Vergide dijital dönüşüm hızlanıyor

Gürdoğan Yurtsever

*E-uygulamalar tebliği ile vergi alanında dijitalleşmeyi arttıracak yeni kurallar getirildi. Bu tebliğ ile daha önce vergi alanındaki belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesine yönelik tebliğlerdeki kurallar birleştirildi ve yeni kurallar getirilerek elektronik belge uygulamalarında bütünlük sağlanmış oldu.

*E-belgeler kağıt ortamındaki belgeler ile aynı hukuki niteliklere sahip olacak. Bu şekilde daha önce zaten uygulanmakta olan e-Fatura, e-Arşiv Fatura, e-İrsaliye ve e-Bilet gibi belgelere ilişkin yeni kurallar belirlendiği gibi ayrıca e-Gider Pusulası, e-Döviz Alım-Satım Belgesi, e-Dekont ve E-sigorta belgeleri uygulamaya alındı.

*Tebliğ ile 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 5 milyon TL ve üzeri olan mükellefler ile tebliğde belirtilen diğer mükelleflerin e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu getirildi. 2018 cirosu 10 milyon TL ve üzeri olan mükelleflerin 1 Ocak tarihinde e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamalarına geçmesi zorunlu.

*Vergi alanındaki bu dönüştürücü uygulamalar kağıt belge kullanımından kaynaklanan maliyetlerin azaltılmasının yanı sıra işlem hızının artması, ekonomik aktivitelerin elektronik ortamda izlenmesi, denetlenmesi, hata ve suistimal riskinin azaltılması ve kayıt dışılığın azaltılması açılarından da önemli faydalar sağlayacak nitelikte.

Bilişim teknolojileri ve dijitalleşme yaşamımızın her alanını değiştirmeye ve dönüştürmeye devam ediyor. Vergi uygulamaları da bu dönüşüme ayak uyduruyor. Zaman içinde giderek gelişen vergi alanındaki dijital uygulamalar artık başka bir aşamaya geçiyor vergideki dijital dönüşüm hız kazanıyor.

Bu amaçla Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından hazırlanan ve 19 Ekim 2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 509 sıra no’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (E-uygulamalar tebliği) ile vergi alanında dijitalleşmeyi arttıracak yeni kurallar getirildi.

Bu tebliğ ile daha önce vergi alanındaki belgelerin elektronik ortamda düzenlenmesine yönelik tebliğlerdeki kurallar birleştirildi ve yeni kurallar getirilerek elektronik belge uygulamalarında bütünlük sağlanmış oldu.

VERGİDE YENİ ELEKTRONİK BELGELER UYGULAMAYA ALINIYOR

Tebliğ’de e-Fatura, e-Arşiv Fatura, e-İrsaliye, e-Serbest Meslek Makbuzu, e-Müstahsil Makbuzu, e-Gider pusulası, e-Bilet, e-Sigorta komisyon gider belgesi, e-Sigorta poliçesi, e-Döviz Alım-Satım Belgesi ve e-Dekont uygulamaları ile ilgili açıklamalara, kurallara ve e-belgelerde olması gerekli unsurlara yer verildi. E-belgeler kağıt ortamındaki belgeler ile aynı hukuki niteliklere sahip olacak.

Bu şekilde daha önce zaten uygulanmakta olan e-Fatura, e-Arşiv Fatura, e-İrsaliye, e-Serbest Meslek Makbuzu, E-müstahsil makbuzu ve e-Bilet gibi belgelere ilişkin yeni kurallar belirlendiği gibi ayrıca e-Gider Pusulası, e-Döviz Alım-Satım Belgesi, e-Dekont ve E-sigorta belgeleri uygulamaya alındı.

Zorunlu olan elektronik belge uygulamalarına geçmeyen veya belgeleri elektronik olarak düzenlemeyen ve almayan mükelleflere Vergi Usul Kanunu’nda öngörülen cezaların uygulanması söz konusu.

E-FATURA YAYGINLAŞIYOR

Tebliğ ile 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 5 milyon TL ve üzeri olan mükellefler ile tebliğde belirtilen diğer mükelleflerin e-Fatura uygulamasına geçiş zorunluluğu getirildi.

5 milyon TL ve üzeri brüt satış hasılatı şartını 2018 veya 2019 yılında sağlayan mükelleflerin 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren, 2020 veya daha sonraki hesap dönemlerinde sağlayan mükelleflerin de ilgili dönemi izleyen yılın yedinci ayından itibaren e-Fatura uygulamasına geçmeleri gerekiyor.

Bununla birlikte daha önce yapılan düzenlemeler nedeniyle 2018 yılı cirosu 10 milyon TL ve üzeri olan mükelleflerin 1 Ocak 2020 tarihinde e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamalarına geçmesi zorunlu.

Ayrıca, e-ticaret platformları, internette ilan yayınlayanlar ile internet reklam aracılarının da e-Fatura’ya geçmesi gerekiyor. Tebliğde belirtilen zorunlu durumlar ve istisnalar dışında bu mükelleflerin sattıkları mallar veya verdikleri hizmetler için e-Fatura düzenlemeleri ve almaları zorunlu olacak. E-Fatura uygulamasına geçme zorunluluğu bulunan mükellefler, aynı zamanda aynı süreler içerisinde e-Arşiv Fatura uygulamasına da geçmek zorunda olacak. E-fatura zorunluluğu bulunmayan mükellefler de istemeleri ve gerekli hazırlıkları tamamlamaları durumunda e-Fatura’ya geçebilecek.

