THY, Körfez pazarını fethediyor

İstanbul’un ana havalimanı konumundaki Atatürk Havaalanı, Cuma gecesi başlayacak ve 45 saat sürecek bir operasyonla taşınacak.

İnşası için şu ana kadar yaklaşık 8 milyar dolar harcanan yeni havalimanı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın mega projeleri arasında yer alıyor. İlk etapta yılda 90 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak havalimanının, dördüncü fazı tamamlandıktan sonra 2027 itibarıyla yolcu kapasitesinin iki katından fazlaya çıkarılması planlanıyor.

Bu sayı, havalimanlarının mevcut kapasitesi göz önünde alındığında, İstanbul Havalimanı’nı dünyanın en büyüğü yapacak.

Ulaştırma Bakanı Cahit Turhan, havalimanında düzenlediği basın toplantısında, “Öngörülerimize göre istanbul Havalimanı yaklaşık beş yıl içerisinde, hizmet verecek yolcu sayısı sıralamasında ikinciliğe yükselecek, tüm fazlar tamamlandığında ise liderlik koltuğuna oturacak” dedi.

İlk etap açılışı 29 Ekim’de gerçekleşen İstanbul Havalimanı’na büyük taşınma 5 Nisan Cuma sabahı saat 03:00’da başlayacak ve ve 6 Nisan Cumartesi gecesi saat 23:59’da tamamlanacak. Taşınma sonrası operasyonlar 6 Nisan saat 14:00’da İstanbul Havalimanı’nda başlayacak.

Atatürk Havalimanı’ndan İstanbul Havalimanı’na uçak çekme aparatlarından, çok hassas aletlere kadar yaklaşık 47 bin 300 ton ağırlığında 10 bin parçadan fazla malzeme taşınacak.

Taşınma, Türkiye’nin İstanbul’u küresel bir havacılık merkezi yapma arzusuna katkı sunmasının yanı sıra, THY’ye de Atatürk Havalimanı’ndaki kısıtlı büyüme imkanın üzerine çıkmasını sağlayacak.

THY 15 yıldır devam eden hızlı büyümenin ardından, İstanbul’un Avrupa, Afrika ve Orta Doğu’ya yakın konumunun da etkisiyle rakiplerinden çok daha fazla noktaya uçuş gerçekleştiriyor.

İstanbul’un bu konumu, THY’nin 4-5 saatlik uçuş alanı içerisindeki noktalara yakıt tasarruflu dar-gövde uçaklarla uçmasına da imkan veriyor. Görece düşük maliyetler ise THY’nin geçen yıl elde ettiği 4.05 milyar liralık net kâra destek vermiş durumda.

Yeni havalimanı ile birlikte daha fazla slot imkanı elde edecek olan THY, filosundaki uçak sayısını önümüzdeki dört yıl içinde 338’den 476’ya çıkarmayı planlıyor. Analistler bu durumun THY’nin bölgedeki üç büyük rakibi konumundaki Emirates, Qatar Airways and Etihad için ise tehdit oluşturduğuna işaret ediyor.

Coğrafi konumu ve dar-gövde ile uçabilme imkanının, giderek artan önemde bir küresel oyuncu olarak THY’yi çok güçlü bir konuma taşıdığını belirten Havacılık analisti John Strickland, “Bu, THY’nin rekabette Körfez ülkeleri havayolları ile aynı imkanları yakalamasını sağlayacak” dedi.

Buna karşın THY’nin önünde riskler de bulunuyor. Yeni havalimanının Türkiye’deki güçlü ekonomik büyümenin durma sinyalleri verdiği bir dönemde açılıyor olması ve iç pazarda yaşanabilecek bir zayıflık, THY’nin işini zorlaştırabilir.

İstanbul Havalimanı’nın açılışı, yıllık 130 milyon yolcuya hizmet verecek olan Dubai Al Maktoum Uluslararası Havalimanı’nın 2030’a ertelenen açılışından yaklaşık 10 yıl önce gerçekleşti.

Dubai merkezli Emirates, nihai olarak 260 milyon yolcuya hizmet vermesi planlanan söz konusu havalimanına zamanı geldiğinde taşınacak olsa da; şimdilik, yaklaşık 90 milyon yolcuya hizmet veren mevcut merkezi Dubai International’a odaklanmayı planlıyor.

