Ülke ekonomisinin lokomotif kuruluşu TOBB, 70 yaşında

Ali Coşkun

–1952 tarihinde kurulan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin 70. yıldönümü Rifat Hisarcıklıoğlu Başkanın öncülüğünde, birliğimize yakışır anlamlı bir merasimle kutlandı. Vefa duygusunun yaşatıldığı bu özel günde eski bir Başkan ve Bakan olarak şahsıma gösterilen ilgi ise gelecek nesillere örnek olması yönünden her türlü takdirin üzerindedir.

-Bugün TOBB 1 milyon 300 bin kuruluşun üye olduğu 178 TSO, 60 TO, 12 SO, 2 DTO, 113 TB ile 81 il ve ilçede 365 Oda ve Borsa kuruluşuyla özel sektörün en üst kuruluşu yurtiçinde ve yurtdışında özel sektörün temsilcisi durumunda olup, ülke ekonomisinin varoluşunun, gelişmesinin lokomotif kuruluşudur.

1952 tarihinde 5590 sayılı yasa ile kurulmuş olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) kuruluşunun 70. yıldönümü Rifat Hisarcıklıoğlu Başkanın öncülüğünde Anadolu’nun her yöresinden seçilmiş Oda ve Borsa Başkanlarından oluşan Yönetim Kurulu Üyelerinin iştirakleri ile birliğimize yakışır anlamlı bir merasimle kutlandı.

Bizi Millet yapan kültürümüzün en önemli unsurlarından biri olan “vefa” duygusunun yaşatıldığı bu özel günde eski bir Başkan ve Bakan olarak şahsıma gösterilen ilgi ise gelecek nesillere örnek olması yönünden her türlü takdirin üzerindedir. Nice yetmiş yıllara.

Türk Tarihi boyunca aileler obaları, obalar boyları, boylarda öz değerleri ile Millet olunca Devletler kurmuşlar. Böylece ilkel ziraat ve ticaret ilişkileri toplumun temelini oluşturan ahlak ve adalet kavramlarıyla gelişmeye başlamış.

13. yüzyılda Selçuklu Anadolu Devleti’nin ve Osmanlı Cihan Devleti’nin kuruluş ve gelişmelerinde Müslüman Türk esnaf ve tüccarlarının özünü İslâm’dan alan Fütüvvet Anlayışı ile kurdukları Ahilik Teşkilatları çok önemli rol oynadılar.

UNESCO Ahiliğin Kurucusu Ahi-Evran’ın 850. doğum yıl dönümünde 2021 yılını Anma ve Kutlama Yılı ilan etti.

Kuran-ı Kerim’de “ölçü ve tartıya hile karıştıranların vay haline”, Ticarette “aldatan bizden değildir” diye uyarılırken, Hz. Muhammed (SAV) “doğru sözlü, dürüst, güvenilir tacir Peygamberler, Evliyalar ve Şehitlerle beraberdir” müjdesini vermektedir.

TÜCCAR 13. ASIRDAN İTİBAREN ZAVİYELER, LONCALAR, KURARAK KURUMSALLAŞMAYA GİTTİ

Bu manevi anlayışlarla toplumuna örnek olan tüccarların 13. asırdan itibaren esnaf, zanaatkâr gruplarının yer aldığı Zaviyeler, Loncalar, kurarak kurumsallaşmaya gelişmeye başladığı görülüyor.

Bu gelişmelerden Avrupa ülkelerinin de etkilendiği görülür. Müslüman Türkler davranışları ile o kadar örnek olmuşlardır ki İspanya-Hollanda 30Yıl Savaşları sonunda 1570 yılında Devlet ödülü olarak taşınan yarım ay şeklinde yapılan gümüş madalyalar üzerinde “Katolik olmaktansa Müslüman Türk olmak daha evladır” yazar.

Sultan II. Beyazıt (1447-1512) tarafından çıkartılan “Kanunname-i İktisabı Bursa” Belgesi Kalite ve Standartlar konusunda Dünyada ilk belge oluyor.

1861-1876 Sultan Abdülaziz zamanında “Ticaret ve Ziraat Meclisi” oluşuyor.

1875 yılında “Ziraat-Ticaret-Sanayi Müdürlükleri” kuruluyor.

Yabancı ülke tacirleri menfaatlerini korumak için İstanbul’da “Ticaret Odaları” kuruyorlar. Mevzuat yeterli olmayınca 18. Asır sonlarına doğru Zaviyelerin, Loncaların üst kuruluşu olan Gediklere üye olmaya başlıyor.

