TPAO, Azerbaycan`da

Türkiye’nin milli petrol şirketi TPAO (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı), ülkemizin artan petrol ve doğalgaz talebini karşılamak amacıyla, öncelikle öz kaynakların değerlendirilmesi kapsamında, yurtiçinde kara alanlarında (Trakya, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri) ve son yıllarda Karadeniz başta olmak üzere denizlerimizde pek çok petrol ve doğalgaz arama ve üretim projeleri gerçekleştiriyor.

Son 10 yılda ülkemizdeki jeolojik saha faaliyetlerinin % 90’ını, jeofizik saha faaliyetlerinin % 84’ünü, sondaj faaliyetlerinin % 59’unu, ülkemizde üretilen ham petrolün % 71’ini ve doğal gaz üretiminin ise % 56’sını TPAO gerçekleştirdi. ülkemizin her geçen gün artan petrol ve doğal gaz ihtiyacını yurtiçi ve uluslararası arama ve üretim faaliyetleri ile karşılama yönündeki vizyon ve misyonunu oluşturan TPAO, son yıllarda geliştirdiği yeni arama stratejisi ile faaliyetlerini Türkiye’nin aranmamış alanlarına ve özellikle deniz alanlarına yönlendirerek, son yıllarda büyük bir yatırım hamlesi başlattı. Yurtdışında da önemli çalışmalara imza atan TPAO’nun; petrol ve doğalgaz zengini Azerbaycan’da yürüttüğü projeleri TPAO Azerbaycan Müdürü Barış Bozkaya ile konuştuk:

Doğalgaz ve petrolde büyük rezervlere sahip Azerbaycan’ı bu anlamda nasıl değerlendirmek lazım?

Petrol ve doğalgaz Azerbaycan için hayati öneme sahip olan ekonomik kaynaklardır. Dünya çapında petrol rezervleri açısından 19., gaz rezervleri açısından 27. ülke konumunda olan Azerbaycan’ın, yeni keşifler ve geliştirilen dev projelerle yıldızı daha da parlıyor. Hedef uluslararası piyasalarda en önemli ülkeler arasına girmek.

TPAO’nun, kardeş ülkede son 5 yıllık yatırım ve cirosu ne kadar?

Enerji projelerinin özü gereği projelere uzun yıllar çok yüksek miktarlarda yatırım yapılır, sonrasında gelirler artmaya başlar. TPAO, Azerbaycan projelerine toplamda yaklaşık 3,8 milyar dolar yatırım yapmış olup son yıllarda petrol fiyatlarının da artmasıyla bu yatırımlarının meyvelerini almaya başlamıştır. Son 5 yılda yaklaşık 1,4 milyar dolar proje yatırımı ve 4 milyar dolar ciro rakamına ulaşmıştır. Şah Deniz projesi faz 2 yatırımlarının bu yıl başlayacak olmasıyla birlikte yatırımlarımız daha da artacak.

SOCAR İLE çALIŞIYORUZ

TPAO’nun Azerbaycan’daki çalışmaları hakkında bilgi verir misiniz?

Türkiye’nin milli gururu petrol arama şirketi TPAO, son 10 yılda dev adımlar attı. Dünya şirketi olma yolunda önemli hamleler gerçekleştirdi. Nitekim TPAO’nun kardeş ülke Azerbaycan’da Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi SOCAR başta olmak üzere uluslararası petrol devleriyle projeler yürütüyor ve bunların başında ACG (Azeri çıralı-Güneşli) Projesi geliyor. ACG, Azerbaycan’ın gelişim ve kalkınmasında hayati öneme sahip bir projedir. SOCAR ile yabancı şirketlerin oluşturduğu konsorsiyum arasında ACG Projesine ilişkin olarak “Ortak Geliştirme ve üretim Paylaşımı Anlaşması” 1994 yılında Bakü’de imzalanmıştı. üretilebilir rezervi 5,56 milyar varil olan ve projenin başlangıcından 2010 yılı sonuna kadar 1,64 milyar varil hampetrol üretilen projede, 2010 yılında 301,3 milyon varil hampetrol üretildi.

