Türkmenistan 20. yılında büyüyor!

Bu yılın Şubat ayında Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhamedov’a güven mektubunu sunan ve Türkiye’nin Aşkabat Büyükelçisi olarak göreve başlayan Şevki Mütevellioğlu, sıcak ve dostane bir ortamda göreve başlamıştı.

Türkiye ve Türkmenistan arasındaki ilişkilerin daha da arttırılması için çalışmalara hız veren Büyükelçi Mütevelllioğlu, Bağımsızlığının 20. Yılını kutlamaya hazırlanan Türkmenistan’la Türkiye arasındaki ilişkiler konusunda önemli açıklamalarda bulundu.

♦ Sayın Büyükelçi, bir süredir Türkmenistan’da görev yapıyorsunuz. Atavatan Türkmenistan ekonomisi ile ilgili gelişmeler konusunda gözlemlerinizi anlatır mısınız?
Türkmenistan, özellikle son yıllarda Devlet Başkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhamedov başkanlığında, kalkınmış ülkeler arasında yerini alma yönünde büyük gelişme gösteren, kalkınma hamleleri gerçekleştiren, anayasasına göre bağlantısız ve tarafsız kardeş bir ülke.

27 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşan Türkmenistan’ı dünyada ilk tanıyan ve Aşkabat’ta ilk Büyükelçiliği açan ülke Türkiye oldu. “Türkmenler ve Türkler kardeştir. Biz bir millet iki devletiz” sözü, iki ülkenin tarihsel, kültürel ve sosyal bağlarının bugüne kadar ne derece güçlü korunabildiğini gösteriyor. Türkmenistan’ın bağımsızlığının ilk günlerinden itibaren Türk işadamları ve girişimcileri, bilgi ve deneyimlerini Türkmen kurumları ve işadamları ile paylaşmaya başladı, bu ülkenin kalkınması için yoğun çaba gösterdi.

Kültürel ve tarihsel birlikteliğimizin yanı sıra, Türkçenin ortak dil olması, Türk işadamlarının Türkmenistan’da iş yapmasında belirleyici bir özellik oldu. Türkmenistan, doğal kaynakları açısından dünyanın en zengin ülkeleri arasında. Toplam doğalgaz stokları itibarıyla dünyada dördüncü sırada yer almaktadır ve en son araştırmalar, Güney Yolöten-Osman kuyusunun dünyada ikinci en büyük doğalgaz yatağı olduğunu gösterdi.

2009 yılından itibaren doğalgaz üretimini artırması, ayrıca Rusya ve İran’ın yanısıra çin’e de doğalgaz ihracatına başlaması, gelir kaynaklarına önemli bir katkı sağladı. 2009 yılında küresel krizin de etkisiyle azalan yatırımlarda 2010 yılından itibaren gözle görülür bir hızlanma başladı. 2011 yılında da Türkmenistan yatırımlara hız verdi.

ülke doğalgazının batı pazarlarına ülkemiz üzerinden taşınmasına imkan sağlayacak, Hazar geçişli Nabucco Projesi için Azerbaycan ile müzakereler sürdürülüyor.

Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan (TAPI) doğalgaz boru hattı yapımı içinde çalışmalar devam ediyor. Mari şehrinden Afganistan’a elektrik enerjisi taşınması için yüksek gerilim hattı kurulması ve Kazakistan-Türkmenistan-İran demiryolu hattı gibi büyük projeler de başlatılmış durumda.

♦ Türkiye-Türkmenistan ticari ilişkilerini değerlendirir misiniz? Ticaret hacmimizin artırılması için sizce neler yapılmalı?
Türkiye ile Türkmenistan arasındaki dış ticaret hacmi, her geçen yıl artış gösteriyor. Türkmenistan‘dan, petrol ürünleri, ham deri ithal ediliyor. Türkiye ile Türkmenistan arasındaki doğrudan ithalat-ihracat işlemlerinin yanısıra, özellikle Dubai Jebel Ali Serbest Bölgesi vasıtasıyla Türkmenistan’a ithal edilen Türkiye menşeli mallar ve Türkmen vatandaşlarının günde 4 kez düzenlenen uçak seferleri ile Türkiye’den getirdikleri yolcu beraberi eşya dikkate alındığında, toplam ticaret hacmimizin yıllık 3 milyar Dolara ulaştığını söylemek mümkündür.

Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ticaret hacminin gelişmesinde, Türkmenistan’da başarı ile faaliyet gösteren ve Türkmenistan’daki inşaat faaliyetlerinin yaklaşık yüzde 80’inini üstlenen Türk inşaat firmaları önemli bir yer tutuyor.

Müteahhitlik firmalarımız, 2010 yılında 4 milyar dolarlık taahhütlerimize karşılık 2011 yılı ilk 10 ayında 3 milyar doların üzerinde proje üstlenmiş bulunuyor.

♦ Sayın Büyükelçi; Türk firmalarının, Türkmenistan piyasasına girmek için yaptığı çalışmalar hakkında neler söyleyeceksiniz?
Türkiye tarafından Türkmenistan’da yılda iki fuar düzenleniyor. Bunlardan biri Türk İnşaat ürünleri Fuarı, diğeri ise Türk İhraç ürünleri Fuarıdır. Her iki fuar da Türk ürünlerinin tanıtılması, bu ürünlere pazar yaratılması ve yine bu ürünler için bayilikler oluşturulması açısından önemli bir fırsat oluşturuyor.