Körfez bölgesi havayolları, bazı zorluklarla karşı karşıya. Körfez’deki komşularıyla yaşadığı sorun nedeniyle Orta Doğu’daki 18 noktaya uçuşunu kaybeden Qatar Airways, art arda ikinci yılda da zarar açıklayacağını duyurmuştu.

Emirates ise Kasım ayında yaptığı açıklamada, yılın ilk yarısındaki kârın son 10 yılın en düşük seviyesine gerilemesinin ardından zor bir döneme işaret etmişti.

“Türk havacılık sektörü Körfez bölgesi havayolları için büyük bir tehdit haline geldi” diyen Orta Doğu merkezli bir havayolunun üst düzey yöneticisi, aynı zamanda Asya ve Avrupa’daki rakipleri için de bir tehdide dikkat çekti. Bir analist de söz konusu tehdidin, Frankfurt Havalimanı’nı da kapsadığına işaret etti. Frankfurt Havalimanı, Avrupa’nın en büyük havayollarından biri konumundaki Lufthansa’nın merkezi konumunda bulunuyor. Ancak tek tehdit THY değil.

Etiyopya geçen yıl Afrika’ya yönelik uzun mesafe yolcuları için bir kanal olma konusunda Dubai’den rol çaldı. Bu da Etiyopya havayollarının THY ve Emirates’in domine ettiği Afrika’da yeniden pazar kazanma konusundaki başarısına işaret ediyor.

Büyüyen Asya ülkelerini hedef olarak belirleyen THY, Aralık ayında Hindistan’ın en büyük iç hat taşıyıcısı konumundaki IndiGo ile kod paylaşım anlaşması imzalamış; kargo taşımacılığı alanındaki faaliyetlerini büyütmek için de Çinli kargo taşıma şirketi ZTO ile ortaklık kurmuştu.

“THY için yeni havalimanı ile birlikte yukarı potansiyel; Çin, Hindistan ve gelişmekte olan Asya ülkelerine daha fazla erişimden kaynaklanıyor” diyen TEB Yatırım/BNP Paribas Kıdemli Analisti Erdem Kaylı, Atatürk Havalimanı’nın transfer yolcusu odaklı bir modeli olmaması ve slot kısıtlamaları nedeniyle THY’nin özellikle Asya’daki gelişmekte olan ülkelerdeki büyüme potansiyelinden yeterince faydalanamadığını belirtiyor.

DÜNYADA BELİRSİZLİK VAR

İstanbul havalimanı projesi, ertelemeler ve işçilerin çalışma koşullarına yönelik protestolar gibi bir dizi olumsuzlukla karşı karşıya kalırken; inşaatın başladığı 2015 yılından bu yana 27 işçinin de hayatını kaybettiği açıklandı.

Havalimanının tam olarak faaliyete geçmesi üç kez ertelenmişti. Resmi açılışı Ekim ayında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan havalimanının tam olarak işlemeye başlaması önce Ocak ayına sonrasında da Mart ve Nisan’a ertelenmişti.

Açılış, Türkiye’nin ABD ve AB ile ilişkilerinde birtakım sıkıntılar yaşadığı bir dönemde gerçekleşiyor. Bu da, Katar’ın diğer Arap ülkeleri ile yaşadığı anlaşmazlıklar nedeniyle Qatar Havayolları örneğinde olduğu gibi, THY için potansiyel bir risk anlamına geliyor.

Strickland, “Türkiye’nin sadece ABD değil, dünyanın geri kalanı ile ilişkilerinde belirsizlik hakim. Bu da (THY için) belirsizliğe yol açıyor” dedi.

İstanbul Havalimanı, Erdoğan yönetimi altındaki 16 yılık süre boyunca inşaat projelerinde yaşanan patlamanın adeta bir vitrini.

Diğer yandan, bazı analistlere göre ise, havalimanının son fazda ulaşılması planlanan 200 milyonluk yolcu kapasitesi hedefinin gerçekleştirilebilirliği soru işareti yaratıyor.

İsmini vermek istemeyen yabancı bir aracı kurum analisti, İstanbul’un ikinci bir havalimanı olarak Sabiha Gökçen’in yolcu trafiğine işaret ederek, “Hava sahası açısından bakıldığında Sabiha Gökçen ve İstanbul Havalimanı’nın toplam yolcusu 150 milyonu geçebilir mi? Çok emin değilim. Sonuçta sürekli uçabileceğin hava sahası sınırlı” dedi.