Yeni Ekonomi Programı çıkış yolu olabilir mi?

Osman Akyüz

-Yeni Ekonomi Programı için, uzun vadeli ve performansa dayalı bir stratejik plan hazırlamalıyız. Hazırlayacağımız bu plan, temel bir ekonomik doküman olmalı, devlet ve hükümetler tarafından karalılıkla uygulanmalıdır. Yeni Ekonomi Modeli, 70 yıldır uygulanan bir ekonomik modelin alternatifi olarak gündeme taşındı. Başarısız olma şansımız yoktur.

–Temelde cari fazla oluşturarak ekonominin sürdürülebilir finansal imkanlara kavuşturulması hedefi doğru bir tercihtir. Gelişmiş bir ekonomi olmak istiyorsak; Çin, Güney Kore, Almanya ve Japonya gibi ülkelerin yaptığını yaparak, ihracat öncelikli bir modelle sürdürülebilir finansal kaynaklara ulaşarak ekonomimizi güçlendirmeliyiz.

–Maalesef pandemi, ekonomimizdeki dolarizasyon ve enflasyon nedeniyle finansal istikrarda ciddi bozulmalar ortaya çıktı. Finansal istikrar olmazsa olmazımızdır. Yüksek enflasyonla mücadele ve Türk Lirası’nın değerinin korunması konularındaki sorunlarımızı çözmeliyiz. Yeni Model uygulamasında kararlı durursak, ekonomide kalkınma ve finansal istikrara ulaşabiliriz.

Eylül 2021’de yazdığımız makalenin başlığı “Dış Ticarette Stratejik Hedef Sürdürülebilir Cari Fazla Olmalıdır” idi. Aklın yolu birdir. Bu süreçte, hükümetimiz ve devletimiz de yetmiş yıldır uygulamakta olduğumuz temel ekonomi politikalarımızın bizi kalkınma yolunda yeterince desteklemediğini, dışa yüksek borçlanma nedeniyle bağlılığımızın artık sürdürülemez olduğunu, yüksek faiz-düşük kur uygulamasının bizi çıkmaza sürüklediği kararına vararak, temel ekonomik politikada stratejik makas değişimi ile Yeni Ekonomi Modeli politikasını kamuoyu ile paylaştı.

Kasım 2021’de açıklanan Yeni Ekonomi Modelinin temel amacı olarak şu açıklamaya yer verildi:.

“Yeni ekonomik modelde, düşük faiz ortamı ile yatırımların desteklenmesi, büyümenin ve istihdamın sürdürülebilir hale getirilmesi, rekabetçi kur avantajı ve yatırımların artması ile ihracatın artırılması, ithalatın düşürülmesi ve sonucunda cari açığın cari fazlaya dönüştürülerek dış borca bağımlılığın ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır.”

DOLAYLI VERGİLERİN AZALDIĞI, DOĞRUDAN VERGİLERİN ARTTIĞI ÇAĞDAŞ BİR BÜTÇE ANLAYIŞI HEDEFİ

Maliye politikasına yönelik olarak ise bir hedef konularak, “Dolaylı vergilerin azaldığı, doğrudan vergilerin arttığı çağdaş bir bütçe anlayışına geçmeyi hedefliyoruz” denildi.

Daha önceki hükümetler döneminde uygulanan temel politika bileşeninin sonuç vermediği vurgulanarak, yüksek faiz-düşük kura dayalı ekonomik model bir yandan yüksek faiz maliyetleri nedeniyle yatırım ortamını zayıflatırken, diğer yandan ihracatta rekabet gücümüzü azaltmaktadır eleştirisine değinildi.

Ayrıca, bu politika bileşeninin düşük büyüme, düşük istihdama yol açtığı, düşük kur nedeniyle ithalatın ihracattan daha hızlı arttığı ve oluşan cari açığın sıcak para ile finanse edilmesiyle de dış ataklara zemin oluştuğu belirtildi.

Programa ilişkin yapılan açıklamada; Türkiye’nin kronik cari açık sorunu yaşadığı, düşük kur-yüksek faiz dönemlerinde cari açığın arttığı, böylece oluşan ilave döviz talebiyle de kurun tekrar yükseldiği belirtildi.

DÜŞÜK FAİZLE YATIRIMLARI ÖNCELEYEN, CARİ FAZLA VEREN, TEKNOLOJİ İHRACINDA ÖNCÜ YENİ BİR BÜYÜME MODELİ

Modelin temel politika ve reform alanları olarak belirlenen temel parametreler şöyle sıralandı:

– Net döviz girişine, küresel rekabete dayalı bir dış ticaret rejimi.

