Yapay zeka düzenlemeleri geliyor…

Gürdoğan Yurtsever

-Son dönemde özellikle ChatGPT ile daha fazla görünür hale gelen yapay zeka hemen her sektörde karşımıza çıkıyor ve yaşamımızı geriye dönüşü mümkün olmayacak şekilde dönüştürüyor. Yapay zeka çalışmalarındaki önlenemez yükseliş bu konudaki tartışmaları ve endişeleri de artırıyor. Yapay zeka ile ilgili hukuksal ve etik tartışmalar ön plana çıkıyor.

–Yapay zeka ile ilgili düzenlemeler yapılmasına yönelik çeşitli uluslararası kuruluşlar ve devletler tarafından çalışmalar yürütülüyor. Bu konudaki son ve en önemli adım iki yıllık çalışmaların ardından Avrupa Parlamentosu tarafından Haziran ayında kabul edilen yapay zeka yasası oldu. Yasanın amacı, yapay zeka ile ilgili güvenli, şeffaf bir sistem oluşturmak.  

Yapay zeka teknolojilerindeki gelişim heyecan verici şekilde hızla devam ediyor. Son dönemde özellikle ChatGPT ile daha fazla görünür hale gelen yapay zeka hemen her sektörde karşımıza çıkıyor ve yaşamımızı geriye dönüşü mümkün olmayacak şekilde dönüştürüyor. Yapay zeka çalışmalarındaki önlenemez yükseliş bu konudaki tartışmaları ve endişeleri de artırıyor. Yapay zekanın insan zekasının önüne geçme ihtimali ve bunun neden olabileceği riskler bir çok platformda geniş bir şekilde tartışılıyor.

YAPAY ZEKA TARTIŞMALARI BÜYÜYOR…

Yapay zeka ile ilgili hukuksal ve etik tartışmalar ön plana çıkıyor. Bunun yanı sıra yapay zeka ile ilgili düzenlemeler, kurallar ve denetimlerin geliştirilmesi gerekliliğine yönelik giderek artan görüşler ile karşılaşılıyor. Bu sistemlerin siber suçlar, dolandırıcılık, dezenformasyon gibi risklere açık olduğu belirtiliyor. Geçtiğimiz Mart ayında Elon Musk ve yapay zeka konusunda da çalışan pek çok bilim insanı ve teknoloji yöneticileri ile birlikte imzaladıkları mektupta yapay zekanın topluma ve insanlığa olan risklerine vurgu yaparak yapay zeka çalışmalarına 6 aylık ara verilmesini önermesi dikkat çekmişti.

YAPAY ZEKA İLE İLGİLİ DÜZENLEME ÇAĞRILARI ARTIYOR

Mektupta yapay zekanın neden olabileceği riskler ayrıntılı olarak açıklanmış, bu konudaki risklerin yönetilebilir olduğundan emin olunduğunda geliştirmeye devam edilmesi belirtilerek, politikacılar ile düzenleyici kurumlara politika ve denetim için çalışılması yönünde çağrıda bulunulmuştu. Yapay zeka ile ilgili düzenlemeler yapılmasına yönelik çeşitli uluslararası kuruluşlar ve devletler tarafından çalışmalar yürütülüyor. Bu konudaki çağrıların giderek arttığı görülüyor. Bu konudaki son ve en önemli adım iki yıllık çalışmaların ardından Avrupa Parlamentosu tarafından Haziran ayında kabul edilen yapay zeka yasası oldu.

İLK YAPAY ZEKA YASASI, AVRUPA PARLAMENTOSU TARAFINDAN KA.UL EDİLDİ

Yapay zeka alanında dünyanın ilk yasası olarak da kabul edilen ve heyecan verici olarak değerlendirilebilecek yasanın amacı, yapay zeka ile ilgili güvenli, şeffaf bir sistem oluşturmayı öngörüyor ve yapay zekayı risk temelli bir yaklaşımla ele alıyor. Bu kapsamda riskler; kabul edilemez, yüksek, sınırlı ve minimum risk olarak sınıflandırılacak. 2024 yılından itibaren yürürlüğe girmesi öngörülen yasaya göre yapay zeka ürünleri, etkileri ve risklerine göre farklı seviyelerde değerlendirilecek ve yüksek risk durumunda daha fazla ve katı kurallar ön plana çıkacak.

