Yapay zeka çağını kaçırmayalım!

– Nvidia CEO’su Jensen Huang’ın yapay zeka ile ilgili açıklamaları büyük yankı uyandırdı. Bir başka önemli açıklama, Beyaz Saray’dan geldi. ABD Hükümeti, yaklaşık 20 milyar dolarlık bir fon ile Intel’e finansman desteği sağlayacak. Bir başka önemli gelişme ise, Apple’ın yapay zeka konusunda Google Gemini ile işbirliğine gideceği yönündeki söylentiler.

– Bir başka önemli gelişme Beyaz Saray’dan bir açıklama geldi. “CHIPS ve Bilim Yasası” kapsamında ABD Ticaret Bakanlığı’nın Intel’e 11 milyar dolarlık kredinin yanı sıra 8,5 milyar dolar doğrudan finansman sağlaması için ön anlaşmaya varıldığı bildirildi. ABD hükümeti, yaklaşık 20 milyar dolarlık bu nakit desteğiyle, Intel’in rakiplerine yetişmesini ve teknolojide ABD’nin rekabet gücünü korumayı hedefliyor.

ABD, dünyadaki çiplerin yüzde 10’undan azını üretiyor. Intel, ABD hükümetinden aldığı desteğin ardından 4 eyalette 100 milyar dolarlık “dünyanın en büyük yapay zeka çip üretim yatırımına” çevirme kararı aldı. Bu bağlamda Arizona, Ohio, New Mexico ve Oregon eyaletlerindeki tesislerinin inşasını ve genişletilmesini destekleyecek ve 30 bin kişilik yeni istihdam oluşturacak.

-Öte yandan Apple, Google ile Gemini konusunda görüşmeler yapıyor. Apple, kendi çok modlu büyük dil modeli MM1 ile önemli bir stratejik atılıma imza atıyor. Apple, hem metni hem de görüntüleri işleyebilen MM1’in nesneleri sayabilme, görüntülerin parçalarını tanımlayabilme ve temel matematiksel işlemleri yerine getirebilme yeteneğine sahip olduğunu iddia ediyor.

– Nvidia, yapay zeka uygulamaları ve üretken yapay zeka için kullanılan çipler konusunda pazarın hâkimi konumunda. OpenAI ise çip mimarisini geliştirmek ve burada da üstünlük kazanmak için Şubat ayında 5-7 trilyon dolarlık bir fon gerektiğini açıklamıştı. Hatta OpenAI CEO’su Sam Altman, bunun için Körfez ülkelerine fon arayışına çıkmıştı.

-Bu arada , New York Times’ın haberine göre, Suudi Arabistan yapay zekaya yatırım için yaklaşık 40 milyar dolarlık bir fon oluşturmayı planlıyor. Haberde, Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu (PIF) temsilcilerinin geçen haftalarda ABD’li girişim sermayesi şirketi Andreessen Horowitz ve diğer finansörlerle potansiyel bir ortaklığı görüştüğü bilgisi yer aldı.

-Amerika’da yapay zeka ile ilgili baş dördürücü gelişmeler yaşanırken Avrupa ülkeleri de bu gelişmelerde yerini almak istiyor. Nitekim Danimarka, Nvidia ile birlikte dünyanın en güçlü yapay zeka bilgisayarını hayata geçirmek için düğmeye bastı. Projeyi (zayıflama iğnesiyle Avrupa’nın en değerli şirketine dönüşen) Novo Nordisk Vakfı ve Danimarka Yatırım Fonu üsleniyor.

-Yapay zeka; insanlık için büyük yenilikleri, kolaylıkları getirecek, ama aynı zamanda olumsuz sonuçlara da yolaçacak. Nitekim 2019 yılında yapılan bir çalışmaya göre, GPT-2 (şu an GPT-5 hizmete girmek üzere) gibi erken dönem geniş dil modellerinin (LLM) eğitiminin karbon ayak izi 300 bin kg CO2 emisyonu olarak hesaplandı. Mesela Google, veri merkezleri için yılda ortalama 25 milyar litre su kullanıyor. Bu da hızlı gelişmenin olumsuz taraflarıdır.