-Düşük faizle yatırımları önceleyen, ihracatın ithalatı karşılama oranının çok üzerinde olduğu, cari fazla veren, küresel rekabette ve teknoloji ihracında öncü yeni bir büyüme modeli.

– Toplam faktör verimliliğini esas alan, nitelikli işgücü ile hakkaniyetli bir ücret politikasına önem veren, refah düzeyi giderek artan bir üretim ve teknoloji üssü olmaya öncelik vermek.

Öngörülen reform alanları da şöyle sıralandı:

– Sağlıklı işleyen, mali derinliği ve çeşitliliği esas alan bir finansal yapı.

– Banka sisteminin sermaye ve aktif kalitesini yukarı çekmek.

-Reel sektörü banka sistemi dışında da finanse edecek çağdaş finansal yapıları hızla oluşturmak.

– Tarımda kendine yeterli, tarladan sofraya arz zincirini ve fiyatlamasını en sağlıklı şekilde sağlayarak gıda enflasyonunu gündemden kaldırmak.

YENİ EKONOMİ MODELİNİN ÜLKEMİZ İÇİN BİR ÇIKIŞ YOLU OLABİLMESİ İÇİN

Yukarıda özetlenen Yeni Ekonomi Modelinin ülkemiz için bir çıkış yolu olabilmesi için önerilerimizi sıralamamız gerekirse; aşağıdaki öneri ve tespitleri kaydedebiliriz.

1- Temelde cari fazla oluşturarak ekonominin sürdürülebilir finansal imkanlara kavuşturulması hedefi doğru bir tercihtir. Gelişmiş bir ekonomi olmak istiyorsak; Çin, Güney Kore, Almanya ve Japonya gibi ülkelerin yaptığını yaparak, ihracat öncelikli bir modelle sürdürülebilir finansal kaynaklara ulaşarak ekonomimizi güçlendirmeliyiz.

2-Bu ekonomik model için, uzun vadeli ve performansa dayalı bir stratejik plan hazırlamalıyız. Hazırlayacağımız bu plan, temel bir ekonomik döküman olmalı, devlet ve hükümetler tarafından karalılıkla uygulanmalıdır.

3-Hükümetimiz son yıllarda ihracatı önceleyen, teşvik eden kararlı bir politika izlemektedir. Bu yıl, ihracatımız yüzde 32,9 artarak 225.4 milyar dolar ile ciddi bir artış yakaladı ve cari açık konusunda önemli bir başarı sağladı. İhracatımızın ithalatımızı karşılama oranı yüzde 84 seviyesine ulaştı.

ENFLASYONLA MÜCADELE VE TÜRK LİRASI’NIN DEĞERİNİN KORUNMASI KONULARINDAKİ SORUNLARIMIZI ÇÖZMELİYİZ

4- Maalesef pandemi, ekonomimizdeki dolarizasyon ve enflasyon nedeniyle finansal istikrarda ciddi bozulmalar ortaya çıktı. Finansal istikrar olmazsa olmazımızdır. Yüksek enflasyonla mücadele ve Türk Lirası’nın değerinin korunması konularındaki sorunlarımızı çözmeliyiz.

5-Yeni Ekonomi Modeli, 70 yıldır uygulanan bir ekonomik modelin alternatifi olarak gündeme taşındı. Uygulamadaki kararlılık hem zorlukları aşmada, hem de yeni programın başarısı için önemlidir. Başarısız olma şansımız yoktur. Güçlü, önde gelen ve politika belirleyen devlet olmak istiyorsak; kalkınmamızı sağlamak zorundayız.

6-Ekonominin azı matematik çoğu; beklenti, umut, duygu ve güvendir. Bu sözün doğru bir söz olduğuna inanıyorum. Bu nedenle, programın başarısı için iş dünyasına ve halkımıza çok iyi anlatılması ve sahiplenilmesinin sağlanılması gerektiğini düşünüyorum.

Sonuç olarak; Yeni Ekonomi Model uygulamasında kararlı durursak, bölgenin en gelişmiş ekonomisi olarak sürdürülebilir cari fazlaya ulaşabileceğimize, ekonomide kalkınma ve finansal istikrara ulaşabileceğimize inanıyorum.

Osman Akyüz

akyuz@turcomoney.com