Türkiye ekonomisinde rakamlar büyümeye referans veriyor mu?

Orhan Ökmen

• Türk ekonomisinde büyüme her yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde meydana gelir. Birinci ve dördüncü çeyrekde büyüme istisnasız daha zayıf olur.
• Talep yönünden büyümeye en yüksek katkıyı hane halkı yapar fakat 2012’nin ilk altı ayında hane halkı talep seviyesi düştü.
• Büyüme oranlarındaki düşüş iç talep azalması bağlı. İlk altı ayda meydana gelen % 3.07’lik büyümeye en fazla destek net dış ticaret hacminden geldi.
• 2012 yılının ilk altı aylık ekonomi rakamları açıklandı. Ekonomide öncü olarak kabul edilen bu rakamlar bize ne anlatıyor? Makro göstergeler 2012 yılı büyüme hedefini destekliyor mu? İşte rakamların anlattıkları…

Büyüme oranları, bir önceki üç aylık dönemlerin karşılaştırılması yerine, bir önceki yılın aynı üç aylık dönemleri karşılaştırılarak hesaplanıyor. Bu kapsamda bakıldığında Türk ekonomisinin 2011 yılında % 8,5 büyüdüğü, 2012 yılının ilk üç aylık döneminde % 3,3, ikinci üç aylık çeyreğinde ise % 2,9 ve nihayetinde birikmiş olarak ilk altı ayında % 3.1 oranında büyüdüğü görülüyor. 2010 yılından bu yana en düşük performans 2012’nin ilk altı aylık döneminde karşımıza çıkıyor.

Bir önceki üç aylık dönemlerle kıyaslayarak büyüme oranlarını bu yazımız içeriğinde yukarıda resmi hesaplama şeklinden farklı bir şekilde hesaplayalım.

Son 15 yılın tamamında geçerli olmak üzere istatistiki olarak bu hesaplama şeklinden şu sonuçlar çıkıyor:
• Türk ekonomisinin İlk üç aylık dönemlerindeki üretim seviyeleri, bir önceki yılların son üç aylık dönemlerinde ulaşılan seviyelerin istisnasız olarak hep altında kalıyor.
• Yine aynı şekilde Türk ekonomisinin dördüncü üç aylık dönemlerdeki üretim seviyeleri, bir önceki üçüncü çeyrek dönemlerde ulaşılan seviyelerin yine istisnasız olarak hep altında kalıyor.
• İkinci çeyreklerin üretim seviyeleri birinci çeyreklerden, üçüncü çeyreklerin üretim seviyeleri ise ikinci çeyreklerden daha yüksek üretim seviyelerine ulaşıyor.

Son 15 yıllık seyir izlendiğinde yukarıdaki üç gözlemin hiç istisnası oluşmadı. Dolayısıyla, bu gözlemin paralelinde 2012 yılının tamamına yönelik bir tahmin uygular isek, Türk ekonomisi 2012 yılının üçüncü çeyreğinde % 5.53 oranında, dördüncü çeyreğinde ise % 4.05 oranında büyüyeceği ve sonuçta 2012 yılının sonunda 1998 temel fiyatlarına göre yaklaşık 119,5 Milyar TL’lik Gayrisafi yurtiçi hasila hacmine ulaşarak yıl genelinde % 3.99 (yaklaşık % 4) oranında büyüyeceği hesaplanmakta.

İç ve dış talep genel risk seviyesini olumlu etkiledi

Türkiye’nin ilk altı aylık büyümesinin harcama yönlü analizinde ise,
• Hane halklarının tüketimi % 67.8,
• Devlet tüketimi % 10,
• Sabit sermaye oluşumu-özel % 22.6
• Sabit sermaye oluşumu-Kamu % 3.2
• Stok değişimleri -% 1.1
• Dış ticaret -2.5
oldu.

Bir önceki yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında Hane halkı tüketiminde -%2.2’lik, Sabit sermaye oluşumunda -% 1.7’lik ve stok değişimlerinde ise -% 1.5’luk azalış, Devlet harcamalarında % 0,2’lik, ihracattaki artış ve buna karşılık ithalattaki düşüş nedeniyle net dış ticarette ise % 5.2’lik artış meydana geldi. Bu durumda iç ve dış talep dengelenmesi genel risk seviyesine olumlu katkı yaptığı söylenebilir.

Dolayısıyla ilk altı ayda meydana gelen % 3.07’lik büyümeye en fazla desteği İhracatın artması ve ithalatın düşmesiyle net dış ticaret hacmindeki gelişmeler yapıyor.

Arz yönünden ise 2012 ilk altı ayında küçülen sektör olmaması, öyle ya da böyle hemen her sektörün büyüme göstermesi de ayrıca dikkate çekiyor. Bu durumda ekonomideki küçülmenin net olarak talep yönünden aşağı çekildiğini söyleyebiliriz. Arz yönünden en çok büyüyen sektör Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı sektörü oldu. İkinci en çok büyüyen sektör Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri, üçüncü ise Ev içi personel çalıştıran hane halkları oldu. İnşaat sektörünün büyüme oranı ise % 1,48 .

Türk ekonomisinde büyüme analizi
• Türk ekonomisinde büyüme her yılın ikinci ve üçüncü çeyreğinde meydana gelir. Birinci ve dördüncü çeyrekde büyüme istisnasız daha zayıf olur.
• 2012 yılının sonunda 1998 temel fiyatlarına göre yaklaşık 119,5 milyar TL’lik gayrisafi yurtiçi hâsıla hacmine ulaşarak yıl genelinde % 3.99 (yaklaşık % 4) oranında büyüme bekliyoruz.
• Talep yönünden büyümeye en yüksek katkıyı hane halkı yapıyor olmasına rağmen 2012’nin ilk altı ayında hane halkı talep seviyesi düştü.
• Büyüme oranlarındaki düşüş iç talep azalması bağlı olup, ilk altı ayda meydana gelen % 3.07’lik büyümeye en fazla destek, ihracatın artması ve ithalatın düşmesiyle net dış ticaret hacmindeki meydan gelen gelişmelerden sağlandı.
• Arz yönünden küçülen sektör olmadı.

Orhan öKMEN