-Yapay zeka konusunda son dönemlerde yananan gelişmeler, Türkiye’yi de yakından ilgilendiriyor. Acaba, Türkiye, yapay zeka trenini kaçırıyor mu? Bu soruyu sormaktan kendimi alıkoyamadım. Gelişmelere göz gezdirmeliyiz ve insanlık tarihi yeniden yazılırken sorumluluğumuzu bir kere daha hatırlamalıyız… Yenilik ve buluşların en büyük aracı yapay zeka olacak… Yeni dünyaya hazır mısınız?

Türkiye seçim telaşı yaşarken, Mart ayının son 10 günü, dünyanın en önemli gündemine Nvidia CEO’su Jensen Huang’ın yapay zeka ile ilgili açıklamaları damga vurdu. Aslında yapay zeka ile ilgili daha önemli iki haber gölgede kaldı. Bunlardan biri Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaydı. Buna göre, ABD Hükümeti, yaklaşık 20 milyar dolarlık bir fon ile Intel’e finansman desteği sağlayacak. Bir diğeri de, Apple’ın yapay zeka konusunda Google Gemini ile işbirliğine gideceği yönündeki söylenti.

Bu bizi niye ilgilendiriyor?

Yapay zeka (AI), geçen yılın en önemli teknolojik gelişmesiydi. Ancak, bu yıl akıl almaz derecede yapay zekayı kullanan farklı girişimler yaşanmaya devam ediyor. Acaba, Türkiye, yapay zeka trenini kaçırıyor mu? Bu soruyu sormaktan kendimi alıkoyamadım.

Gelişmelere göz gezdirmeliyiz ve insanlık tarihi yeniden yazılırken sorumluluğumuzu bir kere daha hatırlamalıyız… Turcomoney Şubat sayısında yazıma “Çığır açan yenilikler çağı…” diye başlık atmıştım. Yenilik ve buluşların en büyük aracı yapay zeka olacak…

ABD’NİN TELAŞI…

Bu yazıya başlarken Beyaz Saray’dan bir açıklama geldi. “CHIPS ve Bilim Yasası” kapsamında ABD Ticaret Bakanlığı’nın Intel’e 11 milyar dolarlık kredinin yanı sıra 8,5 milyar dolar doğrudan finansman sağlaması için ön anlaşmaya varıldığı bildirildi.

ABD hükümeti, yaklaşık 20 milyar dolarlık bu nakit desteğiyle, Intel’in rakiplerine yetişmesini ve teknolojide ABD’nin rekabet gücünü korumayı hedefliyor. ABD, dünyadaki çiplerin yüzde 10’undan azını üretiyor ve en gelişmiş çiplerden hiçbirinin üreticisi değil. Intel, ABD hükümetinden aldığı desteğin ardından 4 eyalette 100 milyar dolarlık “dünyanın en büyük yapay zeka çip üretim yatırımına” çevirme kararı aldı. Bu bağlamda Arizona, Ohio, New Mexico ve Oregon eyaletlerindeki tesislerinin inşasını ve genişletilmesini destekleyecek ve 30 bin kişilik yeni istihdam oluşturacak. ABD, Çin’in yapay zeka çiplerinin yüzde 90’ının üretildiği Tayvan’ın artan nüfuzundan endişe duyuyor.

APLLE, BÜYÜK DİL MODELİ MM1 İLE ÖNEMLİ BİR STRATEJİK HAMLENİN İLK SİNYALLERİNİ VERDİ

Google ile Gemini konusunda görüşmeler yapan Apple, bununla yetinmiyor. Elektrikli otomobil projesini Şubat ayında durduran şirket, gayretlerini yapay zeka alanına yönelteceğini açıklamıştı.  Apple, kendi çok modlu büyük dil modeli MM1 ile önemli bir stratejik hamlenin ilk sinyallerini verdi.

Apple, hem metni hem de görüntüleri işleyebilen MM1’in nesneleri sayabilme, görüntülerin parçalarını tanımlayabilme ve temel matematiksel işlemleri yerine getirebilme yeteneğine sahip olduğunu iddia ediyor. MM1, ayrıca çoklu görüntü muhakemesini destekleyerek birden fazla görseli yorumlayıp sonuçlar çıkarabiliyor.

