan’da doğdu. Türkiye’yi yaşamak için seçti ve orada kaldı, orada defnedildi tabi. Bizde size kendi vatanınıza “hoş geldiniz” diyoruz. Cumhurbaşkanımızın devamlı yürüttüğü bir siyasetle turizm alanında geri dönüşlerde başladı. Eskiden yapılan yatırımların şimdi faydasını görüyoruz. Yani Tacikistan turizmi yükseliyor diyebiliriz. Tacikistan da dört mevsim yaşanıyor; örneğin başkent Duşanbe’den 20 km dışarı çıktığınız zaman serin bir hava sizi karşılar. Duşanbe‘nin etrafındaki dağların tepelerinde de yazın kar görebilirsiniz, ülkemizin böyle ilginç bir havası var. Yani demin de ifade ettiğim gibi, 4 mevsimi aynı ayda yaşayan bir ülkeyiz. Tacikistan‘ın yüzde 93‘ü dağlık. Eski Sovyetler Birliği’nin en yüksek dağları Tacikistan’da bulunuyor. Turizm alanında da yeni hükümetimiz gereken adımları atıyor. çeşitli otel yatırımlarımız var. Son zamanlarda da turist sayısının artması önemli bir gösterge. 2013-2014 rakamlarına göre yılda 213 bin kişi Tacikistan’ı ziyaret etti, bu da her yıl yüzde 10 turist sayısında bir artış demek. Tacikistan turizm açısından bakir bir ülke. Millet olarak gelen turistlerin ülkelerine bakarsak birinci sırada Rusya var, onları çin Kırgızistan, Kazakistan takip ediyor. Türkiye‘den ise sekiz bine yakın kişi geliyor. Avrupa’dan 10 ülke Tacikistan‘ı ziyaret ediyor. Türkiye‘yi ziyaret eden Tacik sayısı ise 13 bin civarında. Şu an için Türkiye ucuz bir ülke, Türkiye bizim için aslında uygun bir turizm destinasyonu hem hizmet hem fiyat konusunda diğer ülkelere göre ucuz.

Ekonomi Kalkınma ve Tİcaret Bakan Yardımcısı Umed Davlatzod:

TACİKİSTAN’DA HER ALAN YATIRIM İçİN BEKLİYOR

Tacikistan ekonomisi için en önemli noktalardan biri ülkenin transit bir ülkeye dönüştürülmesini sağlamak. Bunun için yol seferberliği başladı. Yollar ve köprüler yapılıyor, komşu ülkeleri Tacikistan üzerinden birbirine bağlıyoruz. Denizi çıkışı olmayan bir ülkeyiz. Ama denizlere açılmak için çin’in doğu Türkistan bölgesine bağlanıyoruz. Tacikistan, Afganistan ve Türkmenistan ülkeleri arasında transit yol inşaatı söz konusu. Finansman da Asya Kalkınma Bankası tarafından karşılanacak.

Ayrıca bir turizm alanı kurmak da söz konusu. Şu anda bizim ilk etapta yaptığımız Tacikistan’ın 4 büyük şehrinde uluslararası standartlarda havaalanı yapmak. Yakında Duşanbe havaalanında vize alma işlemlerini diğer şehirlerde de uygulamaya geçirmek. 10 yıl öncesine bakarsak, gelen turist sayısına da bakarsak altyapının ne kadar önemli olduğu ortaya çıkar. Şu anda Duşanbe’de faaliyet gösteren 5 yıldızlı 5 otel var. Sheraton, Hyatt, Serena Otel, Tacikistan Oteli. Yakındada İsmail Somoni diye bir otel daha açılacak. Duşanbe’nin nüfusu 1 milyon 200 bin kişi. 5 yıldızlı otellerin yeterli olduğunu düşünmüyoruz. O yüzden de yeni oteller için çeşitli projeler düşünüyoruz.