1876 yılında “Ticaret ve Ziraat Bakanlığı” kurularak Ticaret, Bakanlık kontrolüne alınıyor böylece ekonomi tamamen Devlet kontrolünde 1950 yılına kadar sürüyor; bu sebeple de zamanla Bürokratik engellerin oluşması yanı sıra çeşitli iç-dış odakların müdahalesi ile başta sanayimiz olmak üzere ticaretimiz gelişemiyor.

1879’da Tekstil Sanayisinin gelişmesiyle Çukurova Pamuk Ticaretinin tanzimi için “Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası” kuruluyor.

1882 “İstanbul Dersaadet Ticaret Odası” ve devam eden yıllarda hızla diğer il ve ilçelerde Odalar, Borsalar kuruluyor.

AHİLİK KURULUŞLARI 1912 YILINDA ORTADAN KALDIRILIYOR VE EKONOMİMİZ BÜYÜK DARBE ALIYOR

Osmanlı Cihan Devleti’nin zayıflaması sonucu Ahilik Kuruluşları da olumsuz yönde etkilenince 1912 yılında ortadan kaldırılıyor ve ekonomimiz büyük darbe alıyor.

2.0 ve 3.0 Sanayi Devrimlerine zamanında ayak uyduramayışımız sonrası ekonomimizde ikinci atılım 1923 yılında yapılan “İzmir İktisat Kongresi’nde” Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal’in öngörüleriyle başlayan sanayi hareketimiz sermaye, yetişmiş insan gücü, teknoloji yetersizliği ve savaşlar nedeniyle Devlet ağırlıklı olarak başlasa da yeterli olmuyor.

1943 Yılında 4355 Sayılı Yasa ile odaların, esnafın yetkileri ele alınmış ancak odalar tam özerkliğe kavuşamamıştır.

8 Mart 1950 Tarih ve 5590 Sayılı Yasa çerçevesinde 1952 yılında kurulan ve 70. yılını kutladığımız TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kamu Kurumu niteliğinde tüzel kişiliğe sahip konuma geliyor.

Ne var ki o yıllarda özel sektörün yeterince gelişmemiş olması ekonomimizde Kamu İktisadi Teşekkülleri’nin (KİT) ağırlıklı yer alması sonucu ekonomimiz yine Devlet ağırlıklı bir süreç yaşıyor.

TOBB ÜLKE EKONOMİSİNİN VAROLUŞUNUN, GELİŞMESİNİN LOKOMOTİF KURULUŞUDUR

Ekonomimizde üçüncü atılım ise 1950 yılında Özel Sektör öncülüğünde yatırım-üretim-ihracat seferberliğinin öngörülmesiyle sanayimiz gelişmeye başlamış ve nihayet 1980’li yıllarda ekonomide sermaye piyasasının benimsenerek dışa açılmaya başlamasıyla (4.0) ve (5.0) devrimlerinin arkasından koştuğumuz günlerde yetersiz kalan 5590 Sayılı Yasa yeniden hazırlanarak Bakanlığım döneminde 01.06.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5174 Sayılı Yasa ile bugünkü çağdaş kimliğine kavuşmuştur.

Bugün TOBB 1 milyon 300 bin kuruluşun üye olduğu 178 TSO, 60 TO, 12 SO, 2 DTO, 113 TB ile 81 il ve ilçede 365 Oda ve Borsa kuruluşuyla özel sektörün en üst kuruluşu yurtiçinde ve yurtdışında özel sektörün temsilcisi durumunda olup, ülke ekonomisinin varoluşunun, gelişmesinin lokomotif kuruluşudur.

Yanan, yıkılan Osmanlı Cihan Devletimizin külleri arasından Kurtuluş Savaşımız ve imkânsızlıklar içinde verilen Milli Mücadeleler sonucu kurulmuş olan Cumhuriyetimizin yücelmesi ve güçlü ekonomiye ulaşabilmemiz yönünde Birliğimizin yüklendiği sorumluluk İnkâr edilemez.

TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 70. Yıldönümünü kutlarken, Odalar ve Borsaların kuruluşundan bugüne camiamızdan, iş dünyamızdan ayrılmış olanları Rahmetle, emeği geçenleri ve hayatta olanları Şükranla anıyorum.

Ali Coşkun

58. ve 59. Dönem Sanayi ve Ticaret Bakanı

coskun@turcomoney.com