Bu arada Gemini’nin yapay zeka uygulamaları, iOS 18 sürümüyle birlikte Apple cihazlarında hizmete sunulması bekleniyor. Malum, Samsung Galaxy S24 serisinde Gemini özellikleri hizmete sunulmuştu.

TRİLYON DOLARLIK ŞİRKET

Yapay zekanın geleceği, insanlık için hem heyecan verici hem de belirsiz bir yolculuk olarak karşımıza çıkıyor. NVIDIA Global Teknoloji Konferansı (GTC ) 2024’teki duyurular, bu yolculuğun sadece hızlanmakta olduğunu gösteriyor. Nvidia, özellikle yapay zeka çipleri yani mikroişlemciler üretimiyle, trilyon dolarlık bir değere ulaştı.  İşte bu gelişmelerin yarattığı yeni dünyadan önemli bilgiler:

Blackwell Süper Çipi: Blackwell’in yüzde 25’lik maliyet ve enerji tasarrufu vaadi, yapay zekanın daha erişilebilir ve sürdürülebilir bir hale gelmesi için önemli bir adım. AI’nin daha geniş bir kullanım alanına yayılmasını sağlayacak. Enerji verimliliği, sürdürülebilir bir gelecek için kritik öneme sahip. Blackwell GPU’lar 77 milyar transistör içeriyor ve 10 trilyon parametreye kadar ölçeklenen yapay zeka modellerini etkinleştirebiliyor. Karşılaştırma için OpenAI’ın GPT-3’ü 1,3 trilyon parametreden oluşuyor. Bir transistörün ne olduğunu eski radyoları olanlar daha iyi bilecektir. O radyonun içindeki her bir lamba bir transistördür. İşte bunlardan 77 milyar taneyi bir madlen çikolata küçüklüğünde bir alana sığdırmaktır.

Transistör deyince bu konuda daha büyük yatırımlar da olduğunu hatırlatayım: Bu alandaki bir diğer şirket “Cerebras Systems” ise “WSE-3” kodlu, 125 petaFLOP gücündeki dünyanın en güçlü yapay zeka çipini tanıttı.  Üzerinde 900 bin çekirdek, 1,2 trilyon transistör ve 44 GB bellek bulunan çip 1,2 petabyte harici veri depolayabiliyor. 1 petabyte, 1000 terabyte eder, 1 terabyte ise 1000 gigabyte büyüklüktedir. Dikkat çekici özelliklerinden biri ise düşük enerji tüketimi.

ENERJİ TASARRUFU…

Enerji kullanımının niye önemli olduğunu anlamak için şu bilgiyi hatırlamak yeter: Bir yandan karbon nötr bir gelecekten bahsedilirken, büyüme potansiyeli yüksek bir endüstrinin gelişiyor olması çelişkiyi iyice derinleştiriyor. 2019 yılında yapılan bir çalışmaya göre, GPT-2 (şu an GPT-5 hizmete girmek üzere) gibi erken dönem geniş dil modellerinin (LLM) eğitiminin karbon ayak izi 300 bin kg CO2 emisyonu olarak hesaplandı. Bu miktar, New York ile Pekin arasında 125 gidiş-dönüş uçak seferinin CO2 emisyonu seviyesine eşdeğerdir.

OpenAI, geliştirdiği ChatGPT’yi bireylerin kullanımına ilk açtığında kısa sürede 100 milyon kullanıcıya ulaşarak en hızlı büyüyen uygulama oldu. Hızla yükselen bu uygulamanın oluşturacağı karbon ayak izini aşağı yukarı tahmin edebiliyoruz.

Microsoft’un dünyaya yayılmış 60’den fazla veri merkezi olduğu düşünüldüğünde işin vahameti de ortaya çıkıyor. Mesela Google, veri merkezleri için yılda ortalama 25 milyar litre su kullanıyor. Bu da hızlı gelişmenin olumsuz taraflarıdır.

HANGİ PROJE, NELER GETİRECEK?

GR00T Projesi: İnsansı robotların öğrenme yeteneklerini genişleten bu temel model, robotların günlük yaşamımızda daha etkin bir rol almasına olanak tanıyacak.