HERKES ORTAĞI OLMADAN ŞİRKET KURABİLİR

ülkemizde yatırım kanunu var. Bu kanuna göre hem yerel hem de dış yatırımcının hakları eşittir. Herkes eşit derecede hareket eder. Ayrımcılık yok. Yabancı bir şirket yüzde yüz kendi sermayesiyle bir Tacik ortağı olmadan şirketini açabilir. Eskiden bir şirket açmak için 35 gün gerekiyordu. Bu alanda bir reform yapıldı. 5 gün içinde bir şirket açabiliyorsunuz. Bir pencerede her şey hazır oluyor. Bu kanun 3 yıldır yürürlükte. Cumhurbaşkanımızın talimatı üzerine vergi mevzuatıyla ilgili, ikamet konusunda bazı düzenlemeler getirilecek. Türkiye olduğu zaman biraz problem olabilir. Onun için yatırım komitesi özel bazı çalışmalar yapılıyor. Bu yılın sonun doğru bu düzenlemeler yapılabilir. Küçük çapta özelleştirme artık bitmiş sayılır ama yinede çalışmalar yapılıyor.

İki yeni kanun daha yapılıyor. Bunlardan biri enerji üretimi ve satışı. Tacikistan’da faaliyet gösteren bir devlet şirketi var. Tacikistan hükümeti bu şirketin özelleştirmesini de düşünüyor. Tacikistan’da bulunan havaalanının özelleştirilmesi düşünülüyor. Hidroelektrik santralleri için Türk şirketleriyle görüşmelerimiz var. Tacikistan, Afganistan ve Pakistan enerji sektöründe ortak bir proje gerçekleştiriyor.

TACİKİSTAN Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı SHARIF SAID:

YATIRIM YAPMAK İSTEYENLERE YARDIMA HAZIRIZ

Türk Büyükelçiliği ile bizim çok sıkı ilişkilerimiz bulunuyor. Türkiye’deki ticaret odalarıyla da çok iyi bağlantılarımız var. Son zamanlarda dış ticaretin hacmine bakarsak iki ülke arasında ticaret hacmi yıldan yıla artıyor ve son rakamlar da bunun kanıtıdır. Biz ülkemizdeki girişimcilerle Türk firmalarının ticari ilişkiler kurmasını istiyoruz ve bunun içinde elimizden ne geliyorsa yapmaya çalışıyoruz.

Eskiden Ticaret ve Sanayi odası olarak genelde yaptığımız işler Tacikistan‘da üretiler bir malın sertifikasını veryorduk, o alanda çalışıyorduk. Şu anda çalışma alanımız genişledi, danışmanlık hizmetleri de sağlıyoruz. Tabi bizim faaliyetimiz Tacikistan‘da bulunan ticaret kanunundan kaynak alıyor. 1998 tarihinde parlemento tarafından bu kanun kabul edildi. Bu kanun çerçevesinde bizim ticaret odamız devlet ve özel sektör arasında bir köprü vazifesi olarak faaliyet gösteriyor. Biz devlet organizasyonuyuz ama yaptığımız çalışmalar daha çok özel sektöre dayanıyor. Bizim hizmetimiz birisi de şirketlerimize her alanda dünyada son gelişmelerden, onları ilgilediren alanları hakkında bilgi sağlamaktır. Her yıl gelişmelerle ilgili bir CD hazırlayıp üyelerimize dağıtıyoruz. Tacikistan Ticaret Odası’nın üyeleri hakkında bir CD çıkıyor. Bu onuncu defa çıkıyor. Burada tüm ekonomik bilgilerde bulunuyor; sermaya ve yatırım kanunları, özel sektörle ilgili düzenlemeler var. Bunlar iki dilde, hem İngilizce hem Rusça yer alıyor.