ACG Projesi safhalar halinde geliştirildi. İlk petrol çıralı Sahasından Erken üretim Projesi kapsamında Kasım 1997’de üretilmeye başlandı. Faz-1 (Merkezi Azeri Sahasının Geliştirilmesi) Şubat 2005’de üretime alındı. Faz-2 (Batı Azeri ve Doğu Azeri Sahalarının Geliştirilmesi) üretimine Ocak 2006 (Batı Azeri) ve Ekim 2006 (Doğu Azeri) tarihlerinde başlandı. Faz-3 (Derin Su Güneşli Sahasının Geliştirilmesi) Projesinde ise Nisan 2008 tarihinde üretime geçildi. çıralı ve Derin Su Güneşli Sahaları arasında yer alan ve mevcut platformlarca sağılamayan alandaki petrolü üretmek amaçlı çıralı Petrol Projesinin (COP) detay mühendislik ve dizayn çalışmaları 2010 yılında tamamlanmış olup, saha geliştirme ve inşaat kararı 2010 yılı Mart ayında alındı. TPAO bu projede % 6,75 payı ile ortaklığını sürdürmektedir.

“ORTAKLIK MODELİYLE çALIŞIYORUZ”

TPAO’nun diğer ortaklığı Şah Deniz Projesi, buradaki konumunuz nedir?

Şah Deniz yapısı, Güney Hazar’da Bakü’nün 70 km. güneydoğusu ve Azeri-çıralı-Güneşli sahasının 70 km. güneybatısında yer alıyor. Ruhsat bölgesi yaklaşık 860 km²’lik bir alanı kapsıyor. 2001 yılında projenin arama ve uzatma-arama dönemi mükellefiyetleri tamamlanmış olup, “Ticari Doğal Gaz ve Kondensat Keşfi” ilanı yapıldı. 625 milyar m³ doğal gaz ile 750 milyon varil kondensat rezervine sahip olan projede, keşfedilen doğal gaz için Aşama-1 kapsamında BOTAŞ-SOCAR arasında Alım-Satım Anlaşması ile Türkiye-Gürcistan ve Türkiye-Azerbaycan arasında ise hükümetlerarası anlaşmalar imzalandı. Satış anlaşması yılda 6,6 milyar m³ doğal gaz, 15 yıl boyunca Türkiye’ye ulaştırılıyor. Ayrıca, projede; Azerbaycan’a, Gürcistan’a ve yakıt gazı olarak da BTC Projesine gaz satılıyor. Toplam plato satışı Aşama-1 için yılda 8,6 milyar m³ olarak planlandı. Şah Deniz Aşama-1’de, Saha Geliştirme ve İnşaat Kararı ile 2003 yılında inşaat dönemine girildi. Sürekli ticari üretime 7 Mart 2007 tarihinde geçildi, halen üretim faaliyetleri sürüyor. Projeden 2010 yılında 6,9 milyar m³ doğal gaz ile 14,7 milyon varil kondensat üretildi, 2010 yılı sonu itibariyle kümülatif olarak 23,6 milyar m³ doğalgaz ve 49,8 milyon varil kondensat üretimine ulaşıldı. Aşama-2 için ise 2013 yılında inşaat kararının alınması ve 2017 yılında ilk gaz tesliminin gerçekleştirilmesi öngörülüyor. TPAO bu projede % 9 hissesi ile ortakliğını sürdürüyor. Bu projenin 1. Safhasında bilindiği gibi; Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye’ye yıllık ortalama 8bcma gaz satışı devam etmekte, 2. Aşamasında ise +6bcma gaz Türkiye`ye, +10 bcma gaz ise günümüzde çok popüler olan boru hattı, TANAP ile Avrupaya gaz satışı yapılacak.

Alov Projesi de başka önemli bir proje. Bu konuda neler söyleyeceksiniz?