OpenUSD Omniverse ve Apple Vision Pro: Dijital ikizlerin entegrasyonu, sanal ve fiziksel dünyalar arasındaki sınırları daha da belirsizleştiriyor. Bu, özellikle mimarlık ve şehir planlaması gibi alanlarda devrim yaratabilir.

Earth-2: AI destekli bu dijital ikiz, aşırı hava olaylarını tahmin ederek, doğal afetlere karşı önlemlerimizi artıracak.

Nvidia ve Disney Research Robotları: WALL-E benzeri robotlar, insanların hayatını kolaylaştırmak için tasarlandı. Bu robotlar, ev işlerinden endüstriyel üretime kadar geniş bir yelpazede görev alabilir. Ayrıca, depo operasyonları için simüle edilmiş 3D ortamlar, lojistik ve tedarik zinciri yönetiminde devrim yaratacak.

Çıkarım Mikro Hizmetleri (NIM’ler): AI modeli dağıtımını hızlandıran bu yeni yaklaşım, AI’nin uygulama geliştirmede kullanımını kolaylaştıracak.

BEYNİNİZE ÇİP TAKTIRIR MISINIZ?

BioNeMo NIM’ler: AI destekli ilaç keşfi, tıbbi araştırmalarda yeni bir dönem başlatacak.

Tıp ve sağlık gündeme gelince, son gelişmeden bahsetmeden olmaz. Beyninize çip taktırır mısınız?

Neuralink’in beyin çipi implantı, zihin kontrolü ile satranç oynamayı mümkün kılarak insan-makine etkileşiminde yeni bir çığır açıyor. Elon Musk’ın Optimus robotlarının Neuralink ile kontrol edilebileceği fikri ise bilim kurgu filmlerinden fırlamış gibi görünüyor.

Bu teknolojik atılımların yanı sıra, Neuralink’in beyin çipi implantı ile satranç oynayan ilk insanın ortaya çıkışı, insan-makine etkileşiminin yeni bir boyutunu açığa çıkardı. Elon Musk’ın Tesla’nın Optimus’unun insan uzuvlarının yerini alabileceğini belirtmesi, protez teknolojisindeki potansiyeli gözler önüne seriyor.

Microsoft, Mustafa Suleyman’ı yeni tüketici yapay zeka bölümünün CEO’su olarak işe alarak yapay zeka yeteneklerini güçlendirdiğine dair kuvvetli bir sinyal verdi. Go oyununda dünyanın en iyi oyuncusunu yenen DeepMind’ın kurucu ortağı ve Google’ın eski yapay zeka lideri olan Mustafa Suleyman, üretken yapay zeka sistemleri ve duygusal açıdan akıllı arayüzler üzerine uzmanlığı ile biliniyor.

MÜZİKTE VE EĞİTİMDE AI

Müzik de yapay zekadan nasibini alıyor. Rightify Hydra II’nin piyasaya sürülmesi, AI müzik üretiminde yeni bir dönemi işaret ediyor. OpenAI’nin GPT-5 modeli, AI ajanlarının yeteneklerini genişletecek ve Open Interpreter 01 Light, AI’nin bilgisayar uygulamalarını kontrol etmesine olanak tanıyacak.

Sakana AI’nin yeni eğitim yöntemi ve Stanford’un Quiet-STaR’ı, AI modellerinin eğitiminde yeni yollar sunuyor. Character AI’nin ses özelliği, karakterlere benzersiz bir kişilik katıyor.

Son olarak, Nvidia’nın B200 GPU’su, AI çıkarım iş yüklerinde devasa bir performans artışı vaat ediyor.

Daha binlerce yapay zeka uygulaması ve gelişmesi sadece yılın ilk çeyreğinde yaşandı.

Bu gelişmeler, yapay zekanın sadece teknolojiyi değil, toplumu ve günlük yaşamı da dönüştürme potansiyeline sahip olduğunu gösteriyor. Yapay zeka, insanlık için yeni bir çağın kapılarını aralıyor ve bu yolculukta nelerle karşılaşacağımızı keşfetmek için sabırsızlanıyoruz.