özellikle Türkmenistan piyasasına girmek isteyen firmalarımızın bu fuarlara muhakkak katılmasını ve bu yolla pazar araştırması yapma olanağı elde etmelerini mutlaka tavsiye ediyorum. Bu fuarların yanında, Türkmenistan Ticaret ve Sanayi Odası tarafından her ay, en az bir veya iki kez çeşitli konularda uluslararası ihtisas fuarları da düzenleniyor. Bu fuarlara katılım da,
Türkmenistan piyasasına giriş açısından çok önemli fırsatlar sunuyor.Türkmenistan’a ağırlıklı olarak inşaat malzemeleri, gıda ürünleri ve hazır giyim eşyaları ihraç edilirken, pamuk, iplik, tekstil ürünleri öne çıkıyor.

♦ Atavatan Türkmenistan’ın kalkınma hamlesinde hiç kuşku yok ki; Türk firmalarının da payı büyük. Bu konuda neler söyleyeceksiniz?
Türkmenistan’da son 20 yıldır yaklaşık 600 Türk firması kayıt yaptırmıştır. Bugün de 250’nin üzerinde Türk ve/veya Türk ortaklı firma inşaat ve ticaret alanında çalışmakta, inşaat malzemeleri, gıda ürünleri ve tekstil üretimi gibi son derece önemli faaliyetler gerçekleştiriliyor, her iki ülke için önem taşıyan projelere imza atıyor. Türk inşaat firmaları halen Türkmenistan’ın kalkınmasında önemli bir yer tutuyor.

Türkmenistan’da anıtlar, konutlar, sanayi tesisleri, hastaneler, üniversiteler, okullar, kreşler, yollar, köprüler, arıtma tesisleri, kamu binaları, enerji tesisleri başta olmak üzere pek çok alanda inşaat yapılıyor ve bu faaliyetlerde en az yüzde 70 oranında Türkmen personel istihdam ediliyor, ayrıca ülke içerisinde üretilen başta çimento, kum, çakıl olmak üzere çeşitli inşaat malzemelerini kullanılıyor. Türkmenistan’ın prestij projelerinden birisi olan Avaza Milli Turizm Bölgesindeki otel ve dinlenme tesislerinin tamamı Türk inşaat şirketleri tarafından yapıldı. Ayrıca, alınan yeni projelerle de bu bölgede yeni otel ve dinlenme tesisleri inşa edilecek.

Türk inşaat firmalarınca, tekstil sektörüne yönelik fabrikalar, doğalgaz enerji çevrim santralleri, çimento, gübre, boru fabrikaları, gıda işleme tesisleri gibi pek çok sanayi tesisi de bu ülkeye kazandırıldı. Bağımsızlığın 20. Yılına ve bu süre içerisinde iki ülke tarafından başarılan işlere bakıldığında, Türkmenistan’ın kalkınmasında Türk şirketlerinin çok önemli görevler üstlendiğini gurur ile görmek mümkün.

öZEL SEKTöRüN YATIRIMLARI ARTACAK
♦ Türkmenistan’daki potansiyel yatırım alanları konusunda bilgi verir misiniz?
Türkmenistan’da halihazırda tüm yatırımlar devlet kurumları tarafından gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte, Türkmen girişimciler de başarılı bir şekilde mobilya, süt ve su işleme, bisküvi, şekerleme, plastik boru, tavuk ve yumurta üretimi ve çeşitli gıda tesislerini hayata geçirdi. Türkmenistan’ın uyguladığı kalkınma programları çerçevesinde önümüzdeki yıllarda devletin ekonomideki payının azaltılması, buna karşılık özel sektörün payının artırılması planlanıyor.

♦ Türkmenistan’da yatırım yapmak isteyen Türk işadamlarına neler tavsiye ediyorsunuz? Bu pazara girerken nelere dikkat etmelidirler?
Türkmenistan’la ticari ve ekonomik ilişki kurmak isteyen işadamlarımızın Türkmenistan mevzuatını iyi incelemelerini ve projelerini buna göre oluşturmalarını, Türkmenistan’da faaliyet göstermeye karar verenlerin ise, Türkmenistan’daki uygulamalara ve konularına hakim, iyi yetişmiş, Türkiye’yi ve Türk insanını tanıyan Türkmen vatandaşları ile birlikte çalışmalarını öneririm.

♦ Bağımsızlığın 20. yıldönümünü kutlayan Atavatan Türkmenistan halkına nasıl bir mesaj vermek istiyorsunuz?
Devlet Başkanı Sayın Gurbanguli Berdimuhamedov başkanlığında gelişmiş ülkeler arasında yerini alma yönünde büyük bir kalkınma hamlesi gerçekleştirmekte olan, ortak tarihi kökenlere sahip olduğumuz ve akrabalık bağları ile bağlı bulunduğumuz Türkmenistan ile siyasi, ekonomik ve kültürel alandaki dostane ilişkilerimizin, önümüzdeki yıllarda daha hızlı bir şekilde gelişeceğine inanıyorum.

Türkmenistan halkı, Türk kardeşleri ile birlikte, önümüzdeki yıllarda çok başarılı projelere imza atacaktır. Bu vesileyle, Türkmenistan’ın 20. bağımsızlık yıldönümünü kutlar, Devlet Başkanı Sayın
Gurbanguli Berdimuhamedov’a ve tüm Türkmen halkına sağlık, refah, barış ve başarılar dilerim.

Turcomoney – Ekim 2011