Güney Hazar Denizi’nin orta kesiminde yer alan 385 milyar m³ doğalgaz, 5 milyar varil petrol rezervine sahip Alov Arama Projesi; Sharg, Alov ve Araz adlı 3 ayrı prospektten oluşuyor. 1998 yılında, Arama, Geliştirme ve üretim Paylaşımı Anlaşması imzalanan projeye ortaklığımız, 29 Temmuz 1998 tarihinde imzaladığı “Katılım Anlaşması” ile dahil oldu. üç yıllık arama süresi olan bu projede 1.400 km² 3B sismik etüd yapılmış olup, proje mükellefiyeti olan 3 arama kuyusundan ilkinin kazılması için Hazar Denizi’nin statüsünün belirlenmesi bekleniyor. ALOV projesi, diğer ortakların ihtilaflı bölge olması nedeni ile ayrılmasından sonra; TPAO’nun % 10’luk hissesi ile operatörlük yaptığı bir arama projesidir. İran ve Azerbaycan arasında olan sınır problemi nedeni ile çalışmalar devam etmiyor. Proje kısa vadede çözümlenecek gibi gözükmese de, uzun vadede bir çözüme kavuşacağını umut ediyoruz.

TPAO’nun Azerbaycan’da başka hangi projeleri var?

ACG, SD ve ALOV projeleri dışında; ACG petrolünün taşındığı BTC ve SD gazının taşındığı SPC boru hattı projelerinde de ortaklığımız mevcut.

Bu projelerin fon büyüklüğü nedir?

ACG projesi fon büyüklüğü 40 milyar dolar civarında olup ortaklar tarafından yapılan toplam yatırım bugüne kadar yaklaşık 30 Milyar dolardır. Şah Denizi projesi fon büyüklüğü 30 milyar dolar civarında olup ortaklar tarafından yapılan toplam yatırım bugüne kadar yaklaşık 8 Milyar dolardır. SCP Projesi toplam yatırım tutarı yaklaşık 1 milyar dolar ve BTC projesi yatırım tutarı yaklaşık 3,6 milyar dolar olup her iki projeninde toplam yatırımı ortaklar tarafından tamamlanmıştır.

TPAO’nun, Azerbaycan’daki gelecek projeksiyonunu nasıl çiziyorsunuz?

Enerji alanındaki ortaklık yeni projelerle geliştirilebilir. Nasıl ki, biz buradaki en önemli 2 projede var isek, aynı zamanda SOCAR’da gerek PETKIM, gerek TANAP, gerek Türkiye’deki diğer alt şirketleri ile var ise; varlığımızı başka projeler ile de desteklememiz ve işbirliğimizi pekiştirmemiz gerekir. Bu kapsamda; Azerbaycan’da da yeni arama sahaları ve yeni deniz keşifleri mevcut. TPAO bu yeni projeler ile de ilgilenebilir.

TPAO’nun Azerbaycan ekonomisindeki yeri konusunda neler söyleyeceksiniz?

TPAO Azerbaycan ekonomisinin en önemli kaynağı olan petrol ve doğalgaz projelerine ortak olması nedeniyle Azerbaycan ekonomisinde yatırımlarıyla önemli bir konumda. TPAO Azerbaycan yatırımları Türkiye’nin devlet eliyle Azerbaycan’da yaptığı en büyük yatırımlardır. Azerbaycan ekonomisinin diğer en önemli kaynağı vergilerdir, TPAO Azerbaycan’da en büyük vergi ödeyicilerinden biri olup toplamda yaklaşık 800 Milyon dolar vergi ödemesi yapmıştır.

TPAO’NUN AZERBAYCAN’DAKİ EKİBİ

Kardeş ülkede başarılı projelere imza atan TPAO Azerbaycan Müdürü Barış Bozkaya, Finans Müdürü Hakan Erbaş, Teknik Müdür Oğuzhan Akyener ve diğer TPAO personeliyle kardeş ülkede çalışmalara hız vereceklerini söyledi.