EVRENE AÇILAN PENCERE…

Topluma yansıyan ve akıl almaz keşiflerin ve toplumsal dönüşümlerin yaşanmaya başladığına dair ilk işaretler:

Amatör bilim insanları ve yapay zekayı bir araya getiren “Galaxy Cruise” projesi kapsamında, evrenin dört bir yanına dağılmış 430 bin galaksi keşfedildi. Bu devasa keşif, galaksi şekilleri arasında nadir rastlanan 30 bin halka galaksiyi de kapsıyor.

Subaru Teleskobu ile toplanan verileri tarayan 10 bin gönüllü, galaksileri sınıflandırmak için yapay zekadan faydalandı.

AI kullanımı sonrası pek çok gerçek olmayan kurgu videolar (deepfake görüntüler ve sesler) hazırlandı. Bundan en çok ünlüler rahatsız oldu. YouTube, kullanıcıların videolarının yapay zekayla oluşturulduğunu belirtebileceği etiketleme özelliğini duyurdu.  Etiketin yapay zekanın gerçekliği açıkça değiştirdiği durumlarda kullanılması gerekecek.

Gerçek bir kişiye söylemediği bir şeyi söyletmek veya yaptırmak; gerçek olayların ve yerlerin görüntülerini değiştirmek veya hiç yaşanmamış bir şeyi gerçekçi bir şekilde göstermek gibi durumlarda etiketin kullanılması gerekecek. Deepfake görüntüler ve sesler bu kapsamda değerlendirilirken güzellik filtreleri, arka plan bulanıklaştırma gibi durumların belirtilmesi gerekmeyecek.

7 TRİLYON DOLARLIK FON

Evet, Nvidia’nın açıklamaları, sektörün önemli bir oyuncusu olmasından kaynaklanıyor. Nvidia, yapay zeka uygulamaları ve üretken yapay zeka için kullanılan çipler konusunda pazarın hâkimi konumunda. OpenAI ise çip mimarisini geliştirmek ve burada da üstünlük kazanmak için Şubat ayında 5-7 trilyon dolarlık bir fon gerektiğini açıklamıştı. Hatta OpenAI CEO’su Sam Altman, bunun için Körfez Ülkelerine fon arayışına çıkmıştı.

Bu arada , New York Times’ın haberine göre, Suudi Arabistan yapay zekaya yatırım için yaklaşık 40 milyar dolarlık bir fon oluşturmayı planlıyor. Haberde Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu (PIF) temsilcilerinin geçen haftalarda ABD’li girişim sermayesi şirketi Andreessen Horowitz ve diğer finansörlerle potansiyel bir ortaklığı görüştüğü bilgisi yer aldı.

Danimarka, Nvidia ile birlikte dünyanın en güçlü yapay zeka bilgisayarını hayata geçirmek için düğmeye bastı. Projeyi (zayıflama iğnesiyle Avrupa’nın en değerli şirketine dönüşen) Novo Nordisk Vakfı ve Danimarka Yatırım Fonu üsleniyo

2030 YILINA KADAR İNTERNETE BAĞLI CİHAZ SAYISI 500 MİLYARI AŞACAK

Cisco’ya göre 2030 yılına kadar internete bağlı cihaz sayısı 500 milyarı aşacak. Bu, her insan için ortalama 60 cihaza denk geliyor. Bu cihazlar, ev aletlerinden giyilebilir teknolojiye, otomobillerden endüstriyel ekipmanlara kadar her şeyi kapsayacak. Bu arada, Cisco, siber güvenlik çözümleri sunan Splunk şirketini 1,9 milyar dolara satın aldı. Bundan sonra Cisco adını daha sık duyacağız.

Yapay zeka ve kuantum bilgisayarların gelişmesi, insanlığın evriminde de yeni bir dönemin başlangıcını işaret ediyor. Bu teknolojiler, insanlığın biyolojisini ve zihinsel kapasitesini geliştirme potansiyeline sahip olduğu bile söylenebilir.

Yapay zeka, hızla gelişen ve sınırlarını sürekli zorlayan bir alan. NVIDIA GTC 2024’te söylenenler ve diğer gelişmeler, bu teknolojinin potansiyelinin sınırsız olduğunu ve gelecekte bizi neler beklediğini hayal bile edemeyeceğimizi gösteriyor.

Yeni dünyaya hazır mısınız?

Zuhal Mansfield

TMG Dış Tic ve Madencilik Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı

mansfield@turcomoney.com