E-İRSALİYE VE E-MÜSTAHSİL MAKBUZU DÜZENLENECEK

E-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı 25 Milyon TL ve üzeri olan mükellefler ile tebliğde belirtilen diğer mükelleflerin düzenleyecekleri sevk irsaliyelerini tebliğde belirtilen istisnalar haricinde e-İrsaliye olarak düzenlemeleri ve uygulama kapsamındaki mükelleflerden alacakları sevk irsaliyelerini de bu şekilde almaları zorunlu hale geliyor. Mükelleflerin 1 Temmuz 2020 tarihine kadar bu sisteme geçmesi gerekiyor.

İlgili mevzuatları gereği müstahsil makbuzunu düzenleme zorunluluğu bulunan mükellefler 1 Temmuz 2020 itibarıyla müstahsil makbuzlarını, e-Müstahsil makbuzu olarak düzenlemek zorundalar. Bunun yanı sıra hal kayıt sistemi kapsamında sebze ve meyvelerin ticareti ile iştigal eden komisyoncu veya tüccarların ise 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren hem e-Müstahsil Makbuzu uygulamasına hem de e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-İrsaliye sistemine geçmesi zorunlu.

E-SERBEST MESLEK MAKBUZU VE E-BİLET VAZGEÇİLMEZ HALE GELİYOR

Vergiden muaf olmayan tüm serbest meslek erbaplarının 1 Haziran 2020 tarihine kadar fiili hazırlıklarını tamamlayıp e-Serbest Meslek Makbuzu uygulamasına dahil olmaları ve bu tarihlerden itibaren serbest meslek makbuzu belgelerini e-Serbest Meslek Makbuzu olarak düzenlemeleri gerekiyor. 2020 yılı Ocak ayından itibaren faaliyete başlayacak olanların ise işe başladıkları ayı izleyen üçüncü ayın sonuna kadar bu sisteme dahil olmaları zorunlu.

Şehirlerarası tarifeli yolcu taşımacılığı faaliyetiyle iştigal eden işletmelerin 1 Ocak 2021’e kadar, 2021’den sonra faaliyete başlayanların da işe başladıkları ayı izleyen dördüncü ayın başında e-bilet uygulamasına tabi olması, bu kapsamda yolcu biletlerini ve yolcu listelerini e-Bilet ve e-Bilet Yolcu Listesi şeklinde düzenlemeleri gerekiyor. Yerli ve yabancı film gösteriminde bulunan sinema işletmeleri, 1 Temmuz 2020’de e-bilet uygulamasına geçiş yapacak. 1 Temmuz’dan sonra faaliyete başlayanlar da bu ayı izleyen dördüncü ayın başına kadar uygulamaya dahil olacak.

İSTEĞE BAĞLI E-BELGELER ZAMANLA ZORUNLU HALE GELEBİLİR

Bunların yanı sıra tebliğ ile bu aşamada zorunlu tutulmayan, isteğe bağlı olarak düzenlenen, fakat e-dönüşüm açısından önem taşıyan e-belgeler de bulunuyor. Bu kapsamda tüm mükellefler tarafından kullanılan Gider Pusulası, e-Gider Pusulası olarak e-Belge şeklinde düzenlenebilecek.

Yine sigorta, emeklilik ve reasürans şirketleri sigorta poliçelerini ve sigorta komisyon gider belgelerini e-Sigorta Poliçesi ve e-Sigorta Komisyon Gider Belgesi şeklinde elektronik olarak düzenleyebilecek.

Ayrıca, döviz alım ve satım faaliyetlerinde bulunan yetkili müesseseler döviz alım ve döviz satım belgelerini e-Döviz Alım-Satım belgesi şeklinde düzenleyebilecek. Bankalar ise yine isteğe bağlı olarak 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren dekontlarını elektronik olarak düzenleyebilecek ve e-Dekont uygulamasına geçebilecek. İsteğe bağlı olan bu uygulamalara geçmek isteyen mükellefler gerekli başvuruları yaparak söz konusu uygulamalardan ararlanabilecek.

KAYITDIŞILIĞIN AZALMASINA KATKI SAĞLAYACAK

Bununla birlikte GİB tarafından daha sonraki süreçte bu konularda en az üç aylık uygulama süresi verilerek zorunluluklar getirilmesi ve uygulanması da mümkün olabilecek. Tebliğde belirtilen e-Belge uygulamalarının Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından oluşturulan GİB Portal yönetimi üzerinden, GİB’den izin almış özel entegratörlerin bilgi işlem sistemleri aracılığıyla veya mükelleflerin kendi bilgi işlem sistemlerinin GİB bilgi işlem sistemleri ile doğrudan entegre edilmesi yoluyla işletilmesi mümkün olabilecek.

Vergi alanındaki bu dönüştürücü uygulamalar kağıt belge kullanımından kaynaklanan maliyetlerin azaltılmasının yanı sıra işlem hızının artması, ekonomik aktivitelerin elektronik ortamda izlenmesi, analiz edilmesi, raporlanması, denetlenmesi, hata ve suistimal riskinin azaltılması, kanunlara uyum düzeyinin yükseltilmesi ve kayıt dışılığın azaltılması açılarından da önemli faydalar sağlayacak nitelikte. Bu nedenle vergi alanındaki bu uygulamaların başarıyla hayata geçirilmesi ve zamanla daha da geliştirilmesi önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

ICBC Bank Türkiye İç Kontrol Merkezi ve Uyum Başkanı

yurtsever@turcomoney.com