Tacikistan Bankalar Birliği Başkanı Izatullo Lalbekov

FABRİKA YATIRIMI İçİN TüRKLERİ BEKLİYORUZ

Merkez ve Doğu Avrupa‘nın bankacılık sistemine dâhil bir ülkeyiz. Uluslararası konferanslarda ve forumlarda bulunduğumuz zaman sizin gibi bu tür ekonomik dergiler çok önemli. Bu göreve gelmeden önce bir bankada müdür yardımcısı olarak çalıştım ve birçok Tük bankalarıyla muhabir ilişkilerimiz var. Ortaklık ilişkileri Tacikistan’daki bankaların ve Türkiye’deki bankalar da mevcut zaten. Eski görevimde Cumhurbaşkanı’nın Türkiye ziyaretlerinde Türk meslektaşlarımızla da görüştük, ilişkilerimizi tesis ettik ve şu ana kadar bunun neticelerini görüyoruz. Birçok Türk şirketi Tacikistan’a gelip faaliyet gösteriyorlar ve banka hizmetinden de yararlanıyorlar.

Türk yatırımcıları ilk önce Tacikistan’ın ekonomik potansiyeli hakkında bilgilere ihtiyaçları vardı ve o bilgileri kendilerine veriyoruz. Bizde burada bir devlet kurumu var, devlet mülkiyet komitesi daha doğrusu yatırım komitesi. Birçok Türk şirketiyle temas halinde. Tacikistan pazarımız yabancı yatırımcılar için büyük bir pazar. En büyük ihtiyaçlarımız arasında Tacikistan‘da inşaat malzemeleri, çimento ve boru üretim fabrikalarının inşa edilmesi planlanıyor. çinli şirketlerle görüşmelerimiz sürüyor. Dangara serbest ekonomi bölgesinde bazı tesislerin kurulması için görüşmelerimiz sürüyor. Bu yüzden istihdama büyük önem veriyoruz. Tacikistan’da şu an 17 banka var. Şu anda burada yabancı bankalardan bir ticaret bankası var.

M çELİK GRUPU GENEL MüDüRü İRFAN GüVEN

IRFAN GUVEN, GENERAL MANAGER OF THE M STEEL GROUP

2004 yılında Tacikistan’ın başkenti Duşanbe şehrinde Arsecol markası ile yapı kimyasalları alanında faaliyete başladık. İlk olarak ürün gamımızda: fayans seramik yapıştırıcıları, mermer ve granit yapıstırıcıları, çift bileşenli su yalıtım harcı, tamir harçları, izolasyon levhası yapıştırıcıları ve izolasyon levhası sıvaları, iç cehpe sivaları yer almaktaydı. Daha sonra ürünlerimize boya ve dekoratif dis cehpe sıvalarınıda ekledik. çalısmalarımıza devam ederek mantolama sistemi dedigimiz dis cephe ısı yalıtım sistemini de ekledik. Firmamiz Tacikistan kanunlarına göre kurulmuş olup yuzde 100 Türk sermayeli bir firmadır. Firmamız Teknokim ve markamız Arsecol.

Tacikistan‘da imalata başladığımızda yaptığımız ürünlerin bilinirligi yok denecek kadar azdı zor sartlar altında imalata başladık. İmalat alanında ilk yatırım yapan Türk firmasıyız şu anda markamız olan Arsecol yapı kimyasalları alanında Tacikistan da en bilinen marka haline geldi. En büyük problemlerimizden bir tanesi taklit ürünler. Markamız olan Arsecol sürekli olarak taklit edilerek piyasaya sürülüyor ve bizim de taklit ürünlerle mücadelemiz devam ediyor.

Merkezi İstanbul da olan ve Tacikistan da şubesi bulunan Tek-çelik İnş.A.Ş. şirketimiz mevcut

Tek-çelik olarak burda inşaat işleri yapıyoruz, Bu ülkeye büyük hizmetleri olan bir cok projeye imza atan TİKA nın da işlerini yaptik.

