Ticarette dijitalleşme trenini kaçırdık mı?

Prof. Dr. Mehmet Yazıcı

–Türkiye’de dünyaya paralel olarak e-ticaret ekosistemi pandemide de büyümeye devam ederek ciddi bir gelişme gösterdi. Türkiye’de nüfusun yüzde 44’ü e-ticaret tüketicisi konumunda olup toplam e-ticaret hacmi 26 milyar dolara ulaştı. Pazarın 2025 yılına kadar her yıl ortalama yüzde 14 büyümesi öngörülüyor.

-İnternet üzerinden satış ve tahsilat yapmanın geleneksel satış kanallarına kıyasla farklı dinamikleri bulunuyor. Ticarette bütün dünyanın odaklandığı dijitalleşme trenini KOBİ’lerimizin kaçırmaması ve ilerlemelerine devam edebilmeleri için kamunun yönlendirici ve teşvik edici olması gerekiyor. Bu açıdan Daire Başkanlığımızın çalışmalarının son derece yerinde ve önemli.

Dünya ticareti tüm dünyada 1980 sonrasında önemli bir artış gösterdi, 1950’yi 100 alan bir endekste dünya ticareti 2021 yılında 41 kat büyüyerek 4100 noktasına ulaştı. Pandeminin dünya ticareti üzerindeki olumsuz etkisine rağmen ödeme sistemlerinin sürükleyici olduğu finansal teknolojiler, iletişim teknolojilerinin gelişimi, ticaret ve lojistikteki dijitalleşme ve yapay zeka uygulamaları bir değişim ve dönüşüm yarattı. ABD-Çin ticaret savaşı yanında artan emtia ve enerji fiyatları ticarette yeni arayışların artmasına neden oldu.

2017-2021 Dünya Ticareti

Kaynak: Unctad.org

KÜRESEL TİCARETİN DEĞERİ 2021’DE 28,5 TRİLYON DOLAR İLE REKOR SEVİYEYE ULAŞTI

UNCTAD’ın 17 Şubat’ta yayınlanan “Küresel Ticaret Raporu”na göre, 2021’de dünya mal ve hizmet ticaretinin COVID-19 öncesi seviyelerine döndü. Rapora göre, küresel ticaretin değeri 2021’de 28,5 trilyon dolar ile rekor seviyeye ulaştı, 2020’ye oranla yüzde 25’lik bir artışa işaret ediyor.

Dünya ekonomisi pandeminin yaralarını 2021’de sararken 2022 yılı başında Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın gölgesinde yeniden bir dalgalanma yaşanıyor.

Maliyetlerin azaltılması ve müşteri ile doğrudan temasın sağlanması adına önemli bir fonksiyon gören ticaretteki dijitalleşme ile birlikte e-ticaret uygulamalarının da önemi arttı. Modern yaşam koşulları zamanın önemini artırarak e-ticaret hizmetleri ile daha hızlı, güvenli, daha düşük maliyetli ve tüm ürünleri karşılaştırarak alışveriş yapmamıza yardımcı olurken, bu hizmetlere olan talep dünyada ve Türkiye’de hızla artıyor.

1979 yılında Michael Aldrich tarafından hayatımıza kazandırılan e-ticaret’in büyüklüğü ile ilgili rakamsal olarak fikir vermek üzere global rakamlara bakacak olursak, 2021 yılı itibarıyla yaklaşık olarak 4,9 trilyon USD’a erişen pazarın yüzde 71’i ABD ve Çin’in egemenliğindedir.

TÜRKİYE’DE NÜFUSUN %44’Ü E-TİCARET TÜKETİCİSİ OLUP E-TİCARET HACMİ 26 MİLYAR DOLARA ULAŞTI

Türkiye’de dünyaya paralel olarak e-ticaret ekosistemi pandemide de büyümeye devam ederek ciddi bir gelişme gösterdi. Türkiye’de nüfusun yüzde 44’ü e-ticaret tüketicisi konumunda olup toplam e-ticaret hacmi 26 milyar dolara ulaştı. Pazarın 2025 yılına kadar her yıl ortalama yüzde 14 büyümesi öngörülüyor.