YAPAY ZEKA RİSKLERİ, RİSK TEMELLİ BİR YAKLAŞIMLA ELE ALINACAK

Örneğin video oyunları gibi alanlarda düşük riskli yapay zeka kullanımına izin verilecek. Otonom araçlar gibi yüksek riskli alanlarda kullanılan yapay zekalar daha sıkı kontrole tabii tutulacak. İnsanlığın güvenliği bakımından kabul edilemez düzeydeki risk içeren yapay zeka sistemleri yasaklanacak. Kamusal ortamlardaki akıllı kameralar ile yüz ve biyometrik tanıma ve sınıflandırma yapılamayacak. Benzer şekilde yapay zeka, insanların sosyal sınıflandırılmasına ve puanlanmasına yönelik alanlarda yasaklanacak. Yapay zeka geliştirenler, ürünlerini piyasaya sunmadan önce inlemeye açacak.

YENİ DÜZENLEMELER GELEBİLİR

Geliştirilen kurallar Avrupa Birliği ülkelerinde uygulanacak. Düzenleyici kurumlar kurallara uymayan şirketlerin uygulamalarını piyasadan çekmelerini isteyebilecek. Bunun yanı sıra ihlallerde şirketlerin gelirleriyle orantılı yüksek tutarlı idari para cezaları söz konusu olabilecek. Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanan yapay zeka yasası bu konudaki ilk yasa olması nedeniyle bütün dünya tarafından yakından takip ediyor. Diğer uluslararası kuruluşlar ve çeşitli ülkeler tarafından bu yönde yapılan çalışmalar hızlanıyor. Yakın zamanda bu konuda yeni düzenlemeler ile karşılaşacağımızdan şüphe yok.

YAPAY ZEKA DÜNYANIN DEĞİŞİMİNDE KATALİZÖR ROLÜ OYNUYOR

Yapay zeka teknolojisi, günümüz dünyasını değiştiren en temel katalizörlerin başında yer alıyor. Bütün sektörleri ve yaşamımızı derinden etkileyen bu teknolojinin doğru ve güvenli bir şekilde geliştirilmesi ve kullanılmasının, ekonomiden sağlığa, enerjiden eğitime kadar her alanda büyük faydalar sağlayacağı ortada. Yapay zekanın doğru ve güvenli kullanımı için de şeffaflık, insan hakları ve özgürlükler, demokrasi, vicdan, etik, ahlak gibi kavramların bu teknolojinin geliştirilmesinde esas alınması önem taşıyor. Bunun yolu da bu alanda doğru düzenlemeler yapılmasından ve bu düzenlemelere uyumu sağlayacak mekanizmalar oluşturulmasından geçiyor.

DÜZENLEMELERİN YAPAY ZEKANIN GÜVENLİ GELİŞİMİNE KATKI SAĞLAMASI ÖNEMLİ

Bununla birlikte düzenlemelerin yapay zekanın gelişim dinamikleri ile uyumlu, bu teknolojinin gelişimine engel olmayacak ve güvenli bir şekilde gelişimine katkı sağlayacak nitelikte ve titizlikle yapılması da ayrıca önem taşıyor. Bunun için de düzenlemeler yapılırken bu teknolojinin dünyadaki gelişiminin yakından takip edilmesi, dinamiklerinin doğru anlaşılması, değerlendirilmesi, düzenleyici kurumlar tarafından başta bu teknolojiyi geliştirenler, mevzuat uyum profesyonelleri, hukukçular, akademisyenler, sivil toplum örgütleri olmak üzere ilgili tüm tarafların görüşlerinin alınması önem taşıyor.

Gürdoğan Yurtsever

Mevzuat Uyum Derneği Başkanı

yurtsever@turcomoney.com