Yaptıgımız projeler:

➢ Tacikistan Cumhuriyeti yetişkinlerin eğitim merkezi ve ek bina inşaatı

➢ Tacıkıstan Dangara nahiyesi 4 nolu okul tüm malzeme ve tefrişatı

➢ Tacikistan Milli Tarih Eserleri Müzesi çatı yapımı

➢ Tacikistan Cumhuriyeti çocuk Tüberkülozu Hastanesi tamirat işi

Hali hazırda özel sektöre ait kapalı spor salonu, spor merkezi ve yarı olimpik havuz olan projemiz devam etmektedir. İnşaat firmamızda ve Yapı kimyasalları imalatımızda çalışanların çoğu Tacik vatandaşlarından oluşuyor. En çok yaşadığımız sıkıntılardan bir tanesi de vize konusu. Ben yatırımcı olmama rağmen bana bile 3 ay veya 6 aylık vize veriyor ben yatırımcıyım. Bu sorunun halledilmesi gerekir. Hedefimiz yapı kimyasalları konusunda standartlara uygun ürünler, zamanında teslimat, uygun fiyat ve kalite ile müşteri memnuniyetini sağlamak.

Türk Hava Yolları Duşanbe Müdürü Abdullah Ateşoğlu

DUŞANBE‘YE HERGüN UçMAK İSTİYORUZ

Dünyanın sayılı havayolu şirketlerinden biri olan Türk Hava Yolları (THY), Ocak 2006’da haftada bir sefer olarak uçuşlarına başladı. Bu seferlerin başlaması iki ülke arasındaki ekonomik ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesinde katkıda bulunduğuna inanıyorum. Yolcularımızın ve yabancı kuruluşların talebi doğrultusunda ihtiyaca binaen 2006 yılının Kasım ayında sefer sayımızı haftalık iki ye daha sonra 2014 yılında haftalık üçe çıkarttık. Buna karşılık Tacikistan’ın yerel havayolu haftada 3 sefer düzenliyor. Başkent Duşanbe’den çarşamba günü hariç her gün Türkiye ye uçmak ve tüm dünyaya bağlantı sağlamak mümkün.

THY olarak hedefimiz Türkiye-Tacikistan arasında her gün uçak seferlerinin olmasını sağlamak. Bu ülkede en çok tercih edilen hava yolu şirketi olan THY, pazarın lideri konumda bulunuyor. Ortak uçuşlarda orta menzil uçuş olan Duşanbe’ye A321 ve B737–800 tipi uçaklarımızla sefer düzenliyoruz. Rahat ve konforlu uçaklarımızla yaptığımız seferlerde yolcu memnuniyetinin her zaman on planda tutulduğunu belirtmek istiyorum.

Duşanbe yolcu profile ağırlıklı olarak transit yolculardan oluşuyor. Yolcuların büyük çoğunluğunu Avrupalı yolcular teşkil ediyor. Bu nedenle yaz sezonunda elçilik personeli ve yabancı kuruluşların tatil dönemi olmasıyla birlikte yoğunluk yaşanıyor. Tacikistan’da faaliyette bulunan yaklaşık 25 ülke elçiliği personeli ve yabancı kuruluşlar THY’yi tercih ediyorlar. Tacikistan’da Türk işadamları olarak inşaat, gıda ve yol yapımı faaliyeti gösteren firmalar bulunuyor.

Bahsi gecen firma mensupları da genelde THY uçuşlarını tercih ediyorlar.

2009 yılından beri Duşanbe de görev yapıyorum ve yolculardan aldığım memnuniyetler beni fazlasıyla mutlu ediyor. Yolculardan aldığım geri dönüşler; THY’nin devamlı kendini yenileyen kabin konsepti, ikramları ve verdiği hizmetleriyle tercih edilen hava yolu olduğunu belirtmelerinin beni fazlasıyla gururlandırdığını belirtmek istiyorum. THY olarak, Duşanbe’ye her gün sefer düzenlemeyi ümit ediyoruz.