Koronavirüsün ekonomi üzerindeki olumsuz etkileri yanında önümüzdeki dönemde özellikle sağlık, eğitim, perakende ticaret, finans ve iletişim sektörlerinde dijitalleşmenin iş yapış tarzları ve fırsatlar üzerinde hızlandırıcı etki yaratacağı düşünülüyor. E-ticaret sitesi kurmak ve bir online mağaza sahibi olmak belirli servis sağlayıcılar üzerinden oldukça kolay biçimde yönetilebilmekte ise de internet üzerinden satış ve tahsilat yapmanın geleneksel satış kanallarına kıyasla farklı dinamikleri bulunuyor.

Maltepe Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültemizde 17 Mart tarihinde düzenlediğimiz ve uluslararası ticaretteki yeni gelişmeleri ele aldığımız iki ayrı panelde bu konuları masaya yatırma fırsatı bulduk.

KOBİ’LERİMİZİN E-İHRACAT VE E-TİCARET POTANSİYELLERİNİN ARTTIRILMASINA YÖNELİK BAKANLIĞIMIZIN ÇALIŞMALARI

Özellikle KOBİ’lerimizin e-ihracat ve e-ticaret potansiyellerinin arttırılmasına yönelik Ticaret Bakanlığımızın çalışmaları bizi oldukça ümitlendirdi.  Bu konu ile ilgili olarak yeni kurulan E-İhracat, Dijital Pazarlama, Davranışsal Kamu Politikaları ve Yeni Nesil Teknolojiler Dairesinin değerli Başkanı Hasan Önal bey ile sohbet etme imkanı bulduk. Bu sohbetteki satır başlarının KOBİ’lerimize katkı sağlaması açısından altının çizilmesi gerekiyor:

• Ekosistemdeki paydaşlar ile görüşülerek e-ihracat stratejinin belirlenmesi ve blokchain, yapay zeka gibi yeni nesil teknolojilerin ihracat süreçlerinde kullanımına yönelik çalışmalara devam edilmeli.
• E-ihracat tanımlanmasına, güvenilir e-ihracat istatistiklerinin oluşturulmasına, pazar araştırmalarına, gümrük ve lojistik süreçlerinin kolaylaştırılmasına, e-ihracatın gereklerine uydurulmasına ve KOBİ’lerin hedef pazarlara yönlendirilmesine çalışılmalı.
• Hali hazırda geleneksel ihracatçımıza hizmet eden yapay zeka tabanlı “Kolay İhracat Platformu” ile davranışsal kamu politikalarına yönelik kullanılan “Kolay Destek Platformuna” yeni modüller eklenmeli.
• Hazırlanmakta olan “E-ihracat Bilgi Platformu” ile KOBİ’lerimiz uçtan uca ve adım adım e-ihracata yönlendirilmeli.
• Yurt içi pazaryerlerinin yurt dışı pazaryerleri ile entegrasyonlarında hızlı ve etkin gümrükleme çalışmaları yapılmalı.
• E-ticaret gönderilerinin konsolidasyonunu ve lojistik maliyetlerinin düşürülmesine ilişkin modeller üzerindeki çalışmalar devam edilmeli.
• E-ihracat aktörleri ihtiyaçlarına yönelik farklı destek modelleri ile desteklenmekte ve bürokrasi azaltılarak hızlı teşvik planı hayata geçirilmeli.
• KOBİ’lerin e-ihracatta akıncı kuvvet olması ve e-ihracatın konsolide edilerek lojistik maliyetlerin düşürmesi için çalışılmalı.
• E-ihracatı, gümrüklü bölgelerde konsolide edecek ve yine bu bölgelerle bölgesel ekosistemin buluşmasını sağlayacak kuluçka merkezleri hayata geçirilmeli.

Ticarette bütün dünyanın odaklandığı dijitalleşme trenini KOBİ’lerimizin kaçırmaması ve ilerlemelerine devam edebilmeleri için kamunun yönlendirici ve teşvik edici olmasının, bu açıdan Daire Başkanlığımızın çalışmalarının son derece yerinde ve önemli olduğunu düşünüyorum.

Prof. Dr. Mehmet Yazıcı

Maltepe Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Dekanı

yazici@turcomoney.com